Alþýðublaðið - 18.03.1987, Blaðsíða 8

8
Miðvikudagur 18. mars 1987
í íslenskri stjórn-
málaumræðu er mikið
flaggað orðaleppum
eins og félagshyggju/
frjálshyggju. Reynt er
að stilla þessum tveim-
ur hugtökum upp sem
ósættanlegum and-
stæðum. Ræður fé-
lagshyggjuforkólf-
anna einkennast af
frösum eins og: Það
vantar meira af þessu
eða hinu, meiri pen-
inga, meiri þjónustu,
— Jón Baldvin
Hannibalsson, for-
maður Alþýðuflokks-
ins, skrifar.
Sérstaða Alþýðu flokksins
fleiri ríkisstofnanir,
hærri styrki...
Frjálshyggjutrúboðið talar á öðr-
um nótum: Ríkið á að gera minna
af þessu og hinu, minni ríkisaf-
skipti, minni opinbera þjónustu
o.s.frv.
Smám saman er fólk farið að
trúa því, að þetta séu ósættanlegar
andstæður. Samt er það á misskiln-
ingi byggt. Hér er um að ræða tvær
hliðar á sama máli. Umræðan ein-
kennist af fordómum og frösum —
í stað hugsunar.
Tvær hliðar á
sama máli
Stjónrmálaágreiningur er í eðli
sínu ágreiningur um leiðir. Stjórn-
málaumræða byrjar þegar við lýs-
um þvi, hvernig við ætlum að ná
fram því góða sem við viljum. Sér-
staða okkar jafnaðarmanna í ís-
lenskum stjórnmálum er sú, að við
viljum takmarka afskipti ríkis-
valdsins af atvinnulífinu (binda þar
endi á sólund og bruðl) — einmitt
af því að við viljum að ríkisvaldið
einbeiti starfskröftum sínum og
fjármunum að velferðarmálum
fólksins. Þetta er kjarni málsins.
Hlutverk ríkisins
Við viljum skilgreina hlutverk
ríkisins upp á nýtt. Við viljum að
ríkið takmarki afskipti sín af at-
vinnulífinu við það að móta stefnu,
setja almennar leikreglur og skapa
atvinnulífinu stöðugleika og vaxt-
arskilyrði til framtíðar.
Félagsleg þjónusta, sem við vilj-
um bæta, verður ekki bætt á næstu
árum nema á grundvelli öflugs at-
vinnulífs, sem heldur uppi hagvexti,
en greiðir líka sinn hlut til sameigin-
legra þarfa.
Þess vegna þurfum við öflugra
markaðskerfi, meiri samkeppni,
minni ríkisíhlutun, minni einokun í
atvinnulífinu. Af því að aukin sam-
keppni örvar framleiðsluna, lækkar
verðið og er forsenda bættra lífs-
kjara.
Þetta á ekkert skylt við frjáls-
hyggju. Þetta er þvert á móti kjarn-
inn í nútímalegri jafnaðarstefnu.
Öflugt markaðskerfi, sem lýtur fé-
lagslegri stjórn, er forsenda velferð-
ar. Þetta eru tvær hliðar á sama
máli.
Vinstri menn eru allir sammála
um markmiðin, það góða sem við
viljum gera. Það er ágreiningur um
leiðirnar. Hægri menn leggja
áherslu á frjálst framtak í atvinnu-
lífinu.
En það frjálsa framtak má aldrei
verða að forréttindum í skjóli ríkis-
valds, eða snúast upp í einokun. Og
atvinnulífið verður að skila sínum
hlut til samneyslunnar. Þetta eru
grundvallaratriði.
Sérstaða
A Iþýðuflokksins
Ríkisstjórn sem Alþýðuflokkur-
inn á aðild að mun því taka upp ger-
breytta stefnu í hagstjórn, atvinnu-
lífi og félagsmálum. Það verður
ábyrg stjórn — i anda jafnréttis.
Hvernig viljum við leysa málin?
1. Ríkisbúskapurinn:
Við leggjum fram tillögur um
heildarendurskoðun á ónýtu skatta-
kerfi. Tillögur um staðgreiðslu
skatta varða aðeins innheimtufyrir-
komulag á sköttum launafólks.
Þær eru til bóta, svo langt sem þær
ná. En launamenn hafa alltaf stað-
greitt sína skatta. Aðalatriðið er að
uppræta skattsvikin, það er grund-
vallaratriði að menn séu jafnir fyrir
lögum.
Þiggja fyrirtæki og atvinnurek-
endur kannske ekki þjónustu frá
ríkinu? Reyndar. U.þ.b. þriðjungur
ríkisútgjalda, sem launþegar
standa undir, rennur til atvinnu-
vega og fyrirtækja, ýmist í formi
ókeypis þjónustu eða í formi beinna
fjárframlaga, sem við kennum við
niðurgreiðslur, millifærslur og
styrki af ýmsu tagi. Þetta þýðir að
fyrir milligöngu ríkisins eru færðar
til tekjur frá launþegum til hinna
efnameiri í þjóðfélaginu. Við mun-
um binda endi á það.
2. En hvað með ríkisútgjöldin?
Við viljum fækka útgjaldaliðum
fjárlaga; við munum bregða skurð-
arhnifnum á „velferðarkerfi fyrir-
tækjanna", sem tekur í sinn hlut allt
að 'A ríkisútgjalda. Dæmi:
* Við viljum að atvinnuvegir yfir-
taki stofnanir, sem nú er haldið
uppi af ríkinu og eru eingöngu í
þeirra þjónustu.
