Alþýðublaðið - 03.06.1987, Blaðsíða 2

MPTÐUBLMÐ
aími: 681866
Útaefandi: Blaö hf.
Ritstjóri:: Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Daníelsson
Blaöamenn: Orn Bjarnason, Asa Björnsdóttii og
Kristján Þorvaldsson
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guömundsdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síöumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Sérmál og
málamiðlanir
w
A fundi Alþýðuflokksfélags Reykjavíkur í fyrrakvöld
kom fram vilji forystumanna Alþýðuflokksins að láta
áþað reyna, hvort málefnasamningurtakist milli Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks og Alþýðuflokks.
Þennan vilja verður hins vegar að sjá í Ijósi þess, að
dræm svör hafa borist við óformlegum fyrirspurnum
Alþýðuflokksins til Alþýðubandalags og Samtaka um
Kvennalista um grundvöll að málefnasamstöðu.
Þessum fyrirspurnum hafa fylgt drög að málefna-
grundvelli vegna hugsanlegra stjórnarmyndunarvið-
ræðna. í drögum þessum hefur verið lögð mikil
áhersla á það meginverkefni nýrrar ríkisstjórnar að
vinna að viðreisn velferðarríkis á íslandi og stuðla aö
jafnvægi og nýsköpun í efnahagslifi þjóðarinnar.
w
A umræddum fundi lagði Jón Baldvin Hannibals-
son, formaður Alþýðuflokksins þunga áherslu á þau
ófrávíkjanlegu málefni sem ný ríkisstjórn verði að fá
fram. Þessi málefni eru: Nýtt skatta-og fjármálakerfi,
einn Iffeyrissjóður fyrir alla landsmenn, nýr fjárhags-
grundvöllur fyrir húsnæðislánakerfið, lög um kaup-
leiguíbúðir og framkvæmd þeirra, átak til styttingar
vinnutima og bætt kjör hinna tekjulægstu, ný at-
vinnustefna í landbúnaði, sjávarútvegi og að því varð-
ar hlutverk ríkisins í atvinnulífinu. Formaður Alþýðu-
flokksins undirstrikaði það einnig, að Alþýðuflokkur-
inn færi ekki sem þriðjahjól fvagni undiróbreyttafor-
ystu af því að jafnaðarmenn langaði svo mikið í ríkis-
stjórn og lagði á það ríka áherslu að flokkurinn brygð-
ist ekki umbjóðendum sínum. „Við látum heldur ekki
fælaokkurfráþví að það megi aldrei starfameð Fram-
sóknarflokknum. Við erum með enga málefnalega
hleypidóma gegn einum eða neinurn," sagði formaður
Alþýðuflokksins.
Það er rétt afstaða hjá öllum stjórnmálaflokkum að
vera með opinn hug gagnvart málefnalegri umræðu
um grundvöll til myndunar ríkisstjórnar að afloknum
þingkosningum. Það er mun hyggilegri lína en stórar
yfirlýsingar og persónulegt hnútukast samfara svið-
settum móðgunum forystumanna. Það hefur áöurver-
ið bent á ábyrgð og virðingu þingmanna í forystu-
greinum Alþýðublaðsins og nauðsyn þess að flokkar
finni sameiginlega snertifleti sem grundvöll að
starfshæfri ríkisstjórn. En það er einnig nauðsyn að
svíkja ekki umbjóðendur sína og versla ekki með þá
málefnastefnu sem kjósendur hafa kosið með at-
kvæði sinu. Þarna verður að feta vandrataðan veg,
sem tryggirað flokkurfái framgengt mikilvægum sér-
málum sínum og ennfremur að menn geri sér grein
fyrir því, að ekki er hægt að ná málamiðlun í hverju
einasta máli. „Það verður að velja hreinar llnur og
hugsa stórt; skilja að viðsemjandinn þarf Kka að fá
sínum málum framgengt á sýnilegan hátt,“ sagði Jón
Sigurðsson þingmaður Alþýðuflokksins í þessu sam-
bandi átíttnefndum fundi Alþýðuflokksfélags Reykja-
víkur. Það eru orð að sönriu.

Jón Sigurðsson:
Miðvikudaaur 3. júní 1987
AF STJORNARMYNDUN
„Stjórnin sem nú situr sem starfsstjórn, missti meirihluta sinn á þingi, þess vegna á önnur aö leysa hana af
hólmi... Eftir þvl sem lengra llður og starfsstjórnin tekur fleiri mikilvægar ákvarðanir, fjarlægumst við þingræð-
ið meir og meir,“ segir Jón Sigurðsson m.a. I grein sinni.
