Alþýðublaðið - 16.01.1990, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 16. jan. 1990
5
„Af hverju skyldu óvinsældir rikisstjórnarinnar skella af langmestum þunga á Alþýöuflokkinn? Ætli svarið sé
ekki það, að Alþýðuflokkurinn hefur valdið kjósendum sínum vonbrigðum með „röngum áherslum?" Og það ekki
litlum," skrifar Bjarni Guðnason prófessor.
Þetta hvorttveggja þarf að fara
saman í góðu jafnvaegi. En þetta
sýnist mér vera komið úr böndum.
Flokkurinn hallar sér í orðum og
æði meir að viðskiptalífi en mann-
lífi.
1. Ásýnd flokksins
Hlutverk Alþýðuflokksins í nú-
verandi ríkisstjórn hefur léð hon-
um þyrrkingslegan svip hagfræði
og viðskipta sem höfðar takmark-
að til alls þorra jafnaðarmanna.
Hagfræði eru ekki stjórnmál, að-
eins stoðgrein stjórnmála. Með-
ferð talna hefur alltaf verið vara-
söm, ekki síst hjá stjórnmála-
mönnum, og þar að auki eru tölur
ótrúlega leiðinlegar. Síbylja um
vexti, banka og viðskiptabanda-
lög fer fyrir ofan garð og neðan
hjá erfiðismanninum og millistétt-
armanninu, sem flokkurinn sækir
mestan sinn styrk til. Gildi þessara
hluta skal ekki dregið í efa en enn
um sinn munu jafnaðarmenn
halla sér að þeim stjórnmálaflokki
sem þeim stendur efnahagslega,
félagslega og tilfinningalega næst
í daglegu amstri. Tilfinningar
verða ætíð snar þáttur í afstöðu
manna til flokka, ekki síst unga
fólksins, sem ekki enn hefur tapað
áttum í hringiðu peningahyggju.
Vaxtatökur og hagtölur ryðja ekki
samkenndinni burt. Sem betur fer.
Ef til vill er Alþýðuflokkurinn að
skipta um kjósendur, fá nýtt fylgi:
manninn sem gengur með tösku
um miðbæinn milli banka, sinnir
tollskjölum og athugar gengis-
skrár. En ég hygg það reynist erf-
itt, hugur þessa manns er að öllum
líkindum frá fornu fari hjá Sjálf-
stæðisflokknum. Og einblíni Al-
þýðuflokkurinn með gerðum sín-
um um of á þennan hóp kjósenda,
þá gerist tvennt: Hann seiðir þá
ekki til sín svo að nokkru nemi en
glatar sínu gamla kjarnafylgi:
manninum sem stritar fyrir brauði
sínu í sveita síns andlits. Betri er
ein kráka í hendi en tvær í skógi.
2. Rangar áherslur
Eins og að framan greinir ein-
skorðar Alþýðuflokkurinn sig allt-
of mikið við viðskiptamál og van-
rækir þau mál sem lúta að sam-
hjálp eða velferð þegnanna. Við
þetta mun Jóhanna eiga þegar
hún talar um að töluvert vanti á
,,að áherslur flokksins séu réttar'*.
Því miður nemur hún staðar við
þessa fullyrðingu en ég skal nefna
eitt dæmi af mörgum: stöðu og
kjör einstæðra mæðra í samfélag-
inu.
í ritstjórnargrein Morgunblaðs-
ins, sem nefnist Sjö þúsund ein-
stæðar mæður, frá 7. jan. sl. er á
skeleggan hátt vakin athygli á
kröppum kjörum þessa fjölmenna
þjóðfélagshóps, sem í heild er lág-
launahópur og greiðir rándýra
húsaleigu og býr við mikið örygg-
isleysi, þarf að standa straum af
dýrri barnagæslu og hefur vart til
hnífs og skeiðar. Fyrir litla íbúð á
höfuðborgarsvæðinu er greitt i
húsaleigu 25—45 þús. kr. á mán-
uði. Og hvað er þá eftir af mánað-
arlaunum til að lifa af?
