Alþýðublaðið - 21.09.1988, Blaðsíða 2

2
Miövikudagur 21. september 1988
MUIMM
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Blaðamenn: Haukur Holm, Ingibjörg Árnádóttir og Ómar
Friðriksson.
Dreifingarstjóri: Þórdís Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsiminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
SIGUR SÆNSKRA
JAFNAÐARMANNA
Jafnaðarmenn unnu mikinn kosningasigur í Svíþjóö í
nýafstöðnum þingkosningum og hlutu 43.7% atkvæðaog
157 þingmenn. Sænskum sólíaldemókrötum hafði verið
spáð miklu fylgistapi, en niðurstaðan reyndist hins vegar
vera sú að jafnaðarmenn töpuðu aðeins einu prósenti frá
fyrri kosningum og verður það að teljast mjög góður
árangur miðað við skoðanakannanir og erfið mál sem
flokkurinn hefur þurft að þreyja í fjölmiðlum á undan-
förnum misserum. Kommúnistum vegnaði einnig vel í
kosningunum, og fengu 21 þingmann kjörinn, þannig að
samanlagt hlutu þessir tveir flokkar 178 þingsæti af 349.
Borgaralegu flokkarnir biðu mikið afhroð í kosningunum;
Hægriflokkurinn fékk 66 þingmenn og tapaði 10 þing-
mönnum, Þjóðarflokkurinn hlaut 44 þingmenn og taþaði
8 þingmönnum og Miðflokkurinn hlaut 41 þingmann.
Græningjar fengu ekki hinn mikla sigur sem þeir höfðu
vonast eftir samkvæmt skoðanakönnunum og komu 20
mönnum á þing.
Ingvar Carlsson, forsætisráðherra og leiótogi jafnaðar-
mannaverður því áfram við stjórnvölinn í Svíþjóð. Hann og
sænskir jafnaðarmenn geta verið ánægðir með þann
árangur sem flokkur sósíaldemókrata hefur sýnt í kosn-
ingunum. Enn einu sinni hafa sænskir jafnaðarmenn
sannað að þeir eru kjölfestan í sænsku stjórnmála- og
þjóðlífi, og þótt borgaraleg öfl skjótist stundum upp áyfir-
borðið, er öryggið og festuna í sænsku þjóðfélagi að finna
í hugmyndum og stefnu jafnaðarmanna. Vandi sænskra
jafnaðarmanna í undangengnum kosningum er ekki fylgi,
heldur þátttaka kjósenda sem hefur farið minnkandi með
árunum. Efling stórborga og dreifðari byggðir hafa einnig
sett strik í reikninginn og gert það m.a. að verkum að
skoðanakannanir hafa sýnt hnignandi fylgi sósíaldemó-
krata. Erfið fjölmiðlamál þar sem forystu jafnaðarmanna
hefur verið velt upþ úr margvíslegum ásökunum og
ákúrum, hafa einnig þótt líkleg til þess að draga úr fylgi
Sósíaldemókrataflokksins. Sænskir jafnaðarmenn hafa
löngum stuðst viö Kommúnistaflokkinn við myndun
meirihlutaríkisstjórnar. Þrátt fyrir innri klofning
Kommúnistaflokksins fékk flokkurinn nægjanlegt magn
atkvæðatil aðtryggjaþessum tveimurflokkum meirihluta
á þingi. Því hefur stundum verið fleygt, að hinn mikli
styrkur sænskra jafnaðarmanna sé í ætt við einræði.
lngvar\Carlsson, formaður sænskra jafnaðarmanna og
forsæti^ráðherra Svíþjóðar svaraði meðal annars þessari
spurnindi í einkaviðtali sem Ingólfur Margeirsson ritstjóri
tók við nönn i Stokkhólmi og birtistí Alþýðublaðinu þ. 5.
mars sl. Carlsson sagði orðrétt: „Ég er enginn einræðis-
herra. í serhverju máli sem ég vil ná fram, verð ég að fara
í gegnum' flokksfund, ríkisstjórn, þingflokkinn og stjórn
þingflokksins. Ég þarf því að ná samstöðu um málin hjá
fjölda miémunandi fulltrúa ráða og nefnda. Þar að auki á
flokkurinn og ég sem formaður mýmarga fundi með full-
trúum verkalýðsfélaganna og heildarsamtaka þeirra þar
sem strengirnir eru stilltir saman. Ef ég myndi fara að
þrýsta á að ná persónulegum skoðunum fram sem lægju
utan við stefnumál flokksins, lenti ég fljótlega í miklum
vandræðum." Úrslit sænsku þingkosninganna sýna og
sanna að jafnaðarstefna sem byggir á lýðræði, frjálslyndi
og réttlátri skiptingu þjóðartekna þar sem velferð allra er
höfð í huga, er sá mergur sem sænskt þjóðfélag hvílir á.
