Alþýðublaðið - 16.12.1988, Síða 2

2
Föstudagur 16. desember 1988
MMIHUM
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Blaðamerin: Friðrik Þór Guðmundsson, Haukur Hóím
og Sólveig Olafsdóttir.
Dreifingarstjóri: Þórdfs Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Sfðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
SIÐLEYSI SJALF-
STÆÐISFLOKKSIN S
Sjálfstæóisflokkurinn er í mikilli upplausn um þessar
mundir. Fylgistap í skoðanakönnunum er ekki aöeins vís-
bending um minnkandi traust kjósenda á flokknum,
heldur hafa gerðir og ummæli forystumanna og þing-
manna Sjálfstæðisflokksins gert það aö verkum að fyrr-
um stórveldi í íslenskri pólitík hefur breyst í haldslausan
og óábyrgan söfnuð. Menn minnast þess ráðaleysis sem
einkenndi verkstjórn síðustu ríkisstjórnar en formaöur
Sjálfstæðisflokksins og þáverandi forsætisráðherra
sveiflaðist í flestöllum málum eftirhvaðan vindarblésu; úr
átt vinnuveitenda, þingflokks, sjávarútvegsaðalsins eða
kjördæma.
Eftir að Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn
gáfust upþ á samstarfinu við Sjálfstæóisflokkinn í fyrri
ríkisstjórn og ný ríkistjórn þessara tveggja flokka ásamt
Alþýðubandalagi varstofnuð, varð Sjálfstæðisflokkurinn
sjálfkrafa forystuflokkur stjórnarandstöðunnar. En Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur einnig reynst veikur í þessu nýja
hlutverki. í fyrsta lagi er flokkurinn enn illa tvístraður og
ósamstíga í flokksstarfi sem á Alþingi. í öðru lagi á Sjálf-
stæðisflokkurinn lítið sameiginlegt með hinum stjórnar-
andstöðuflokkunum. Kvennalistinn lítur á Sjálfstæðis-
flokkinn sem sinn höfuðóvin í pólitík og Borgaraflokkur-
inn er tilkominn vegnaódrengilegrar framkomu formanns
og forystu Sjálfstæðisflokksins við Albert Guðmunds-
son, núverandi formann Borgaraflokksins. Sjálfstæðis-
flokkinn hefur því hvorki traust ríkisstjórnarinnar né
stjórnarandstöðunnar.
#•
I fyrradag náði Sjálfstæðisflokkurinn loksins sambandi
við stjórnarandstöðuflokkana þótt ávafasaman hátt væri.
Við afgreiðslu bráðabirgðarlaga ríkisstjórnarinnar frá efri
deild í fyrrakvöld greiddu sjálfstæðismenn atkvæði með
breytingartillögu Borgaraflokksins og Kvennalistans um
að launafrysting yrði afnumin við gildistöku laganna og
samningsrétturinn yrði frjáls. Þessi tillaga var felld. Hins
vegar hefur stjórnarandstaðan styrk til að fella úr lögun-
um ákvæðið sem bindur samninga til 15. febrúar. Það
hefur sömu áhrif og breytingattilagan þótt ekki sé líklegt
að til þess komi. En stöldrum aðeins við afgreiðslu Sjálf-
stæðisflokksins á þessu máli. Eins og menn muna voru
það sjálfstæðismenn sem manna harðast börðust fyrir
því í síðustu ríkisstjórn að afnema samningsréttinn og
fengu því framgengt. Samstaða náðist um nauðsyn þess
að frysta laun og vöruverð til að halda niðri verðbólgu og
skaga aðstæður fyrir almennri vaxtalækkun. Sú stefna
hefur borið árangur að hluta til þótt auðvitað sé það alvar-
legt og umdeilanlegt að afnema sjálfsagðan rétt manna
eins og samningsrétt, jafnvel þótt þjóðarhagsmunir séu í
húfi. En hvers vegna skyldu sjálfstæðismenn skyndilega
breytast í verndara verkalýðshreyfingarinnar og styðja að
launafrysting verði afnumin og samningsrétturinn gerður
frjáls? Jú, eins og Halldór Blöndal, helsti talsmaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins og stjórnanrandstöðunnar,
sagði skýrum orðum í Sjónvarpi; að þar sem Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherrahefði gefið út yfirlýsingu,
sem túlka mætti á þann veg, aö samningarnir gengju í
gildi frá gildistöku laganna, væri rétt að eyða þeim vafa
sem yfirlýsingin hefði skaþað! Þetta er auðvitað þólitísk
lygi og siðleysi af verstu tegund. Tilgangur Sjálfstæðis-
flokksins er auðvitað aöeins einn: Að koma höggi á ríkis-
stjórnina og helst reyna að fella hana með því að rífa upp
ákvarðanir sem þeir sjálfir lögðu drögin að í fyrri ríkis-
stjórn.Sjálfstæðisflokkurinn gefurþjóðarhagsmunum og
efnahagslífi fyrirtækjaog heimilaeinnig langt nef. En það
er einmitt þetta skerandi ábyrgðarleysi og pólitíska sið-
leysi sem hefur grafið undan Sjálfstæðisflokknum. Og
það skynja kjósendur best.
