Alþýðublaðið - 24.02.1987, Qupperneq 4

alþýöu-
■ HhT'JT'M
Þriðjudagur 24. febrúar 1987
Alþýðublaöið, Ármúla 38, 108 Revkjavík
Sími: (91) 681866, 681976
Útgefandi: Blað hf.
Kitstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.)
Hlaðamcnn: Örn Bjarnason, Ása Björnsdóttir, Kristján Þor-
valdsson og Jón Daníelsson
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot Alprent hf„ Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf„ Siðumúla 12
Áskriftarsíminn
er 681866
Mikil selagengd við Norður-Noreg
veldnr Norðmönnum áhyggium
— Það verður að hefja um-
fangsmiklar selveiðar þegar í stað
meðfram ströndum Noregs. Við
getum ekki lengur setið með hendur
í skauti og beðið eftir kraftaverki.
Svohljóðandi yfirlýsingu lét Martin
Dahle, formaður norska fiski-
mannasambandsins frá sér fara ný-
lega. Sjávarútvegsráðuneytið er
sama sinnis og innan skamms verða
hafnar viðræður þessara aðilja,
ásamt fiskifræðingum, til að ræða
um það hvernig best verði staðiö að
aðgerðum til að stööva sigurgöngu
selanna sem eru sem óðast að leggja
undir sig fiskimið Norðmanna og
verða sífellt aösópsmeiri.
Martin Dahle segir að takmark-
anir á selveiðum síðustu árin hafi
haft hinar alvarlegustu afleiðingar,
sem komi betur og betur í ljós með
degi hverjum. Öll strandlengjan frá
Austur-Finnmörk til Þelamerkur er
undirlögð af sel, en á auðugum
fiskimiðum á þessum slóðum sést
ekki nokkur fiskur. Heimamenn á
þessum slóðum styðja tillögur
Martins Dahl einum rómi og krefj-
ast tafarlausra aðgerða, áður en
það verður of seint.
Ekki er vitað með vissu um
fjölda selanna við strendur Norður-
Noregs. Fiskifræðingar segja að
það séu einhvers staðar á milli
100.000 og 200.000 selir á svæðinu
frá Þelamörk að landamærum Sov-
étríkjanna í norðri. Selirnir koma
frá ísshafssvæðunum og eru í fæðu-
leit. Þetta eru ungir selir sem geta
torgað allt að 20 kg af fiski á dag,
hvert dýr. Á nokkrum mánuðum
éta þeir jafn mikið af fiski og veiði-
menn draga úr sjó á miðunum við
Lófóten á tveimur vertíðum. Þetta
eru ískyggilegar horfur fyrir fiski-
menn, útgerðarmenn og yfirvöld
landsins.
Auknar selveiðar
Á ráðstefnu fiskveiðasambands-
ins, hafrannsóknastofnunar og yf-
irstjórnar sjávarútvegsmála í Nor-
egi, verður rætt um að rýmka veiði-
heimildir á sel og hugsanlega verður
einnig gerð langtímaáætlun um sel-
veiðar til að koma í veg fyrir að
sama ástand skapist á nýjan leik.
Martin Dahle hefur bent á að það
séu einungis þrjú selveiðiskip eftir
af selveiðiflota Norðmanna, en til
að hægt sé að hefja árangursríka
selveiðiherferð þurfi langtum fleiri
skip með öllum, nauðsynlegum
búnaði.
Fiskimenn á Finnmörk hafa und-
anfarið fundið mikið af dauðum
sel, sem hefur skolað á land. Talið
er að selirnir hafi dáið úr hungri,
Framh. á bls. 3

Fiskimaður frá Smorfjord á Finnmörk situr hjá aflanum sem hann fékk þann daginn.
Veturinn hefur verið erfiður fyrir menn og málleysingja.
Danmörk
Kaldasti og dýrasti
janúarmánuður í 45 ár
Danir hafa ekki farið varhluta af
vetrarkuldunum fremur en aðrir
Evrópubúar. í Kaupmannahöfn
hefur verið 41% dýrara að halda
21° hita í híbýlum manna í janúar-
mánuði, en á sama tíma í fyrra.
13% af verðhækkununum má að
vísu rekja til verðhækkana á gas-
olíu, en að öðru leyti er frosthörk-
um um að kenna.
Janúarmánuður hefur verið sá
kaldasti í 45 ár. Hitunarkostnaður
hefur ekki verið jafn mikill síðan á
árunum 1940/41 og 1941/42, að
sögn Erik Larsen forstöðumanns
fyrir kyndistöð Kaupmannahafnar.
Veturinn í heild hefur samt ekki ver-
ið kaldari en gengur og gerist. Til
dæmis var nóvember óvanalega
mildur og það sem af er febrúar
hefur hitinn verið vel yfir meðal-
lagi.
