Alþýðublaðið - 02.09.1987, Blaðsíða 4

BARÁTTAN GEGN HVÍTA DUFTINU
Bólivia er stærsti útflutningsaðili coca-blaða í heiminum. Fyrir fátæka bændur er
ræktun coca-blaða spurning um lífsviðurværi. Fyrir kókain-mafíuna er ræktun
coca-blaða spurning um aö misnota þessa bændur og græða milljarða.
Bandarlkin eru meóal þeirra, sem berjast gegn kókaini. Árið 1986 háðu þeir þessa baráttu i landinu sjálfu. Mvndin er af lyfjagerð sem fannst inni I regnskóginum.
Þann dag, sem hætt verður að
rækta Coca-blöð, munu aymara-
indjánar deyja út. Coca-blöðin eru
þeim lífsnauðsyn. Coca er hluti
menningar þeirra og mikilvægt
næringarefni, þvi blöðin eru rik af
vítamínum.
Þetta segir þjóðfélagsfræðingur-
inn Manuel Delucca um leið og
hann ekur eftir holóttum veginum á
jeppa með drifi á öllum hjólum.
Hann starfar sem sérfræðingur
Sameinuðu þjóðanna við verkefni,
sem nefnist „Agro Yungas.“ Hann
talar bæði quechua og aymara og
þekkir landið og íbúa þess eins vel
og „buxnavasa minn,“ segir hann.
Héraðið umhverfis Coroico, sem
er lítið þorp í Los Yunjas héraðinu,
austur af La Paz höfuðborg
Bóliviu, er af mörgum talið eitt það
fegursta í landinu. Þar eru fjöll,
fljót og blómleg ræktun á citrus-
trjám, bananapálmum, sykurreyr,
kaffi, en fyrst og fremst Cocablöð
og aftur coca-blöð.
Verkefni Sameinuðu
þjóðanna
Tuttugu og sex bændasamfélög
indjána á landsvæðinu í kringum
Coroico, taka þátt í verkefni S.Þ.
„Agro Yungas.“ Takmarkið er, að
stuðla að því að bændurnir verði
ekki eins fjárhagslega háðir coca-
ræktun og þeir hafa verið og að
draga úr ræktun á coca-blöðum.
Eiturlyfið kókain er unnið úr coca-
blöðum. Á þessu verkefni var byrj-
að árið 1985 og fjárveiting til þessa
starfs var 20 milljónir dollara, sem
á að duga í fjögur ár. Þessir pening-
ar eru framlag frá ríkisstjórn Ítalíu
og er veittur úr þeim sjóði Samein-
uðu þjóðanna, sem ætlaður er til að
nota í baráttunni gegn fíkniefnum.
(UNFDAC)
„Við viljum sýna fram á, að
bændurnir eru ekki glæpamenn.
Það eru eiturlyfjabraskarnir sem
eru glæpamennirnir í þessu tilfelli.
„Agro Yungas" er tilraunaverkefni
í þá átt, að sýna umheiminum hinar
ýmsu leiðir í baráttunni gegn
kókaini. Það er áríðandi að bænd-
urnir taki sjálfir þátt í þessu verk-
efni, að öðrum kosti heppnast það
ekki,“ segir Manuel Delucca.
Slœvir
hungurtilfinningu
Indjánabændur í Los Yungas
hafa frá ómunatíð ræktað coca-
blöð, þar er það hefð að tyggja þau.
í blöðunum eru vítamín, málsölt og
hressandi efni sem kallast alkaloid
en það er einmitt efnið sem kókain
er unnið úr eftir ýmsar efnafræði-
legar aðgerðir. Indjánarnir þekkja
þann möguleika coca að slæva
hungur- og kuldatilfinningu. Fæst-
ir bændanna hafa nokkurntíma séð
„hvíta duftið," kókaínið, sem hefur
gert milljónir manna í Evrópu og
Bandaríkjunum að þrælum þess.
