Alþýðublaðið - 10.01.1989, Blaðsíða 3

3
Þriðjudagur 10. janúar 1989
FRÉTTIR
Frumvarp félagsmálaráðherra
fjölskyldurAðgjöf í
SÉRSTAKRI MIOSIÖÐ
Talið er að fjölskyldur 20% barna þurfi einhvers konar aðstoð
Jóhanna Siguröardóttir fé-
lagsmálaráöherra hefur lagt
fram frumvarp til laga um aö
á vegum hins opinbera veröi
veitt ráðgjöf í skilnaðarmál-
um, fræðsla í málefnum
barna í tengslum við sam-
búðarslit foreldra og leið-
beiningar um úrlausn i for-
sjár- og umgengnisréttarmál-
um. Er ætlunin að reisa sér-
staka miðstöð fjölskylduráð-
gjafar þar sem veitt verður
m.a. sérfræðiaðstoð sálfræð-
inga og lögfræðinga og er
reiknað með því að hóflegt
gjald verði fyrir þjónustuna.
Samkvæmt frumvarpinu á
mióstöð tjölskylduráðgjafar
að vera fyrst um sinn á höf-
uðborgarsvæðinu, en þjóna
landinu öllu. Að fenginni
reynslu að 3 árum liönum
eiga lögin að endurskoðast
og þá verður athugað hvort
staðsetja beri starfsemina
vfðar um landið. Sérstakur
starfshópur vann að frum-
varpinu og taldi hann rétt að
ráðgjöfin beindist einkum að
skilnaðar- og sambúðarslita-
málum. Forsjárdeilumál verða
sífellt fleiri, þar sem skilnuð-
um hefur fjölgað og hefur
verulega skort á ráðgjöf til
fólks um þessi mál. Með
þessu móti er vonast til að
koma megi i veg fyrir þann
skaða sem fjöldi illskeyttra
skilnaðarmála veldur börn-
um.
í greinargerð með frum-
varpinu kemur meðal annars
fram að samkvæmt könnun
Heilsuverndarstöðvar Reykja-
víkur á högum fjögurra ára
barna er talið, að fjölskyldur
um 20% barna þyrftu ein-
hvers konar aðstoð. Foreldra-
ráðgjöf Barnaverndarráðs ís-
lands sem starfrækt hefur
verið frá 1979 getur aðeins
sinnt litlum hluta þeirra og
mörg mál barna bíða eftir aö
komast að. Talið er sam-
kvæmt reynslu erlendis frá
að ráðgjöf sem þessi verði að
vera starfrækt sem sjálfstæð
og sérhæfð þjónusta gegn
gjaldi, þar sem sérstakt tillit
er tekið til efnalítils fólks.
Sérstaklega er tekið fram að
sérstök fjölskylduráðgjöf
sem þessi eigi ekki að draga
úr þýðingu annarrar fyrir-
byggjandi starfsemi í fjöl-
skyldumálum sem einkum er
unnió að á vegum félags-
málastofnana, heilsugæslu-
stöðva og barnaverndar-
nefnda.
Félagsmálaráðherra
í Helsinki
Sækir fund um
umhverfismál
Jóhanna Sigurðardóttir fé-
lagsmálaráðherra sækir fund
norrænna umhverfismálaráð-
herra sem haldinn verður í
Helsinki i dag.
Á fundinum munu ráðherr-
arnir afgreiða norræna um-
hverfisáætlun og fram-
kvæmdaáætlun gegn meng-
un hafsins í framhaldi af um-
fjöllun aukaþings Norður-
landaráðs um umhverfismál
sem haldið var í Helsinki 16.
nóvember síðastliðinn. Á
fundinum verður einnig fjall-
að um fjárveitingar til um-
hverfismála. Kynntar verða
skýrslur um ástand hafsvæöa
í hverju landi i mengunarlegu
tilliti auk annarra samninga
er varða norræna samninga á
sviði umhverfismála.
Félagsvísindastofnun kannaði aðstœður og viðhorf til húsnœðismála
MEIRIHLUTI VILL ÍVILN-
ANIR FYRIR LANDSBYGGDINA
Sigurður E. Guðmundsson forstjóri Húsnæðisstofnunar, Rannveig
Guðmundsdóttir formaður Húsnæöisstjórnar, Stefán Ólafsson for-
stöðumaöur Félagsvisindastofnunar og Karl Sigurðsson Félags-
vísindastofnun kynntu skýrsluna um húsnæðismál á landsbyggðinni.
A-mynd/Magnús Reynir.