Það er upphitunin á híbýlum
fólks sem hleypir kostnaðinum
upp. Notkun á heitu vatni er ekki
mikið dýrari á veturna en á sumrin, ■
þar eð vatninu er dælt upp af miklu
dýpi. Olíukostnaður er hins vegar
mun meiri á veturna, einkum síðari
hluta vetrar, svo að nú er rétti tím-
inn til að spara, segir Larsen. Með
því einu að hafa þykk tjöld fyrir
gluggum og hafa ekki opið að
óþörfu, má draga verulega úr hit-
unarkostnaði og þá er ekki víst að
pyngja almennings léttist til muna.
Leynilegar öryggis-
sveitir þjálfaðar
Bandaríkjamenn og Bretar hafa
slíkar áhyggjur af slysum í sam-
bandi við meðferð kjarnorkuvopna
og hótunum um beitingu kjarn-
orkuvopna frá hryðjuverkasamtök-
um aö þeir hafa þjálfað sérstakar
öryggissveitir, sem eru tilbúnar að
skerast í leikinn ef hættuástand
skapast. Breska dagblaðiö Inde-
pendent skýrði frá þessu í forsíðu-
frétt fyrir skemmstu.
Independent hefur heimildir sin-
ar frá bandaríska kjarnorkuvopna-
sérfræðingnum William Arkin,
sem hefur undir höndum skjöl þar
að lútandi frá varnarmálaráðuneyti
Bandaríkjanna.
Samkvæmt þeim skjölum hafa
leynilegar æfingar öryggissveitanna
staðið yfir um hríð bæði í Banda-
ríkjunum og Bretlandi. Tilgangur-
inn er að finna geislun frá slysum
sem verða í sambandi við með-
höndlun kjarnavopna og gera við-
eigandi ráðstafanir. Ennfremur
hafa öryggissveitirnar það hlutverk
að bregðast við hótunum frá
hryðjuverkasamtökum, sem hugs-
anlega kynnu að hafa kjarnavopn
undir höndum, annað hvort heima-
tilbúin, stolin eða keypt.
Leki
Stöðugt er verið að flytja kjarna-
vopn milli staða, ýmist á sjó, landi
eða í lofti. Venjulega annast herinn
þessa flutninga. Óhöpp í sambandi
við þessa flutninga eru engan veg-
inn sjaldgæf, þótt þau hafi aðeins í
örfáum tilvikum leitt til hættulegr-
ar geislunar. Þess er skemmst að
minnast að 10. jan. s.l. fór herflutn-
ingabíll út af veginum á Suður-Eng-
landi, hlaðinn varningi sem talið er
að hafi verið kjarnorkudjúp-
sprengjur. Mikil hálka var á vegin-
um þegar þetta gerðist og þrátt fyrir
miklar öryggisráðstafanir varð ekki
við neitt ráðið og bíllinn valt á hlið-
ina.
Mörg fleiri dæmi eru um að
kjarnavopn hafi dottið af bílum,
lestum og m.a.s. flugvélum, en sér-
fræðingarnir álíta að hættan á
kjarnorkusprengingu sé óveruleg
þótt vopnin verði fyrir slíku minni-
háttar hnjaski.
Æfingar
Andstæðingar kjarnavopna telja
hins vegar að geislunarhættan sé
gífurlega mikil í tilvikum eins og
þessum. Ef eldur hefði t.d. orðið
laus þegar bíllinn valt hefði mikil
geislun getað borist út í andrúms-
loftið frá sprengiefninu sem er not-
að til að sundra hinni eiginlegu
kjarnorkusprengju, þótt ekki hefði
stærra slys hlotist af. Samkvæmt
frásögn Independent hafa öryggis-
sveitirnar það hlutverk að gera við-
eigandi ráðstafanir þegar slys sem
þetta ber að höndum.
Ennfremur hafa sveitirnar þjálf-
að sig í aðferðum til að þefa uppi
faldar kjarnorkusprengjur sem
hryðjuverkamenn kynnu að hafa
komið fyrir. En það er mjög erfitt í
framkvæmd, því að geislun frá
kjarnahleðslu er óveruleg og því er
nánast ógerningur að finna og gera
óskaðlega sprengju sem er falin ein-
hvers staðar í stórborg.
— til að mæta að-
gerðum hermdar-
verkamanna og hugs-
anlegum kjarnorku-
slysum
Ef heimildir Independent eru
áreiðanlegar, þá er það ótvírætt
merki þess að öryggismálasérfræð-
ingar stórveldanna séu farnir að
reikna með þeim möguleika að
hryðjuverkamenn kunni að hafa
kjarnavopn undir höndum, eða geti
fengið þau þá og þegar. Hótanir um
kjarnorkusprengingar eru nú þegar
orðnar algengar, en fram að þessu
hafa þær ekki þótt nægilega trú-
verðugar til að setja umfangsmiklar
varnaraðgerðir í gang.
Samt settu öryggissveitirnar öll
hjól i gang, að sögn Independent
árið 1981, þegar hryðjuverkahópur
tilkynnti að banvænu, geislavirku
plútóníum yrði dreift í gegnum loft-
ræstingakerfi tveggja hótela í Reno
í Nevada. Sú hótun reyndist vera
gabb.