Verkefni Sameinuðu Þjóðanna
hjálpar bændum á ýmsa vegu, með
sjúkrahjálp, hreinu drykkjarvatni
og endurbótum á vegakerfi. Sér-
stök áhersla er þó lögð á að hjálpa
þeim til að snúa sér að annarri
ræktun, t.d. ræktun fljótvaxinna
kaffitrjáa og fá ýmislega aðstoð frá
sérfræðingum Sameinuðu Þjóð-
anna. Einu skilyrðin eru, að bænd-
urnir færi ekki út þau svæði sem
coca-blöðin eru ræktuð á, og að
þeir fari eftir ráðleggingum sér-
fræðinganna og að allir þorpsbúar
taki þátt í þessu starfi, öllum til
hagsbóta.
Nú þegar hefur jákvæður árang-
ur þessa starfs skilað sér. Gróður-
settar hafa verið þrjár og hálf mill-
jón kaffiplantna í 850 hektara
lands. Bændum hefur verið úthlut-
að 2,5 milljónir dollara og búið er
að lagfæra 200 km. langan veg. Um
það bil 30 bændasamfélög hafa nú
fengið drykkjarhæft vatn.
Auðsœr árangur
Um 144 bændasamfélög hafa
sótt um að taka þátt í þessu verkefni
utan þá 54 sem þegar hafa skrifað
undir samninginn við UNFDAC og
þykir þetta bera augljós merki um
árangur af þessu starfi. Nú eru
fimm prósent íbúa í Los Yungas að-
ilar að þessu verkefni.
Bólivía er eina landið í heiminum
þar sem enn er löglegt að rækta
coca-blöð. Þingið í Bólivíu mun
bráðlega ræða mjög svo umdeilt
lagafrumvarp, í þessu frumvarpi er
gert ráð fyrir því, að mjög verði
dregið úr ræktun á coca. Frumvarp
þetta var lagt fram vegna þrýstings
frá Bandaríkjamönnum. Hin mikla
misnotkun á kókain-afbrigðinu
„crack“ í Bandaríkjunum meðal
bandarískra unglinga er gífurlegt
áhyggjuefni foreldra, stjórnmála-
manna og yfirvalda þar í landi.
Talið er að nálægt helmingur af
kókaíni í heiminum sé frá Bólivíu,
sem er fátækasta land í Suður-
Ameríku. Reiknað er með að um
70.000 hektarar séu coca-akrar.
Uppskeran árið 1985 var rúmlega
170.000 þús. tonn eftir upplýsing-
um frá Freddy Rayes ofursta, sem
stjórnar þessari baráttu gegn eitur-
lyfjum. Árið 1980 var uppskeran
„aðeins“ 25.000 þús. tonn.
Cocarœktin er
lífsframfœri
70.000 þús. manns.
Hér eru nokkrar tölur um efna-
hagslegt hlutverk kókains í Bólivíu.
— Um það bil 70.000 þús. bænda-
fjölskyldur Iifa á ræktun coca-
blaða. Aðeins tíu til tuttugu prósent
uppskerunnar eru notuð á hefð-
bundinn hátt, það er að segja, til að
tyggja, eða til að laga coca-te. Af-
gangurinn er seldur til kókainmafí-
unnar.
Gróðanum af þeirri sölu sjá
bændurnir ekki mikið af. Þeir fá i
raun aðeins staðfestingu á því, að
hráefnið til kókaingerðar gefur
miklu meira af sér en til dæmis
ræktun á Citrusávöxtum. Undan-
farið hefur verð á citrusávöxtum
verið svo lágt, að það svarar varla
kostnaði að tína þá af trjánum.
Þess vegna fjölgar coca-ökrunum
jafnt og þétt. Coca bændum í
Bólivíu hefur verið boðið upp á
það, að fyrir hvern hektara af coca
sem þeir plægja upp fái þeir 2000
þús. dollara. Ekki er búist við að
margir taki þessu boði, vegna þess
að þeir fá ekki peningana heldur
áhöld og ýmislegt til að ýta undir
aðra ræktun.
Lögin sem eiga að takmarka
coca-ræktun, munu leyfa ræktun á
coca-blöðum til hefðbundinnar
notkunar. Fjárstuðningur Banda-
ríkjanna 300 milljónir dollara á
þremur árum, er alltof lítill miðað
við þörfina að mati stjórnmála-
manna í Bólivíu.
(Det fri Aktuelt)
Ræktun coca-blaða á jöröunum, er lang hæsta tekjulind fátækrá bænda.