Tæp 70% landsbyggðar-
búa og rúm 50% höfuðborg-
arbúa eru hlynntir sérstökum
ívilnunum fyrir landsbyggð-
ina i gegn um húsnæðiskerf-
ið. Innan við 20% lands-
byggðarbúa eru mótfallnir
slíkum hugmyndum, en rúm
30% höfuðborgarbúa. Þetta
kemur m.a. fram í skýrslu um
húsnæðismál á landsbyggð-
inni og höfuðborgarasvæö-
inu, sem byggir á könnun
sem Félagsvísindastofnun
Háskólans geröi fyrir Hús-
næðisstofnun ríkisins. í
könnuninni koma fram marg-
vislegar vísbendingar um
húsnæðisastæður áform og
viðhorf fóiks til ýmissa þátta
húsnæðismála.
Á landsbyggöinni búa um
63% í einbýlishúsum, en um
25% á höfuöborgarsvæðinu.
Sambýlishús eru hins vegar
mun algengari á höfuðborg-
arsvæðinu, og einnig kjallara-
og risíbúðir. Þótt húsnæði sé
almennt stærra á lands-
byggðinni kemur í Ijós að
einbýlishús, raðhús og tvibýl-
ishús eru mun stærri á höf-
uðborgarsvæðinu, eða 20 til
30 fermetrum stærri. Meðal-
stærð húsnæðis á mann er
tæpir 38 fermetrar, bæði á
landsbyggöinni og á höfuð-
borgarsvæðinu.
ELSTA HÚSNÆÐID Á
VESTFJÖRÐUM
Aldur húsnæðis er svipað-
ur þegar landsbyggöin í heild
er borin saman við höfuð-
borgarsvæðið, eða 24 ár.
Hins vegar er aldurinn nokk-
uð mismunandi eftir kjör-
dæmum. Elst er húsnæði að
jafnaði á Vestfjörðum, 31 ár.
Húsaleiga á almennum
markaði var að jafnaði 21.800
krónur á höfuðborgarsvæð-
inu, en um 15.000 krónur á
lansdsbyggðinni. Utan hins
almenna leigumarkaðar var
leigan 13.700 krónur og 7.600
krónur.
Mat fólks á ástandi hús-
næóisins sem það býr í er
svipað á landsbyggðinni og á
höfuðborgarsvæðinu. Aðeins
um 4-5% telja húsnæði sitt
vera í fremur eða mjög
slæmu ástandi. Helsti mun-
urinn sem fram kom á því
sviði er að einangrun húsa
virðist vera lakari á lands-
byggðinni.
4% EIGA ÍBÚÐIR í ÖÐRUM
LANDSHLUTUM
Um 5% landsbyggðarbúa
eiga eiga íbúð á höfuðborgar-
svæðinu, en um 3% höfuð-
borgaríbúa eiga íbúð úti á
landi. Alls eru um 4% lands-
manna sem eiga íbúðir í öðr-
um landshlutum en þeir sjálf-
ir búa í.
Um 14% höfuðborgarbúa
sem ekki búa í eigin íbúð
eiga þó íbúð, og hið sama á
við 24% landsbyggðarbúa.
íbúðir þessar eru yfirleitt
leigðar út eða í byggingu.
Nokkru færri landsbyggðar-
búar sem eiga íbúð sem þeir
ekki búa í hugsa sé að búa í
henni seinna.
BORGARBÚAR SÆKJA MEIRA
EFTIR HÚSNÆÐISLÁNUM
Um 15% höfuðborgarbúa
segjast vera með umsókn um
lán hjá Húsnæðisstofnun en
um 9% landsbyggðarbúa. Þá
hyggjast um 20% höfuðborg-
arbúa og 14% landsbyggðar-
búa sækja um slíkt lán á
næstu tveimur árum. Lands-
byggðarbúar sem ekki eiga
íbúðarhúsnæði hyggjast
munu síður en höfuðborgar-
búar kaupa eða byggja á
næstu fimm árum, og þeir
eru einnig mun óvissari um
hvort þeir muni eignast hús-
næði i sinum landshluta eða
annars staðar.
Kaupverð og byggingar-
kostnaður íbúðarhúsnæðis
er lægri á landsbyggðinni en
á höfuðborgarsvæðinu, sama
hvernig húsnæði er um að
ræða. Nokkra athygli vekur
að byggingarkostnaðurinn
skuli vera lægri á lands-
byggðinni, en aðalskýringin
er talin vera eigið vinnufram-
lag húsbyggjenda.
