Alþýðublaðið - 10.01.1987, Blaðsíða 1

alþýöu-
Laugardagur 10. janúar 1987
6. tbl. 68. árg.
Lœkkun útsvara:
„Þýddi víða
greiðsluþrot“
— segir Björn Friðfinnsson formaður Sambands
islenskra sveitarfélaga.
„Það er Ijóst að lækkun útsvars-
álagningar hefði i för með sér
greiðsluþrot hjá mörgum sveitarfé-
lögum. Það getur vel verið að menn
njóti einhverra skammvinnra vin-
sælda með lækkun útsvara, en því
mun meiri fordæmingar njóta
menn ef þeir missa niður um sig í
fjármálunum“, sagði Björn Frið-
finnsson formaður Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga í samtali við
Alþýðublaðið í gær. Forsvarsmenn
sveitarfélaga hafa andmælt tillög-
um um að sveitarfélögin lækki út-
svarsálagningu sína, vegna spár
Þjóðhagsstofnunar um að raun-
tekjur þeirra hækki um 1,5 milljarð
umfram gjöld á árinu.
„Allur kostnaður sveitarfélag-
anna hefur aukist miklu meira en
þessi opinbera vísitala vegna þess
að hún mælir ekki útgjöld sveitarfé-
laganna. Kostnaður þeirra er fyrst
og fremst laun og þessar tölur um
verðlagsþróun passa ekki við tölur
sveitarfélaganna“, sagði Björn.
Björn sagði að auðvitað væri
erfitt að alhæfa fyrir hönd 221
sveitarstjórna, en hans tilfinning sé
sú að greiðslustaða sveitarfélag-
anna væri yfirleitt slæm. „Menn
lækkuðu margir fjárhagsáætlanir á
síðasta ári vegna febrúarsamning-
anna og hafa farið víða illa út úr
því. Ef lækkun gjalda héldi áfram
varðandi kostnaðarþróun upp á
óvissa tíma gætu mörg sveitarfélög
hreinlega lent í greiðsluþrotum. Ein
af ástæðum fyrir, að við getum ekki
orðið við þessum tilmælum, er nið-
urskurður ríkisins til jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga. Það munar um 600
milljónir króna, bæði nú og frá ár-
inu ’84. Mörg stærri sveitarfélag-
anna þurfa líka að taka á sig auknar
byrðar, vegna þess að þau hækka
ekki dagvistargjöld og fleiri þjón-
ustugjöld í samræmi við kostnaðar-
þróun“, sagði Björn Friðfinnsson.
Fundaherferð í
Norðurlandi-eystra
Fundaherferð Alþýðuflokks-
ins, Brjótum múrinn, verður á
Norðurlandi-eystra um helgina.
Þingmennirnir Jóhanna Sig-
urðardóttir og Kjartan Jó-
hannsson verða með fyrsta
fundinn í Tjarnarborg Ólafs-
firði í dag klukkan 13, og kl. 17
verða þau með fund í Kiwanis-
húsinu Dalvík.
Á morgun, sunnudag hefst
fundur kl. 13 í félagsheimilinu
Húsavík og sama dag kl. 17
hefst fundur í Alþýðuhúsi Ak-
ureyrar við Skipagötu.
Sjómannadeilan:
„Ekki sest niður
með boltann
öðrum megin“
„Við bíóum eftir yfirlýsingu frá
fulltrúum útgerðarinnar um að hér
sé um hreint samningsbrot að ræða.
Að þeirri viðurkenningu fenginni
látum við ekki þessa menn koma í
veg fyrir að samningagerð verði
haldið áfram. — Meðan boltinn er
svona öðrum megin verður ekki sest
niður“, sagði Óskar Vigfússon for-
maður Sjómannasambands íslands
í samtali við Alþýðublaðið í gær
þegar hann varð spurður hvort sjó-
menn héldu fast við sitt um að
ganga ekki að samningaborði fyrr
en rækjutogarinn Hafþór kæmi í
land. — Sjómannadeilan var í gær
í algjörum hnút og yfirlýsingar-
gengu á báða bóga um skollaleik og
viljaleysi til samninga.
„Nei, við höfum ekki fengið að
tala við okkar stéttarbræður þarna
um borð, hins vegar virðist einhver
hluti félaga okkar þarna um borð
hafa tekið að sér túlkun samninga
og samningsumboð viðkomandi
stéttarfélags um borð í þessu skipi.
