Tíminn - 08.05.1968, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 8. maí 1968.
TÍMINN
Jón Sigurðsson, Yztafelli:
Gylfi kastar
Útvarpið á þakkir skilið fyrir
samtalsþætti sína í vetur, þar
sem ábyrgir stjórnmálamenn
ræða vandamál saimtíðarinnar.
Almenningur fær þar gleggri
yfirsýn heldur en í útvarpsum
rœðum frá Alþingi, þar sem
margir tala fyrir hvern fliokk
og tyggja hiver eftir öðrum
sömu rökin eða rökleysurnar.
Stundum eru innantóm slag-
orð látin nægja, hin söimu,
kvöld eftir kvöld, eða jaifnvel
frá ári til árs. Þessar fólkorrust
ur þingmanna í útvarpinu
minna á Hjaðningavígin, þar
sem hver kappinn klauf annan
í herðar niður, en allir risu
þó upp jafngóðir að morgni.
Hin nýju skoðanaeinvígi í
vetur hafa verið drengileg og
kurteis.
Nú fyrir skömmu ræddust
þeir við í útvarpið Gylfi Þ.
Gíslason, viðskiptamálaráð-
herra og formaður Alþýðu-
flokksins, og Lúðvík Jósepsson
alþingismiaður og formaður Al-
þýðubandalágsins. Umræðu-
efnið var afskipti hins opin-
bera af viðskiptum og atvinnu.
Afstaða manna til þessara
mála hefur verið látin skipta
flokkum í vestrænum lýðræðis
löndum síðustu hundrað á’/n.
Áður en rætt verður meira inn
þetta samtal, verðum við að
rifja upp, hvernig þessi flokka
s'kipun þróaðist.
Afskipti ríkisvaldsins af at-
vinnu- og viðskiptamiálum
þóttu sjálfsögð á 18. öld. Hið
„upplýsta einveldi" var lands
föðurleg forsjón. Fyrstu fram
faramenn á fslandi, svo sem
Skúli fógeti, reyndu ekki að
hagga við þessu. Þeir fer^u
einiveldisstjórnina sér til hjiálp-
ar.
Samhliða lýðræðiskenning-
um, sem risu með stjórnarbylt-
ingunni miklu í Frakklandi,
kom trúin á hina frjál&u sam-
keppni sem úrbót allra efna-
hagsörðugleika.
Á fyrri hluta 19. aldar skap
aði frjáls samkeppni auðvalds
þjóðfélög Vesturlanda. En fljót
lega kom í ljós, að samkeppnin
í atvinnulífinu var e'kki alltaf
frjáls. Hinir fjársterku gerðu
samtök sín á rnilli og náðu í
vissum greinum einræði. Al-
menningur var ekki frjáis til
þess að neyta arðs vinnu sinn-
ar, þótt lagahömlur hyrfu.
Um miðja 19. öld reis sam-
vinnustefnan. Frjáls félög
framleiðenda og neytenda áttu
að taka að sér að miklu stjórn
atvinnu og viðskipta, með al-
mannahag fyrir augurn.
Sósíalisbar, sem risu upp um
miðja 19. öld, béldu því fram,
að rí'kið ætti undir lýðræðis-
stjórn að taka sér alræði yfir
atvmnuvegunum, og stjórna
þeim þannig, að almannahagur
yrði sem jafnastur. Hinir
fyrstu sósíalistar héldu, að
slíkt væri ekki hægt, nema
með snöggri byltingu. Þeim
varð að trú sinni í Austur-
Evrópu eftir 1917.
Meirihluti sósíalista á Vest-
urlöndum taldi þó ,að alræði
vinnandi stétta í stað alræði
auðsins, gæti komizt á með
hægfara lýðræðislegri þróun.
Hér er sögð undirstaða al-
mennrar flokkas'kipumr í
stuttu máli, eins og þau eru
nú.
íhaldsflokkarnir, eða hægri
flokkarnir, leggja enn á það
mesta áherzlu að leggja sem
minnst höft á hina frjálsu sam
keppni, eða frumkvæði ein-
staklingsins.
Frjálslyndir flokkar, eða
vinstri flokka-r, leggja megin-
áherzlu á að frjáls félög fram
leiðenda og neytenda haifi for-
ystu í atvinnu- og viðskiptivn.
Sósíaldemókratar vilija hæg-
fara þróun aukinna ríkis-
afskipta. Á Norðurlöndum og
Bretlandi eru þeir mjög hlynnt
ir samvinnustefnunni.
Kommúnistar eru hins vegar
miklu róttækari um kröfur til
ríkisrekstrar, þó flestir þeirra
séu nú ekki ákveðnir byltingar
menn.
