Alþýðublaðið - 30.09.1989, Blaðsíða 5

Laugardagur 30. sept. 1989
5
MENNING:

"Frusna löibindelser”
— islándsk motvilja mot svensk kultur

Helgi Felixson med grein úr Dagens
Nyheter, sem birtist eftir sýningu
Sœnsku Mafíunnar í Sænska sjón-
varpinu. f myndatexta er Helgi
sagður vera íslendingur „í utlegð".
A-mynd/E.ÓI.
ANDLEGA FRJALSI
SKIPULAGSLEYSINU
Hann segist ef til vill hugsa
eins og Svíi en er íslendingur.
Segir sjálfur að þetta séu öfgar
í báðar áttir, annarsvegar
hreint skipulagsleysi, hinsveg-
ar ofstýriiig. Sjálfur hefur
hann velt upp þessu máli í um-
talaðri heimildarmynd,
Sænsku mafíunni, sem sýnd
var I Sjónvarpinu sl. vor og í
Sænska sjónvarpinu í sumar.
Sænska mafían hefur opnað
þessum íslenska kvikmynda-
gerðarmanni leiðir í fagi sínu í
Svíþjóð, þar sem hann hefur
reyndar verið búsettur sl. 12
ár.
Maðurinn er Helgi Felixson.er
menntaður í Svíþjóð, bæði í al-
mennri kvikmyndagerð og leik-
list. Hann las leikhúsfræði í mörg
ár, vann við atvinnuleikhús og
kenndi leiklist. „Leiklistin er raun-
verulega minn bakgrunnur," segir
hann.
Sænskum óhrrfum mætt
með fordómum
Það var heimildarmyndin
Sænska mafían sem opnaði hon-
um leið sem kvikmyndagerðar-
manni í Svíþjóð. Það er svolítil
þversögn í því, vegna þess að við-
brögð Svía voru blendin. Margir
sem sáu myndina urðu sárir. ,,Að
minnsta kosti ætlaði sænskur
leigubílstjóri að henda íslenskum
féiaga mínum út, þegar hann
ljóstraði upp þjóðerni sínu.“
„Sænska mafian á rætur að
rekja til þeirra árekstra sem ég hef
orðið var við eftir að ég flutti til
Svíþjóðar. Þegar ég hef komið
heim, hef ég fundið að áhrifin sem
ég hef orðið fyrir í Svíþjóð hafa oft
verið tekin með mikilíi varkárni
og fordómum hér heima," segir
Helgi. Auk þessarar reynslu, segist
hann alltaf hafa haft áhuga á því
hvernig áhrif breiðast út á milli
landa.
Svíar hafa mikið
áiit á Islendingum
Sænska mafían sýnir óvenjuleg-
an flöt á samskiptum vina- og
grannþjóða. Viðhorfin sem fram
komu hjá ýmsum viðmælendum
Helga í myndinni komu því Svíum
algjörlega í opna skjöldu. „í aug-
um Svía er ísland frekar rómant-
ískt hugtak og yfir höfuð hafa þeir
mjög mikið álit á íslendingum. ís-
lendingar eru raunar settir á stall.
En margir hverjir sem ég hef átt
samskipti við eftir sýningu mynd-
arinnar eru hálfhvumsa."
— Kom þér sjálfum á óvart aö
fordómar gagnvarl Svíum vœru
jafnmiklir og fram komu hjá sum-
um viömœlenda þinna?
„Já. Ég hefði aldrei trúað þessu.
Auðvitað vissi ég að fyrirbærið
væri til, þessi grýla, en þetta kom
mér skemmtilega á óvart. En ég
hefði gjarnan viljað gefa þessu
viðfangsefni meiri tíma.“
Atvinnutilboð í kjöl-_________
far Sængku mafíunnar__________
Helgi byrjaði tökur myndarinn-
ar fyrir ári síðan og hún var frum-
sýnd í Ríkissjónvarpinu í mars síð-
astliðnum. Myndin var síðan send
út á Rás 1 í Sænska Sjónvarpinu á
sama tíma og fréttir voru sendar
út á hinni. Engu að síður fékk
myndin góða horfun, enda vel
kynnt.
Eftir sýningu myndarinnar fékk
Helgi strax tilboð um gera um-
fangsmikla heimildarmynd fyrir
sænskan framleiðanda. Um er að
ræða þeimildarmynd unrt Austur-
lönd, Israel og Líbanon. Áætlaður
Helgi Felixson er
ungur kvikmynda-
gerdarmaöur bú-
settur í Svíþjóð.
Heimildarmyndin
Sœnska Mafían,
sem hann gerði
fyrir Sjónvarpið,
hefur opnað hon-
um leiðir í sœnska
kvikmyndaheimin-
um. Helgi er í við-
tali við Alþýðu-