ALVARLEGIR
FJÁRHAGSERFIÐLEIKAR
ALGENGARI í HÖFUÐBORGINNI
Skuldabyrði virðist fara
talsvert eftir því á hvaða tíma-
bili lán voru tekin. Höfuö-
borgarbúar sem keyptu eöa
byggðu á árunum 1980 til
1983 skulda öllu meira og
borga jafnframt meira í af-
borganir en þeir höfuðborgar-
búar sem tóku lán eftir þapn
tíma. Þeir landsbyggðarbúar
skulda hins vegar mest og
greiða mest í afborganir sem
tóku lán á tímabilinu 1984 til
1988. Þá kemur fram að höf-
uðborgarbúar tóku hlutfalls-
lega meira af lífeyrissjóðslán-
um á tímabilinu 1980 til 1983.
Alvarlegir fjárhagserfiðleik-
ar vegna húsnæðisöflunar
hafa veriö nokkuð algengir,
einkum meðal höfuðborgar-
búa, en hátt í 40% þeirra
sem keyptu eða byggðu eftir
1980 telja sig hafa lent I
alvarlegum fjárhagserfiöleik-
um. Aberandi fleiri höfuð-
borgarbúar telja sig hafa lent
i slíkri klemmu. Alvarlegir
fjölskylduerfiðleikar urðu hjá
8-9% landsmanna í tengslum
við húsnæðisöflunina og
virðast vera heldur algengari
hjá þeim sem keyptu eða
byggðu eftir 1980.
VANTAR LEIGUÍBÚÐIR
Flestir landsmenn telja of
lítið af leiguíbúöum i sínu
byggðarlagi, eða 98% höfuð-
borgarbúa og 80% lands-
byggðarmanna. Þá telja 3/4
hlutar höfuðborgarbúa of lít-
ið framboð vera á verka-
mannabústöðum og ööru
félagslegu húsnæði í byggð-
arlaginu. Á landsbyggðinni
telja um 60% vera skort á
slíku húsnæði í sínu byggð-
arlagi.
Þá telja flestir höfuðborg-
arbúar húsnæðisverð vera of
hátt á höfuðborgarsvæðinu,
en 60% landsbyggðarbúa
telja of lágt verð vera vanda-
mál í sinu byggðarlagi.
BYGGÐARÖSKUN OG
SVARTSÝNI
Þorri höfuðborgarbúa telur
að fjölgun verði í sínu svæði
á næstu fimm árum. Lands-
byggðarmenn eru ekki jafn
bjartsýnir fyrir sína hönd.
Rúm 23% telja aö fækkun
verði I þeirra byggðarlagi og
3/4 hluti þeirra telur að
fækka muni á landsbyggð-
inni i heild. 60% höfuðborg-
arbúa eru sama sinnis.
Svartsýni landsbyggöar-
manna virðist nokkuð fara
eftir búsetu. Þannig eru Vest-
firðingar mest efins um fjölg-
un í sinu byggðarlagi, en þar
hefur fækkun orðið mest.
í könnuninni er staðfestur
sá gífurlegi munur sem er á
hitunarkostnaði. Að jafnaði '
er 16,60 krönum dýrara að
kynda hvern fermetra á
landsbyggðinni.
HÚSNÆÐISSTJÓRN FJALLAR
UM SKÝRSLUNA
Það var í lok árs 1987 sem
Húsnæðisstofnun ríkisins fór
þess á leit við Félagsvísinda-
stofnun að hún annaðist
rannsókn á húsnæðismálum
með megin áherslu á hús-
næðismál á landsbyggðinni.
Skýrslan sem kynnt var á
blaðamannafundi í gær er sú
fyrsta af þremur sem byggj-
ast á könnuninni. Úrtakið var
1000 manns, 300 af höfuð-
borgarsvæöinu og 700 lands-
byggðinni. Rannsóknin var
með megináherslu á hús-
næðismál á landsbyggðinni.
Að sögn Rannveigar Guð-
mundsdóttur formanns hús-
næðistjórnar verður fjallað
um skýrsluna strax á næsta
fundi, á fimmtudag. Bæði
Rannveig og Siguröur E.
Guðmundsson forstjóri Hús-
næöisstofnunar sögðu að
skýrslan yrði til að auðvelda
alla ákvarðanatöku á næst-
unni. Sigurður sagði að rann-
sóknin væri ein sú allra
merkilegasta sem gerð hefði
verið hér á landi um hús-
næðismálin. Næstu skýrslur
tvær fjalla annars vegar um
húsnæðismál með tilliti til
landsins alls og hins vegar
samanburð við nágrannalönd