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
UNDARLEGUSTU rit-
deilur skjóta iðulega upp
kollinum á íslandi. Ekki
ósjaldan eru ritdeildurnar úr
heimi bókmenntanna þar
sem á takast gagnrýnendur
og móðgaðir rithöfundar. Yfir-
leitt er þetta hin skemmtileg-
asta lesning.
Morgunblaðið birti hins
vegar í gær mjög frumlega
og sérkennilega grein eftir
móðgaðan rithöfund. Rithöf-
undurinn beinir spjótum sín-
um á óhefðbundinn hátt að
dómara sínum þar sem hann
mótmælirekki neikvæðri um-
fjöllun um bók sína, heldur
gerir kaffi aö umtalsefni.
Höfundur greinarinnar er
Úlfar Þormóðsson, sem skrif-
að hefur Þrjár sólir svartar og
út kom nú fyrir jólin. Bókin
segir frá Axlar-Birni og voða-
verkum þess tíðaranda. Er-
lendur Jónsson ritdæmdi
bókina í Morgunblaðinu í síð-
asta mánuði og fann henni
ýmislegt til foráttu. Ein alvar-
legasta athugaá’emd Erlends
var að höfundurinn lætur per-
sónur sínar hressa sig á
kaffi, en að mati Erlends
hafði ekki kaffidrykkja hafist
á íslandi í byrjun 17. aldar, og
reyndar hafi kaffi verið
óþekkt á alþýðuborðum fyrr
en á 19. öld.
Úlfar segir í grein sinni í
Morgunblaðinu í gær að
þetta sé hin mesta þvæla, og
honum sé kunnugt um að
menn hafi drukkið kaffi árið
1645 í Húnavatnssýslu.
Grípum niður í málsvörn
Úlfars í kaffibaunamálinu
nýja:
„Arið 1280 var hellt upp á
kaffi i fyrsta sinn í Evrópu.
Það var í Istanbul. I fyrsta
sinn það vitað er þýðir ekki
annað en að það hafi verið í
fyrsta sinn sem fréttamenn
þátíðarinnar vissu af uppá-
hellingi. Og þar sem vitaö er
aö fréttamenn þess tima voru
ekki eins röskir og kollegar
þeirra í nútímanum má reikna
með að nokkuð löngu fyrir
hafi fyrsti evrópski kaffitaum-
urinn lekið úr brenndum og
styttum baunum. Fjögur-
hundruð árum síðar, eða
1680, er kaffi orðið alþekkt í
allri Norðvestur-Evrópu. Þetta
þýðir að Hollendingar og aðr-
ir evrópskir fiskimenn og
sæfarar sem stálust til að
versla við íslendinga á 16. og
17. öld þekktu og drukku
kaffi á þeim tíma sem Sveinn
skotti var á dögum og jafnvel
á dögum föður hans heitins,
Axlar-Bjarnar.
Og kaffi er þekkt i islensk-
um heimildum all miklu fyrr
en Erlendur dómari gefur í
skyn. Árið 1760, svo ég haldi
mig við sérvalið ártal dómar-
ans, eru þegar til nokkrar
kaffikvarnir í landinu. Þá var
kaffi orðið alþekkt hérlendis,
og flutt til landsins með lög-
mætum hætti og í fimmföld-
um mæli miöaö við te sem
þá hafði verið drukkið hér-
lendis í óratíma.
Þar sem ég hef ekki undir
höndum minnismiðann sem
ég hafði í minum fórum
Úlfar: Kominn í bókmenntalegt
kaffibaunamál.
þegar ég skrifaði vitandi vits
að Sveini skotta hafi verið
borið kaffitár á húnvetnsku
prestssetri árið 1645 get ég
ekki fært Erlendi dómara ná-
kvæmari kaffisögu að sinni.