blaðið, um kvik-
myndagerð og
sœnskar og
íslenskar öfgar.
kostnaður er um 30 milljónir
króna. Það má því segja að Svíar
verðlauni nú Helga fyrir að upp-
lýsa þá um Sænsku mafíuna.
Mynd um börn í leit
að uppruna sínum______________
Jafnframt þessu verkefni er
Helgi, ásamt Þorgeiri Ólafssyni,
að vinna að mynd fyrir norrænar
sjónvarpsstöðar, Nordvision. Upp-
tökur áttu sér stað í sumar. „Þetta
er mjög spennandi mál. Myndin
fjallar um verkefni sem Magnús
Pálsson myndlistarmaður vinnur
að og kallar Mobshop. Magnús er
að fara ótroðnar slóðir með leik-
húsfólki, myndlistarfólki og rithöf-
undum. Hann er að koma þessu
fólki saman og út úr þessu komu
alveg hinir ótrúlegustu hlutir, sem
ég hef fengið að vera vitni að.“
Þá hefur Helgi nýlokið gerð
heimildarmyndar fyrir Landhelg-
isgæsluna, sem hann gerði ásamt
Böðvari Guðmundssyni. Myndin
var frumsýnd nú í vikunni.
Auk heimildarmyndarinnar um
Austurlönd er fleira í burðarliðn-
um hjá Helga í kjöifar Sænsku ma-
fíunnar. Það stendur til að hann
geri barnamynd eftir eigin hand-
riti sem fengið hefur nafnið
„Landið sem þú gleymir ekki.“
Myndin fjallar um ættleitt barn
sem er að leita að uppruna sínum.
„Ég á sjálfur ættleidd börn. Það er
í framhaldi af þeirri lífsreynslu,
sem ég skrifaði þetta handrit. Nú
virðist málið komið á það stig, að
hægt verði að fá fjármagn til að út-
færa þessa hugmynd og gera
myndina."
íslendingar og Svíar
eru tvær öfgaþjóðir
Helgi hefur verið búsettur í
Stokkhólmi í 12 ár. Eins og sakir
standa er ólíkilegt að hann flytji
heim í bráð. „En mér þykir alltaf
jafn gott að koma heim," segir
hann. „Svíar og íslendingar eru
tvær öfgaþjóðir. Annars vegar ís-
land með hið algjöra skipulags-
leysi. Menn stinga puttanum út og
athuga hvaðan vindur blæs hverju
sinni. Öfgar Svía eru hins vegar al-
gjörlega í hina áttina, þeir skipu-
leggja allt út í ystu æsar. Það hlýt-
ur að koma til árekstra þegar slík-
ar andstæður mætast."
Af þessari lýsingu að dæma má
búast við að svo ólíkt umhverfi
hafi misjöfn áhrif á listamenn, til
góðs eða ills. En hvort er betra?
„Helst þyrfti að samræma þessi
tvö sjónarmið, því í kvikmynda-
gerð er ómetanlegt að hafa gott
skipulag. En ég er alveg sannfærð-
ur um að íslenskt umhverfi er
mörgum sinnum betra fyrir lista-
manninn. Mér finnst ég hafa miklu
meira andlegt frelsi hér en í Sví-
Þjóð.“
Stórvirki þurfa að
byggja á undirstöðum
Stundum er sagt að íslensk kvik-
myndagerð sé að slíta barnsskón-
um. Menn er ekki allir jafn bjart-
sýnir um framgang þessarar ungu
listgreinar og benda á að það
verði aldrei til neitt sem heitir
markaður fyrir séríslenskar kvik-
myndir. Helgi tilheyrir hópi bjart-
sýnismannanna: „Ég hef ódrep-
andi trú á framtíðinni. Það er mik-
ið af góðu fólki sem kann vel að
nota sjálft sig sem uppsprettu. En
það sem mér finnst ábótavant, er
hve við höfum verið óduglegir að
skapa grunninn. Við ráðumst út í
stórvirkin og erum stórhuga á all-
an hátt. Það gerir að verkum að
undirstaðan, stuttmyndirnar og
annað sem þarf til að ráðast út í
þessi stórvirki, hefur farið fyrir bí.
Ef við eigum að ná betri árangri,
þurfum við að virkja mun betur
allt þetta litla og góða í okkur,
beinlínis til þess að yfirbyggingin
haldi."
— Ert þú að undirbúa þig fyrir
stórvirkið?
„Já, ég er stöðugt að því. En
kannski að ég hugsi þetta eins og
Svíi," segir Helgi Felixsson.
K.Þ.