Eg get ekki stillt mig um að til-
færa lokaorð leiðara Mbl.: „Er til
of mikils mælst, að Alþingi, ríkis-
stjórn og sveitarstjórnir taki mál-
efni 7.500 einstæðra foreldra, sem
sumir hverjir búa í algerri neyð til
alvarlegrar og rækilegrar umfjöll-
unar og grípi til raunhæfra ráðstaf-
ana, sem duga?“ Þökk sé Mbl. En
sú spurning vaknar hvort velferð-
arsamfélagið, sem er hornsteinn í
pólitík jafnaðarmanna sé að
grotna niður í öllu viðskiptavafstr-
inu. Einstæð móðir sem heyr
endalausa baráttu i risherbergjum
eða kjöllurum fyrir afkomu sinni
og barna sinna hvorki skilur né
vill skilja flóknar og tilbúnar hag-
stærðir lærdómsmanna sem eiga
að sanna að eina ráðið til að bjarga
þjóðinni frá efnahagsvoða sé að
lækka launin eða draga úr kaup-
mættinum. Hvar er Alþýðuflokk-
urinn? Hann ræðir um núll-stefnu
og meðaltöl og þá kemur í Ijós að
allir eru að gera það gott. Kannski
er þetta ein skýring á því, hvers
vegna Alþýðuflokkurinn er orð-
inn flokkur án fylgis.
En til viðbótar koma tengslarof-
in við almenning. Við látlausa
kjararýrnun, skerðingu kaupmátt-
ar og aukna skattbyrði, virðir hinn
almenni launþegi, sem berst sýknt
og heilagt við að hafa ofan í sig og
á, fyrir sér óreiðuna og fjármála-
braskið í þjóðfélaginu. Við sér-
hverjar nýjar álögur hlýðir hann á
stjórnmálamenn tala við sig með
fjarrænu tungutaki tilbúinna
mælieininga, sem hann skilur
ekki, og stjórnmálamaðurinn
virðist ekki heldur. Þess vegna
ber aðeins 6% þjóðarinnar traust
til Alþingis og þar með til stjórn-
málamanna. Við hinn skelfda
launþega er ekki mælt á mann-
legu máli, ekki brugðin upp fram-
tíðarsýn, sem unnt er að taka trú-
anlega. Haldlitlar tölur eru að
ryðja burt hinum mannlega þætti
í samskiptum kjósenda og stjórn-
málamanna. Forystumenn Al-
þýðuflokksins virðast trúa á tölur
og tala með tölum. Þess vegna
tengslarof. Tölur eru þjónustulið,
ekki húsbændur. Tölur eru Pótem-
kintjöld stjórnmálanna.
3. Að vera viðutan
Þótt Alþýðuflokkurinn fari með
ákveðna málaflokka í ríkisstjórn
og sinni þeim öðrum fremur, getur
hann ekki ieitt hjá sér í opinberri
umræðu ýmis meginmál samfé-
lagsins, ekki síst þar sem ráðherr-
ar flokksins guða á glugga al-
mennings flest kvöld vikunnar.
Þótt Alþýðuflokkurinn hafi
vissulega á pappírum stefnu í
menningarmálum er flokkurinn
menningarsnauður í þeim skiln-
ingi að talsmenn hans taka sér yf-
irleitt ekki menningarmál, skóla-
mál eða uppeldismál í munn enda
þótt innan vébanda flokksins séu
auðvitað menn sem vinna að þess-
um málum. Og hví skyldi þá Al-
þýðuflokkurinn njóta stuðnings
skólamanna eins og er í öðrum
löndum, þar sem jafnaðarmenn
eru burðarásinn í skólakerfi og
uppeldismálum. Er furða þótt sígi
á ógæfuhliðina hjá flokknum, þeg-
ar hann lætur mikilvæga mála-
flokka lönd og leið? Þetta er þeim
mun óskiljanlegra þar sem Gylfi Þ.
Gíslason, einn merkasti mennta-
málaráðherra okkar Islendinga,
kemur einmitt úr röðum Alþýðu-
flokksmanna.
4. Týnd baráttumál
Flokkur sem á sér engin heilög
baráttumál, sem skipa mönnum í
fylkingar og kveikja glóð réttlætis,
er lítils virði. Pólitíkin er þá leikur
einn og skiptir litlu máli, hvaða
flokkur er kosinn. Hvað greinir
um þessar mundir Alþýðuflokk-
inn frá öðrum flokkum, svo sem
menn kjósi hann af öðru en göml-
um trúandi og vana? Stefnan ein
nægir ekki, verkin tala. Stefnu-
skrár flokka hafa yfirleitt reynst
vita ónýt plögg, þegar til kastanna
kemur.