Nú eru liðnar meira en fimm vik-
ur frá kosningum og enn er ekki ný
stjórn í augsýn. Það er von að menn
spyrji til hvers var kosið? Það er
nefnilega ákaflega mikilvægt, að
samhengið miili kosninga, þing-
meirihluta og ríkisstjórnar rofni
ekki.
Stjómin, sem nú situr sem starfs-
stjórn, missti meirihluta sinn á
þingi, þess vegna á önnur að leysa
hana af hólmi, sem styðst við meiri-
hluta í þinginu — svo einfalt er mál-
ið.
Eftir því sem lengra líður og
starfsstjórnin tekur fleiri mikilvæg-
ar ákvarðanir eins og til dæmis um
hækkun á áfengi og tóbaki, hækk-
un á afnotagjöldum útvarps, hækk-
un bóta almannatrygginga eða um
samninga um framkvæmdir á veg-
um varnarliðsins, fjarlægjumst við
þingræðið meir og meir. Þetta er
eitt út af fyrir sig gild ástæða til að
hraða stjórnarmyndun, en hitt er
ekki síður, að við þurfum sem fyrst
nýja stjórn til að sporna gegn of-
þenslunni, sem nú magnast í efna-
hagslífinu, og til þess að móta nýja
heildarstefnu í landsmálum.
Það er athyglisvert, að strax eftir
kosningai byrjuðu framsóknar-
menn og sjálfstæðismenn að lýsa
áhyggjum yfir vaxandi hættu-
merkjum í hagkerfinu. Vaxandi
halla á ríkissjóði, vaxandi verð-
bólgu, hækkandi vöxtum, hættu á
viðskiptahalla. Á þessum málum
þarf auðvitað að taka án tafar af
röggsemi eins og við Alþýðuflokks-
menn bentum á alla kosningabar-
áttuna. Við þurfum nýja jafnvægis-
stefnu strax, en ekki síður nýja
jafnréttisstefnu — aðgerðir til að
bæta hlut þeirra, sem minnst hafa
handa á milli — fyrst og fremst líf-
eyrisþega.
Hvaða kosti á
A Iþýðuflokkurinn ?
Eftir kosningar lá engin klár
meirihlutastjórnarkostur á borð-
inu, nema með samstarfi þriggja
eða fjögurra flokka. Að vísu má
segja, að áframhald núverandi sam-
starfs Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks gæti dugað, ef Stefán
Valgeirsson bættist í hópinn. Þann-
ig hefði stjórnin 32 þingmenn og
gæti komið í gegn fjárlögum og
varist vantrausti, ef Áokksböndin
halda. Þennan kost hafa sjálfstæð-
ismenn hingað til ekki viljað þiggja,
þótt í boði væri. Að þessu slepptu,
er hægt að mynda 8 þriggja flokka
stjórnir, sem hafa 33 þingmenn eða
fleiri á bak við sig. Þær eiga það
sammerkt allar átta, að Sjálfstæð-
isflokkurinn er uppistaðan í þeim.
Hann er ómissandi í þriggja flokka
stjórnum eins og þingið er nú sam-
ansett. En hvaða kosti á Alþýðu-
flokkurinn?
Tölulega getur hann átt hlut að
fjórum þriggja flokka stjórnum:
ABD með 41 þingmanni, ADG með
36 þingmenn, ADS með 35 þing-
menn og loks ADV með 34. Á þessu
stigi máls virðist því miður nærri
fullreynt, að hvorki um ADV né
ADG geti tekist samkomulag. Þess-
ir tveir kostir væru á margan hátt
fýsilegir frá okkar bæjardyrum séð,
ef málefnagrundvöllurinn væri í
lagi, ekki síst ADV. Ég ætla ekki að
fjölyrða um ADS. Hingað til hefur
Sjálfstæðisflokkurinn ekki léð
máls á því mynstri og við ekki hreyft
því. Eftir stendur „Stefanía“, ABD.
Fyrir mér er það ekkert áhorfsmál,
að við hljótum að láta á þennan
stjórnarkost reyna, ef JÓni Baldvin
verður falið frumkvæði um stjórn-
armyndun. Hér eiga málefnin ein
að ráða.
Hreinar línur
og stóra hugsun
Tölulega er hægt að mynda fimm
mismunandi fjögurra flokka meiri-
hlutastjórnir. í fjórum þeirra er
Framsókn. Þetta er því þeirra
mynstur — eins og þríflokkur er
mynstur Sjálfstæðisflokksins —
tölulega skoðað. Þess vegna er ekki
nema von, að Steingrímur Her-
mannsson hafi í seinni tíð horfið frá
því, að þriggja flokka stjórnir séu
það eina, sem til greina kemur. í
þremur þessara fjögurra flokka
stjórna kemur Alþýðuflokkurinn
til greina: ABGS með 38, ABGV
með 37 og ABSV með 36 þing-
menn. Heldur finnst mér ólíklegt
að fyrsti og þriðji kosturinn komi
nú alvarlega til greina. Sá í miðið er
„venjuleg vinsri stjórn“. Að svo
stöddu finnst mér að menn ættu
ekki að eyða miklu púðri í tilraunir
til að mynda fjögurra flokka stjórn.