* Við viljum gera rannsóknar-
stofnanir að sjálfseignarstofnun-
um og gera þeim skylt að selja
sérfræðiþekkingu sína og þjón-
ustu á framleiðslukostnaðar-
verði.
* Við viljum að ríkið hætti að
sólunda peningum skattborgara í
óverjandi hallarekstur í fjölda
fyrirtækja, sem væru betur rekin
af öðrum.
* Við viljum draga úr styrkjum,
niðurgreiðslum, uppbótum og
millifærslun á kostnað skatt-
borgara til atvinnuvega og at-
vinnurekenda.
Þetta viljum við gera vegna þess
að við viljum verja þessum fjár-
munum betur í velferðarkerfi fólks-
ins.
Þessum róttæku kerfisbreyting-
um á ríkisbúskapnum viljum við
fylgja fram í áföngum samkvæmt
áætlun á kjörtímabili.
3. Við boðum nýja atvinnu-
stefnu.
Hlutverk ríkisins er að tryggja at-
vinnulífinu stöðugleika og festu og
almenn vaxtarskilyrði: Stöðugt
gengi, greiðan aðgang að lánsfé,
örvun við nýjungar, markaðsátak
og sölumennsku. Það á að móta at-
vinnulífinu starfsumhverfi, setja al-
mennar leikreglur, koma í veg fyrir
einokunarverðmyndun, örva sam-
keppni — framfarir.
Við viljum þess vegna meiri
markaðsbúskap — minni ríkisfor-
sjá í atvinnulífi. Nokkur dæmi:
* Við viljum sveigjanlegt veiði-
leyfakerfi í útgerð — í stað kvóta
á hvert skip.
* Við viljum frjálst fiskverð og
fiskmarkaði, staðbundna eða
fjarskiptamarkaði.
* Með viðskiptasamningum við
önnur ríki á að tryggja háþróaðri
fiskréttaframleiðslu, greiðan að-
gang að mörkuðum og leysa
þannig kreppu frystiiðnaðarins.
Við viljum svæðaskipulag í land-
búnaðarframleiðslu, í stað kvóta
á hvert býli.
Við viljum fjárstuðning til vöru-
þróunar og sölu landbúnaðaraf-
urða — en ekki til framleiðslu-
aukningar.
Við viljum beita okkur fyrir
langtímaáætlunum gróðurvernd
og landgræðslu og skapa við það
ný störf.
Við viljum afnám ríkistryggðrar
einokunar á vinnslu og sölu land-
búnaðarafurða.
Við viljum frjálsa útflutnings-
verslun.
Við viljum rannsóknir í þágu
nýrra hátæknigreina og stuðning
við smáfyrirtæki.
Þetta eru róttækar kerfisbreyt-
ingar, ekki nöldur um meira af
þessu eða hinu í óbreyttu kerfi.
Þetta viljum við gera fyrst og
fremst til þess að treysta undirstöð-
ur velferðarríkisins á íslandi, sem er
meginmarkmiðið með pólitísku
starfi jafnaðarmanna.
Þjóðarsátt —
um hvað?
Menn tala stundum um þjóðar-
sátt. Meirihluti þjóðarinnar er sam-
mála um markmiðin, um það góða
sem við viljum gera í félagslegum
umbótum. Hingað til hefur verið
ágreiningur um leiðirnar. Það er
sannfæring okkar jafnaðarmanna
að skapa megi þjóðarsátt um nýjar
leiðir að sameiginlegu markmiði, á
grundvelli jafnaðarstefnunnar.
* Við viljum bæta gæði skóla-
starfs; það kallar á hærri laun
kennara.
* Við viljum tryggja örugga heil-
brigðisþjónustu án tillits til efna-
hags.
* Við viljum tryggja jafnrétti til
náms, án tillits til efnahags for-
eldra.
* Við viljum tryggja hinum öldr-
uðu mannsæmandi lífeyri.
* Við viljum leggja fram opinbert
fé til að leysa fólk úr skuldafang-
elsi húsnæðismálanna; auka val-
frelsi milli kaupa og leigu.
* Við viljum auka fjárveitingar til
skapandi menningar og lista
o.s.frv.
Ekkert af þessu verður vel gert
nema á grundvelli öflugs atvinnu-
lífs og ráðdeildar í ríkisrekstri.
Við jafnaðarmenn leggjum
þunga áherslu á sameiginlegan líf-
eyrissjóð fyrir alla landsmenn og
samræmd lífeyrisréttindi. Við vilj-
um að lífeyrissjóðurinn verði deild-
arskiptur eftir landshlutum — að
stjórn fjármagns og ávöxtun verði
heima í héraði.
Takist ekki pólitísk samstaða um
þetta milli stjórnmálaflokkanna þá
viljum við þjóðaratkvæði um líf
eyrisréttindamálin; við viljum að
fólkið ráði en ekki forstjórarnir.
Öflugt markaðskerfi, sem lýtur fé-
lagslegri stjórn, er forsenda vel-
ferðar
Aðalatriðið er að upprœta skatt-
svikin. Það er grundvallaratriðið í
að allir séu jafnir fyrir lögunum
Við viljum sveigjanlegt veiðileifa-
kerfi í útgerð — í stað kvóta á
hvert skip
...þá viljum við þjóðaratkvœði um
lífeyrisréttindamálin; við viljum að
fólkið ráði en ekki forstjórarnir