Eg veit ekki til að hvorki skipstjóra
né vélstjóra hafi verið gefið umboð
til samningagerðar við skipshöfn
þessa skips né annarra skipa“, sagði
Óskar.
Óskar sagði að það væri ekki
nokkur vafi á því hvernig túlka ætti
þeirra samninga, og túlkun þeirra
um að ekki væri verið að brjóta
neitt, væri alröng. Hann sagði að
það væri skýlaust í samningum
þeirra að heimilt væri að safna
samningsbundnum hafnarfríum
saman hjá skipum sem frysta afla
um borð, og skulu þau ávallt tekin
í lok veiðiferðar. Jóla og áramótafrí
skuli þó ávallt taka á réttum tíma.
„Við vitum ekki til að jól eða ára-
mót hafi færst til“, sagði Óskar.
Forsvarsmenn útgerðar og fisk-
vinnslu hafa haldið því óspart fram
í Morgunblaðinu að hér sé um
skollaleik að ræða um óskyld mál.
„Ég vísa þessu til föðurhúsanna",
sagði Óskar. „Morgunblaðið er gef-
ið út af peningavaldinu í landinu.
Peningavaldið er m.a. hjá útgerð og
þeim sem standa að útgerð. Þá á ég
við fiskvinnsluna, en 80% af flot-
anum er í eigu fiskvinnslunnar.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna er
þar innsti koppur í búri og í sama
húsi og Morgunblaðið. Ef um
skollaleik er að ræða, þá hafa þeir
fyrir löngu getað komið í veg fyrir
allan skollaleik. Við erum þolendur
í málinu“, sagði Óskar.
Friðrik Pálsson hefur m.a. sagt
að þegar ákvörðun um fiskverð var
tekin á gamlársdag hafi fulltrúar
kaupenda tekið verulega mið af
kjaradeilu sjómanna og útvegs-
manna. Þessi deila komi því fisk-
verkendum mjög á óvart. „Alþýðu-
Freðfiskmarkaðirnir:
„Ég hef ekki miklu að bæta við
það sem ég hef áður sagt. Ég hef
sagt að við gætum afboriö þetta
sjómannaverkfall í eina viku eða
svo. Tengsl okkar við markaðinn
hanga á meiri bláþræði núna en
nokkru sinni áöur,“ sagði Sigurður
Markússon, framkvæmdastjóri
Sjávarafurðardeildar Sambandsins.
„Menn verða að hafa í huga að
ferill framleiðslunnar yfir á mark-
aðinn er nokkurra vikna langur,
blaðið innti Óskar álits á þessum
ummælum: „Ég held hann ætti að
hafa sem fæst orð um það“, sagði
Óskar Vigfússon formaður Sjó-
, mannasambands íslands.
Síðustu fréttir
Hafþór í land
Skömmu áður en Alþýðublaðið fór
í prentun í gær bárust þær fregnir
að rækjutogarinn Hafþór hefði
tekið upp veiðarfæri og væri á leið
í land. Samkvæmt upplýsingum
sem Alþýðublaðið fékk á skrifstofu
Sjómannasambandsins ætluðu for-
svarsmenn sjómanna að snúa aftur
að samningaborðinu strax seinni-
partinn i gær.
þannig að ef þetta slitnar gæti
hreinlega vantað fisk í lok janúar
eða byrjun febrúarþ sagði Sigurður.
„Það er ekkert launungarmál að
þessi staða getur komið upp!‘
Heildarframleiðsla frystra sjáv-
arafurða hefur verið um 2500—
3000 tonn á viku. „Menn sjá náttúr-
lega að þessa gætir fljótt þegar
framleiðslan stöðvast, og það getur
skapast mjög alvarlegt ástand,"
sagði Sigurður Markússon.
„Gæti vantað
fisk í
lok janúar“
— segir Sigurður Markússon, framkvæmdastjóri Sjáv-
arafurðardeildar Sambandsins.
Mannréttindi
yernduðu okrara
Steingrímur fer hamförum í okurmálinu. Það fer ekki framhjá neinum
að kosningar eru i nánd . . .