íslenskir stjórnmálamenn jafnt sem kjósendur geta
dregið lærdóm af stefnuskrá sænskra jafnaðarmanna og
kosningaúrslitunum I Svíþjóð.
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
Morgunblaðið vill nýja viðreisnarstjórn, en Tíminn og Þjóöviljinn eru ekki alveg vissir hvaða ríkisstjórn þeir
vilja.
MÁLGÖGN stjómmála-
flokkanna skrifa öll um
stjórnarslitin, horfurnar í mál-
efnum þjóöarinnar og mynd-
un nýrrar ríkisstjórnar. Les-
endur Alþýöublaösins hafa
væntanlega lesiö leiöara
blaösins í gær um stjórnar-
slitin, og því skal innihaldið
ekki tíundað hér á síöunni í
annað sinn. Lítum hins vegar
á sjónarmið hinna blaöanna.
Morgunblaöiö kemst aö
þeirri niöurstööu aö heilla-
vænlegast sé aö koma á nýrri
viðreisnarstjórn. Blaöiö skrif-
ar í forystugrein gærdagsins.
„Steingrímur Hermanns-
son, formaöur Framsóknar-
flokksins, hefur fengiö um-
boö til stjórnarmyndunar.
Hann gerir nú tilraun til þess
aö mynda meirihlutastjórn
m.a. meö viðræðum viö Al-
þýðubandalagið. Það dugar
ekki til. Formaður Framsókn-
arflokksins verður að fá til
viðbótar stuðning, frá
Kvennalista, Borgaraflokki
eða Stefáni Valgeirssyni. Það
liggur í augum uppi, að það
mun reynast Steingrími Her-
mannssyni ákaflega erfitt að
finna grundvöll til myndunar
meirihlutastjórnar á vinstri
kantinum. Og jafnvef þótt
það tækist yrði ekki auðveld-
ara að halda fjögurra flokka
stjórn saman en þriggja
flokka stjórn.
Sjálfstæðisflokkur og
Borgaraflokkur hafa lýst því
yfir, að þessir tveir flokkar
séu tilbúnir til að mynda
minnihlutastjórn. Það liggur
hins vegar ekkert fyrir um,
hvort einhverjir flokkar væru
tilbúnir til að verja slíka
stjórn vantrausti. Forystu-
menn Alþýðuflokks og Fram-
sóknarfiokks hafa vafalaust
leitt hugann að myndun
minnihlutastjórnar þessara
tveggja flokka. Til þess þurfa
þeir líka yfirlýsingu flokks
eða flokka, sem tilbúnir væru
til að verja þá vantrausti.
Farsæiasta rikisstjórn,
sem setið hefur á íslandi frá
lýðveldisstofnun byggðist á
samstarfi Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks. Nú hefur
komið upp harkalegur ágrein-
ingur milli þessara tveggja
flokka. Sá ágreiningur breytir
ekki þeirri grundvallarstað-
reynd, að samstarf þeirra um
landsstjórn er líklegra til að
skila raunverulegum árangri
en samstarf nokkurra annarra
flokka.“
TIMINN setur málin ööru-
vísi upp. Blaðið heldur því
fram að það hafi veriö „pen-
ingafrjálshyggjan“ sem
sprengdi stjórnina.
Blaöiö skrifar i forystu-
grein í gær:
„Hins vegar kom fljótlega í
Ijós innan ríkisstjórnarinnar
margs konar skoðanamunur
um mikilvæg þjóðmál. Fyrst
og fremst var tekist á um hin
ýmsu afbrigði þeirrar mark-
aðs- og peningafrjálshyggju,
sem nú er mikilsráðandi í
þjóðfélaginu og virðist hafa
úrslitaáhrif á stefnu Sjálf-
stæöisflokksins um þessar
mundir. Átökin um peninga-
frjálshyggjuna var hin raun-
verulega ástæða þess að
þriggja flokka stjórn Þor-
steins Pálssonar átti sér ekki
lífs auðið. Forsætisráðherra
þeirrar stjórnar galt sinni eig-
Magnús Ólafsson segir fréttir af
landsbyggðinni aðeins uppfyll-
ingarefni fjölmiðla.
in ríkisstjórn banahöggið,
þegar hann hafnaði niður-
færsluleiðinni fyrr í þessum
mánuði, enda fólust í henni
tillögur, sem fóru öndvert á
ýmsar hugmyndir frjáls-
hyggjumanna."
ÞJÓÐVILJINN heldur
ekki þá veislu á leiðarasíðu
sem búast mætti viö, enda
Alþýðubandalagið komiö í
stjórnarmyndunarmenúettinn
á fullu og greinilega best aö
vara sig á jarðsprengjunum.
Þjóðviljinn kemst þó aö
nokkuð líkri niöurstööu og
Tíminn: Aö stjórnarslitin sé
afleiöing „gjaldþrots frjáls-
hyggjunnar — stefnunnar viö
landsstjórnina".