Þessi flokkaskipting hófst
hér á landi um 1920. Þó var
koimmúnistaflokkurinn ekki
stofnaður fyrr en eftir 1930.
Slysalega hefur tekizt til hér
um nöfn flokkanna. Framsókn-
arflokkurinn tók þegar í upp-
hafi nafn í fullu samræmi við
eðli sitt og uppruna. Flokkur
samkeppnismanna tók strax
VORBLOMGUN 1968
i.
4. marz sáusit mokkirir vetrar-
gosar i bllómi suunain uindir „Deild-
airvegginum". Margir í bllómi 7.
rnarz og þlá einnig imoklkrar dverg-
Tffltjur og vonboði (Eramthiis).
Eiinimig smiælkiluiklka. Aðfaranótt 13.
mairz gierði frost og snijó og bélzt
le,ngi kiuildaitíð, firost meist 10°.
Stnijiór bMfði jiurtunium og kiomu
þær ailgnænar umdan sinjió á páiima-
sumnudag 7. apríl og mieð óslkemmd
Mióm, Dviengliiljuir spruingu út 9.
aprúíl og fiynstu stjlönnuli'ljunniar 13.
aiprffl. Fynsiti túmflífiillliLnn 1'6. aipríiL
Þá var tamið alllmikiið laulkMómia-
skrúð, þ. e. dvengliilijur og stijönnu-
lfflijiur. Veitramgiosar etnn allmangir í
bl'ómi, og yorbodar. 7—10° hiti
páslkavikuina. Dimm hrímþolka að-
fananótt 13. apníl. Fynstu kaup-
mianimatúliipanamir spnumgu út um
mongiuiniinin og pásikalldflijur starnda
rneð bfliómlbnöippum í vetrarflok.
II.
Lifandi froskur faninst í verzlun
Kron í Staikikabláð i Reylkjiavík um
miðjan desember 1067. Hefur
senimilega borizt þamgað með inn-
flluttu bvítkáli.
Taflsivert var um blaðiýs í görð-
um í Rieykjavik sumarið 1067,
einis og oftar. Nýstárlegra er hiitt,
að alflmargar maríuhæniur voru
vedddar í görðium og sendar tíl
athiuiguinar, toamnski aðafflega vegna
þess, að sumir héldu þær vera
kairböflliuibjlöfltar. Maríuhæinur eru
lditlar, bveflfdar, gfljáamdi bjöluiteg
undir, faliagar á Litinn, deplóttar
að oifian, t. d. mieð svanba eða gula
depl’a eða drafinur. Em kartöflu-
bjallan er liamgröndótt, svönt og
gul. Maríuhænuir gera gagn með
því a® éta Maðfliýs. Mairíuibæmur
sijást ofit út um bagamm. Eimu
siinini beif ég séð þær margar sam-
an á siortuliynigi, sem var rautt
og vesaldaríegt og sffiímugt, senn'i-
lega vegna hflaðliúsa. Þó er tffl (a.
m. k. erflendis) miaríuhænutegund
sem niagar jurtalblöð, þ. e. flirfa
beninar. — Maríubæna famnst flíka
inmi í tvíböku, Fóflk tekur efltir
maríubæiniuinuim vegrna hinna
fögru lita.
III.
Kartöfluhnúðormar hafldaist enn
við í samdgörðuim á Eyrarbakíka—
iStoktoseyrarsvæðinu og í noklkrum
glörðum á Akmamesi og í Grímda-
válk. í fiyrra fumduist þeir enmfrem-
ur við Nýbýfliaweg 21 í Kópavogi
og lítiflliega í Inmrí-Njiarðvík og
Kefliaviik í smiágörðum, sem verða
lagðir niður. Kartöfiluhmúðormar
berast aðafflega með kartöflum,
l pokum og verkfærum. Leggið smit
aða kartöfllugarða ndður.
j Stikilberjamaurai' (i'auðbrúinir,
|ikivifcir í hireyfinigum, smáir), byrj
j uðu að skriíða imm í kj'afllaraílbúðir
j í Reýkjaviik um 7. maí voriið 1067.
Mauraxmir iilfa á jurtum ýmsum,
sem þeir sjiúga, svo að blöð geta
o.rðið ijióisdröfinótt. Þeir hafia lengi
verið ílendir í Reykjiaiwk og bafa
ríðasta áratugimm eimndig fiumddzt
nyrðra, t. d. é Alkureyri, Kópa-
sfceri ag viðar. Þeir slkríða imrn í
hús úr görðum og grasiblettum,
eimikum í þurrfcatíð. En árarídpti
eru að þvií hwe niikið er um þá
og sjlaildan varír bver „iganga“
tengL Maurarmdr eru til óþrílfla í
búsum immi, em erfiiibt er að losma
við þá, eiinikium þar sem gras eðá
Mómaibeð liggjia upp við húsin.