Hitt fullyrði ég að Skotti var
ekki fyrstur íslendinga til að
fá sér kaffisopa. íslendingar
þeirra tima, líkt og afkomend-
urnir i dag, voru kræfir og
höfðu mörg útispjót ekki síst
hvað viðkom innflutningi,
löglegum sem ólöglegum.
Að lokum við ég þó benda
dómara Erlendi á, sem hugg-
un gegn harmi ónákvæmni
dómsins, að Bragakaffi var
ekki tilorðið á þessum tíma.
Það er þó víst.“
Hér er greinilega skemmti-
leg menningardeild í uppsigl-
ingu. Nú er að sjá hvort Er-
lendur Jónsson bjóði ekki
Úlfari upp á tíu dropa i Mogg-
anum á næstunni.
FLOSI Ólafsson leikari og
fastapenni PRESSUNNAR fer
á kostum í grein sem blaðið
birti í gær um Guðrúnu
Helgadóttur forseta samein-
aðs þings og jólaglöggið.
Flosi skrifar meðal annars:
Ekkert má nú, sagði
kerlingin, þegar það komst
upp að hún hafði laumað
eitri í skyrið hjá karlinum
sinum til að losa sig við
hann.
Og haft erindi sem erfiði.
Mér datt þetta í hug á dög-
unum, þegar ástæða þótti til
að slá því upp i blöðunum að
Guðrún Helgadóttir forseti
sameinaðs þings hefði
stungið uppá því, að því er
virðist í sakleysi sínu, að
þingheimur dreypti svona
einsog á svolitlu jólaglöggi
áöur en farið yrði í jólafrí.
Ekkert má nú.
Ég segi það enn og aftur.
Ég er stundum að hugsa
um það, svona þegar ég er
ekki að hugsa um neitt
annað, aö ef til vill ætti hún
Guðrún að hugleiða það
oftar, þegar hún er ekki að
hugsa um neitt annað, að
það er eitt að vera óvenjuleg
kona innanum venjulegt fólk
og annað að vera venjuleg
kona innanum óvenjulegt
fólk.
Og vei þeim sem dægrin
löng er i því að haga sér eins
og venjuleg manneskja.
Blaðafregnir herma að
mjög hafi dregið til tíðinda á
Alþingi, þegar Guðrún kom
með uppástungu sína um
glöggpartiið. Þingflokksmenn
og forsetar urðu ókvæða við
og áttu, að því er manni
skilst, sumir erfitt um andar-
drátt sakir hneykslunar.
Tillagan þótti ekki aðeins
afar óviðeigandi, heldur og
æriö umhugsunarefni, hve
tímasetning meintrar glögg-
veislu væri gersamlega útí
hött, með hliðsjón af — og í
Ijósi hinnar miklu umræðu
og gagnrýni sem komið hefur
fram aö undanförnu vegna
áfengisumsvifa ákveðinna —
við nefnum engin nöfn —
embættismanna og jafnvel
koliega Guðrúnar.
Guðrún: Flosi gerir „hristing
þingheimsins" að umtalsefni.
M.ö.o. Guðrúnu mun hafa
fundist gráupplagt að þing-
menn og starfsfólk þingsins
fengju sér svolítið jólaglögg
siðasta daginn áður en farið
yrði heim að baka til jólanna,
vegna þess — einsog segir i
Mogganum — „að það
mundi gera þingheimi gott
að hristast svolitið saman.“
Meginröksemdin fyrir and-
stöðunni við þessa frumlegu
hugmynd var sú að „hinir
háttvirtu" óttuðust að blettur
kynrii að falla á æðstu stofn-
un þjóðarinnar við það að
þingmenn færu að „hrista
sig saman“ i glöggvímu og
vísast í uppnámi vegna til-
hugsunarinnar um að þeir
þyrftu að borga veigarnar oni
sig sjáffir.
Svona getur bara Flosi
skrifaö.
Einn
með
kaffinu
Hérna kemur einn brandari úr tryggingabransanum:
Nonni sjóari rakst á frystihúseigandann í kaupfélaginu
Nonni sagöi stundarhátt: „Heyrðu ég heyrði að frysti-
húsið hafi brunnið hjá þér um síðustu helgi!“
Frystihúseigandinn svaraði fióttalega: „Uss! Það er
ekki fyrr en um næstu helgi!“