Blaöiö skrifar í leiöaranum
í gær:
„Af hverju féll stjórnin eftir
aðeins fjórtán mánaða setu?
Það má auðvitað tína til ýms-
ar ástæður, ræða fram og til
baka um viðburði hins fræga
föstudags og finna til per-
sónulega erfiðleika forystu-
mannanna, — og þegar sagn-
fræðingar taka síðar til við
sinar skriftir verður litið yfir
allt þetta svið.
En höfuðástæður þess að
stjórnin féll verða ekki fundn-
ar i fréttalekum, pólitiskum
leikfléttum, persónulegri
andúð og öfund, klaufaskap
eða snilli einstakra forystu-
manna.
Stjórnin féll fyrst og
fremst vegna þess að hún
réð ekki við verkefni sín. Og
þau verkefni stjórnarinnar
sem hún réð ekki við voru
fyrst og fremst að taka til
eftir frjálshyggjufyllirí ríkis-
stjórnarinnar þar áður og
þeirra hagsmunaafla sem
henni tengdust. Það frjáls-
hyggjuparti kom öllum ágóð-
anum af mesta góðæri siðari
tima fyrir kattarnef í offjár-
festingum, monthúsum,
gegndarlausri einkaneyslu
hástéttanna og upprisu ný-
ríkrar stéttar fjármagnseig-
enda og víxlara af ýmsu tæi.
Það er dæmigert að þegar
timaritið Frjáls verslun tók
saman lista yfir ríkustu menn
landsins fyrir nokkru var þar
ekki aö finna útgerðarmenn
eða iðnrekendur. Þar voru
aðallega verslunareigendur,
— og nýjasta stórstirnið er
Herluf nokkur Clausen, sem
sagður er hafa eignast hálfan
Laugaveginn og bróðurpart-
inn af Kringlunni með
skuldabréfaviöskiptum.
Stjórnarslitin nú eru ekki
síst til vitnis um gjaldþrot
frjálshyggjustefnunnar við
landstjórnina."
Svo mörg voru þau orö.
MAGNÚS Ólafsson á
Sveinsstööum, fréttaritari út-
varps í héraði og hlutastarfs-
blaöamaöur hjá héraösfrétta-
blaðinu Feyki skrifar grein í
Tímann í gær (reyndar endur-
birt ræða sem flutt var á
fjóröungsþingi á Húnavöllum
fyrr i mánuöinum), þar sem
hann gagnrýnir fréttaritara
fjölmiðla úti á landi og beinir
jafnframt spjótum sínum aö
miölunum sjálfum sem hann
segir sýna landsbyggðarfrétt-
um lítinn áhuga.
Magnús skrifar:
„Síðar fór ég að vinna á
dagblaði og sat þá á skrif-
stofu þess í Reykjavík.
Snemma fór ég þar að tala
um hvort ekki væri ástæða til
að efla skrif um landsbyggð-
ina og þótti þá sjálfsagt að
ég sæi um þau mál. Fékk ég
í hendur langan lista yfir
fréttaritara og fór að hringja
kerfisbundið í þá. Satt að
segja var þetta skrautlegur
listi og komu margir af fjöll-
um þegar ég hringdi i þá sem
fréttaritara viðkomandi blaðs.
Það hafði varia nokkurn tima
áður verið hringt i þá og
margir þeirra voru löngu bún-
ir að gieyma því að þeir
hefðu einhvern tíma lofað að
vera fréttaritarar.
Ég sagði að þetta hefði
verið skrautlegur listi og
örugglega var langt siðan
hann var yfirfarinn og endur-
nýjaður. Það sá ég best á þvi
að erfitt var að ná í ótrúlega
marga sem á honum voru, því
tækni landssimans er nú
ekki orðin slik að unnt sé að
ná í þá sem til annarra heima
eru fluttir.“
Og síðan segir Magnús:
„Þessi reynsla mín af út-
varpi og dagbiaði segir mér
þetta: Oðru hvoru er gert
átak í þvi að fá nýja fréttarit-
- ara, en siðan er litið sinnt um
að efla þá og hvetja í starfi.
Þeirra fréttir eru notaðar þeg-
ar annað efni er ekki að fá,
nema þá i þeim undantekn-
ingartilfellum að þeirra fréttir
hljóti náð fyrir augum ráða-
mannanna fyrir sunnan og fái
gott pláss og mikið vægi.
Lítið er gert til þess að virkja
þessa fréttaritara og efla þá
til dáða, enda í augum
margra fjölmiðlamanna fyrir
sunnan eru þær fréttir sem
frá þeim koma fyrst og
fremst uppfyllingarefni.
Ég staðhæfi hér og nú aö
þetta á við um flesta eða alla
fjölmiðlana fyrir sunnan. Það
geri ég vegna þess að ég hef
I rætt þessi mál viö marga
| fréttaritara hjá hinum ýmsu
fjölmiðlum. I aðaiatriðum ber
| þeim saman um þetta.“