Hægt er að eyða mauru.num með
stoordýraiiyfijum. Þanf þá a® úða
ailfllbreiiða ræmu mieðfram húsun-
uim. Tíð úðun með köldu vatni
befldur miaurunu'm talisvert i sfcefj-
um.
Margfætlur eru iiamgvaxim smá-
dýr með mianga flætur. Lfa á rotn-
an'dd jurta'leifum, maga þó stund-
um eimnig lifiamdi jurtir. edmikum
GRÓÐUR OG GARÐAR
firiæ oig nýsipíraðar, legigj'as't og
S'töltou sininum á guilrætur o. fil.
Slkríða ]iafmveil imin í hús til óþrifa.
Mest er um margflætlurmar í rök-
um og súrum jarðveigi, þar sem
nióg er aif jurt’aleifiuim í miotldinini.
Ætti að beru kaiik eða sfcelijasand
á súra jörð og dneifa ktaffikiduííti
eims og gegn s'nigllum. Margfæitlur
virðast þrifast betur en ella þar
seim borið er á milkdð aif skiarna eða
búfijáráburði. Ætti þá að nota
fremur blamdaðan tiflbúinm álburð.
— Tii er.u og miargiflætlutegumdir,
'sern lifa á flliugum o. fl. sfcordýr-
um.
Jón Sigurðsson
eðlilegt nafn, og nefndist
íhaldsflokkur, alveg í samræmi
við íbal'dsflokkinn brezka. En
fljótlega vildu ráðamenn
fflokksins frekar taka til fyrir-
myndar landhelgisbrjótana
brezku, sem breiddu yfir nafn
og númer. Flokkurinn nefnd-
ist nú Sjálfstæðisflokkur, tók
upp nafn efitir gömlum vinsæl
um flokki.
Sósíalísku flokkunum tókst
ekki mafngiftin betur. Nú nefn
ast þeir Alþýðuflokkur og Al-
þýðúbandalag. Nöínin eru of
lík, auk þess, ssna þau byggj-
ast á róttækum misskilningi lí
íslandssögu. Hér hefur aldrei
verið til andstæða milli al-
þýðu og yfirstéttar, aldrei nein
stéttaskipting. Ísíenzk þjóð ev
ein menningarheild.
Þessi áfcveðnu flokkanöifn
hafa valdið miklum grundroða.
En þjóðin sjálf hefur fundið
betri nöfn og hagfelldari. Þeg
ar bílar komu fyrst til lands-
ins, nefndu lærðir menn þá
bifreiðar. Almenningur fann
hins vegar stutt og laggott orð,
með börðum íslenzkum hljómi,
orðið bfll. Eins hefur farið með
flokksnöfnin. Þeir eru nú
nefndir íhald, kratar og komm
ar, fullkomlega íslenzk nöfn
að hljómi og beygingum, og
gefa til kynna eðli flokkanna
og samræmi við hliðstæða er-
lenda flokka.
Eftir þennan langa útúrdúr
víkjum við aftur að tilefni
þessa greinarkorns. — Síðan
1918, að við fengum fullveldi,
hefur vinstri samvinna lengst-
um verið ráðandi í stjómmál-
um, þar til fyrir áratug, að
kratar gengu í varanlega sam
vinnu við baldið, og hafa ver-
ið undir handleiðslu þess, án
þess að viðurkeima, að þeir
væru minnimáttar þar, eins
og okkur stjómarandstæðing-
um hefur alltaf fundizt. Skal
ég nú nefna þrjú dæmi af mörg
um, þar sem okfcur finnst þeir
hafa brugðizt þeim, sem þeir
telja „alþýðu".
Sennilega telar Gylfi bænd-
ur frekar „alþýðu" en „yfir-
stétt“. En þrátt fyrir það, hef-
ur hann sýnt bændum meiri
óvild en nokkuir annar ábyrgur
stjórnmálamaðuir. Hann telur
þá vera „höntiu á hagvexti
þjóðarinnar“, œg vifll fækka
þeim sem meut. Ekki hefur
hann þó stungiö upp á ákveðn
um skipuliagsbroytingum. Kjör
bænda. sem er tekjuminnsta
stéttin, eiga enK að rýrna, svo
að auðn sveitanaa komi sjálf-
krafa. Benda má á það. að
Gylfi er einnig menntamála-
ráðherra Sennilega telur hann
að sérkennum íslenzkrar menn
ingar sé bezt borgið með eyð-
Framhaid a ois. 15.