Ef starfhæf stjórn á að komast á,
þarf tvennt til fyrir utan þingstyrk-
inn. Annars vegar nægilega mörg
og mikilvæg sameinandi mál til
þess að stjórnin tolli saman. Og
hins vegar, að hver flokkur, sem að
henni stendur, fái framgengt nægi-
lega mörgum og mikilvægum sér-
málum sínum, að hann geti réttlætt
þátttöku sína í henni gagnvart
flokki sínum og kjósendum. Við
höfðum trú á þessu í ADV. Ég held
að þrátt fyrir allt geti þetta líka tek-
ist í ABD. En það er mikilvægt að
menn átti sig á því að það á ekki að
reyna málamiðlun í hverju einasta
máli, sem fyrir ber, í svona samn-
ingum, heldur þarf að velja hreinar
línur og hugsa stórt; skilja, að við-
semjandinn þarf líka að fá sínum
málum framgengt á sýnilegan hátt.
Stýrishjólið
Okkar höfuðmál eru:
1. Nýtt skatta- og fjármálakerfi og
umbætur í stjórnkerfi.
2. Einn lífeyrissjóður fyrir alla
landsmenn.
3. Nýr fjárhagsgrundvöllur fyrir
húsnæðiskerfið. Lög um kaup-
leiguíbúðir.
4. Átak til að stytta vinnutíma og
bæta kjör hinna tekjulægstu.
5. Ný atvinnustefna, aukið frjáls-
ræði til sjós og lands og í utan-
ríkisviðskiptum.
Um þetta viljum við mynda
stjórn.
Þetta eru aðalmálin í starfsáætl-
un fyrir kjörtímabilið, en fyrstu að-
gerðir nýrrar stjórnar eru líka afar
mikilvægar til að skilgreina hana í
augum almennings, marka spor og
gefa tóninn. Nú þarf bæði ákveðn-
ar aðgerðir til að endurheimta jafn-
vægi í efnahagsmálum og skref til
að bæta kjör hinna tekjulægstu.
Þannig hlýtur ábyrg stjórn í anda
jafnréttis að byrja sinn feril. Sam-
líkingin við þriðja hjólið er ekki svo
afleit ef þriðja hjólið er stýrishjólið.
En tíminn er að renna frá okkur.
Við hljótum að horfast í augu við
það, að ABD er ef til vill að verða
eini raunhæfi kosturinn í stjórnar-
þátttöku fyrir Alþýðuflokkinn.Hér
skiptir miklu máli finnst mér, að
það getur reynst auðveldara að
rjúfa hin langvinnu helmingaskipti
og hagsmunagæslu Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks í efna-
hags- og atvinnumálum þegar báðir
eru innan stjórnar og þurfa á Al-
þýðuflokknum að halda. Ef Sjálf-
stæðisflokkurinn er í stjórn en
Framsóknarflokkurinn utan, eða
öfugt, horfir sá sem er í stjórn alltaf
til hins og fer sér hægt um breyting-
ar í atvinnumálum. Þetta þurfum
við að skilja.
Það er lögmál lýðræðisins að
leita málamiðlunar og samkomu-
lags. Sjaldan hefur þetta lögmál
birst jafn skýrt og eftir þessar kosn-
ingar. Sá sem ekki vill beygja sig
fyrir því, á það á hættu fremur en
aðrir að enda utan stjórnar.
Stjórnarandstaða
Stjórnarandstaða þarf ekki að
vera neitt neyðarbrauð, en hending
má ekki ráða því, að flokkurinn
lendi í þeirri stöðu eftir að hafa ver-
ið utan stjórnar í hálfan annan ára-
tug, ef frá er talið eitt ár, sem ekki
verður sagt að menn minnist með
fögnuði sem árangursríks eða sigur-
sæls tímabils fyrir málefni jafnað-
arstefnunnar. Það er list að koma
sínum málum fram í málamiðlun.
Þá list þurfum við nú að tileinka
okkur, hvort sem mönnum líkar
það betur eða verr. Við þurfum að
fá stjórn sem gerir hverdagslífið
betra í þessu landi, léttir fólki önn
hverdagsins og gefur von um betri
framtíð. Þannig skiptir ný stjórn
máli fyrir fólkið í landinu.
(Erindi flutt á opnum fundi Al-
þýðuflokksfélags Reykjavlkur þ. 1.
júnl. Millifyrirsagnir eru Alþýðu-
blaðsins)