í umræðum um nýlegan dóm i
okurmálinu svokallaða gætir
nokkurs misskilnings. Umræddur
dómur tók ekki afstöðu til þess
hvort samningar sem gerðir voru
árið 1984 á okurvöxtum væru
gildir eða ekki. Dómstóllinn
komst að þeirri niðurstöðu að
ekki væri hægt að beita refsingum
þegar ekki væri nægilega skýrt
hvert brotið væri. í þessu tilfelli
auglýsti Seðlabankinn ekki hæstu
leyfilegu vexti í Lögbirting, svo
sem lög gera ráð fyrir. Seðlabank-
inn tók þessa umdeildu ákvörðun
í kjölfar ákvörðunar ríkisstjórn-
arinnar um að auka „vaxtafrels-
ið.“
Lögfræðingar í Seðlabankan-
um og ráðuneyti segja, að um
málið hafi verið fjallað á sínum
tíma. Þeir komust að þeirri niður-
stöðu að tryggt væri að refsi-
ákvæði okurlaganna stæðust
þrátt fyrir að Seðlabankinn aug-
lýsti ekki hæstu leyfilegu vexti.
Seðlabankinn gaf hins vegar út
auglýsingu um, að vextir þeir sem
viðskiptabankarnir auglýstu
hæsta, giltu sem hæstu vextir og
þannig væru ákvæði okurlaga
enn í fullu gildi. Hæstiréttur féllst
hins vegar ekki á þessa túlkun
bankans.
Það er kunn regla í refsirétti að
mönnum verði ekki refsað nema
fyrir háttsemi sem gerð er refsi-
verð samkvæmt settum lögum.
Einstaka efnisþætti má hins vegar
framselja til stjórnvalda og verða
þeir þá að vera sæmilega kunn-
gerðir í opinberum fyrirmælum.
í samtali við Alþýðublaðið
sagði kunnur lögfræðingur að hér
væri um þvílíka grundvallarreglu
að ræða, að lögfræðingum sem
um málið fjölluðu, bæði í Seðla-
banka og ráðuneyti hefði mátt
vera ljóst að vafasamt gæti verið
að refsiákvæði okurlaganna gætu
staðist ef Seðlabankinn hætti að
auglýsa hæstu vexti undir þeim
kringumstæðum sem voru á
miðju ári 1984. Annar lögfræð-
ingur orðaði það svo að laganem-
ar á fyrsta ári ættu að hafa fengið
þennan skilning.
Talið er að með þessum dómi
hafi Hæstiréttur tekið af öll tví-
mæli um að strangari kröfur verði
gerðar við meðhöndlun refsi-
heimilda í framtíðinni. Þessa þró-
un hefur mátt merkja að undan-
förnu og meðal annars hvað varð-
ar skattlagningu hins opinbera.
Um það gilda hliðstæðar verndar-
reglur fyrir almenning þar sem
strangar reglur gilda um skatt-
lagningarvaldið. Alþingi reynir
oftsinnis að framselja þetta vald
til framkvæmdavaldsins, yfirleitt
til ráðherra og stundum til óæðri
stjórnvalda. Nýleg dæmi sýna að
dómstólar geta ekki að öllu fallist
á þennan skilning stjórnvalda, í
því sambandi má nefna málaferli
út af kjarnfóðurgjaldi og kíló-
metragjaldi.
Það gleymist stundum þegar
fjallað er um lög og dóma að það
kunna að hvíla mikilvæg almenn
réttlætissjónarmið að baki. Þann-
ig hefur gleymst í umræðum um
okurdóm Hæstaréttar að málið
fjallaði að miklu leyti um grund-
vallarreglu. Það kemur ekkert
stjórnmálum við, að öðru leyti en
því að löggjafarvaldið gleymdi sér
um stund og fjallaði ekki um
nauðsynlegar ráðstafanir sem
gera þurfti þegar tekin var upp ný
vaxtapólitík. Steingrímur getur
því sparkað í Seðlabankann að
sinni vild, en það hljóta allir að
sjá í gegnum það. Þó það kunni
að vera lenska að benda á Jó-
hannes, þá er ekki sama hver gerir
það. Steingrímur er hluti af þeirri
kerfisímynd sem fólk sér i Seðla-
bankanum. Hann verður því að
finna eitthvað annað triks fyrir
kosningar.
Vonbrigði manna vegna dóms
Hæstaréttar felast auðvitað í því
að ekki skuli hægt að refsa okrur-
um. Vonbrigðin eru skiljanleg, en
það má ekki láta binda sig með
því að kenna embættismönnum
um. Það eru löggjafinn og stjórn-
völd sem verða að taka sig betur til
í andlitinu og vanda betur laga-
setningu og stjórnsýsluna.
Það var reyndar óheppilegt að
okrarar skuli sleppa vegna mikil-
vægi reglna sem vernda mannrétt-
indi. En það er margt skrýtið í
kýrhausnum.