Hvað hefur orðið af þingsálykt-
unartillögu Braga Sigurjónssonar
og fleiri Alþýðuflokksmanna um
þjóðareign á landi? I ráði er að
bóndinn á Vatnsenda þiggi um
170 milljónir kr. fyrir land, sem er
að mestu uppblásnir melar og
hraun en er í námunda við þétt-
býli. Allar siðaðar þjóðir í kringum
okkur hafa fyrir löngu sett lög til
að koma í veg fyrir slíkt rán á fé frá
almenningi, jafnvel í Englandi
Thatchers. Launþegar þéttbýlis,
sem bera þungann af skattgreiðsl-
um samfélagsins, eiga í raun ekk-
ert af íslandi (fegurðin verður þó
ekki frá þeim tekin af því að hún er
huglæg, ekki hlutlæg) á meðan
hagsmunahópar eiga eða nytja
auðlindir þjóðarinnar bæði á sjó
og landi. Einstakir landeigendur
eiga orkugjafa háhitasvæða, veiði
í ám og vötnum á heiðum uppi og
í byggð. Og þessi yfirgangur er
með slikum býsnum að laxveiði,
skemmtun yfirstéttanna, er und-
anþegin virðisaukaskatti, á með-
an fiskur og mjólk til almennings
neyslu bera virðisaukaskatt. Er
ekki kominn tími til að brjóta á
bak aftur þetta landeigendaveldi
og koma á jöfnun og nýtingu
landsgæða í þessu landi? Hvar er
Alþýðuflokkurinn?
5. Ný og eilíf baráttumál
Friðunarmál og umhverfismál
eru þau málefni sem varða alla
jarðarbúa og Alþýðuflokkurinn á
fortakslaus að vera í fylkingar-
brjósti fyrir: gróðurvernd, land-
græðslu, skógrækt o.s.frv. Sem
betur fer er kommúnisminn að
syngja sitt síðasta í Austur-Evrópu,
kalda stríðinu er iokið og þar með
sigla járnhömruð varnarbandalög
sinn sjó. Við þessi stórmerku tíma-
mót þarf nýja rödd og nýja tóna í
utanríkismálum íslendinga. Mér
finnst Jón Baidvin ekki hafa enn
sem komið er náð hinum rétta
tóni. Furðulegt er að hann skuli
skirrast við að fordæma kúgun og
morð ísraelsmanna á Palestínu-
mönnum á hermundu svæðunum
eins og skýrsla Amnesty Interna-
tional vottar. Flestir ef ekki allir
jafnaðarflokkar Vestur-Evrópu
hafa fordæmt Israelsmenn en ekki
forystumaður íslenskra jafnaðar-
manna. Menn verða ekki friðflytj-
endur með því að tala ekki fyrir
réttlætinu og gegn ofbeldi. Ég er
ekki frá því að vinsældir Stein-
gríms Hermannssonar með þjóð-
inni stafi að nokkru leyti af því að
hann hefur brotið af sér hlekki
kalda stríðsins. Það er rödd unga
fólksins.
6. Ýmis mál
Það verður ekki um það deilt að
matarskatturinn svokallaði var
mikið pólitískt glappaskot og
flokkurinn sýpur sjálfsagt enn
seyðið af því. Lífeyrismál lands-
manna eru í mesta ólestri og hið
mikla baráttumál flokksins um
einn lífeyrissjóð fyrir alla lands-
menn er enn í skúffu. Alþýðu-
flokkurinn hugðist leggja niður
tekjuskatt af almennum launatekj-
um. Hann hefur verið tvívegis
hækkaður á skömmum tima og
nemur hvorki meira né minna en
tæpum 40% með útsvari við stað-
greiðslu. Enn öllu merkilegra er
þó, að tekjuskatturinn er orðinn
flatur skattur, hlutverki hans til
tekjujöfnunar er lokið. Mér vitan-
lega er hvergi til í nágrannalönd-
um tekjuskattur sem ekki er til
tekjujöfnunar með mismunandi
skattþrepum.
Sjálfsagt er að efla og styrkja
fyrirtæki, sem eiga í erfiðleikum
og skipta miklu máli fyrir átvinnu-
lífið með lánum eða fyrirgreiðsl-
um en flokkurinn á ekki að taka
þátt í því að gefa einstaklingsfyrir-
tækjum fé úr almannasjóðum svo
nemur hundruðum milljóna króna
undir alls konar gervinöfnum
(víkjandi lán verður gjöf o.s.frv.).
Fyrirtæki geta orðið gjaldþrota af
eðlilegum ástæðum en gjaidþrota-
braskið verður að stöðva. Þjóðfé-
lagið virðist ekki lengur ráða við
öll hin svokölluðu hvitflibbabrot í
þjóðfélaginu. Almannafé er eng-
inn sandkassi.
Alþýðuflokkurinn veröur að
ráðast gegn spillingunni í þjóðfé-
laginu og ber þar einna hæst hvít-
flibbabrotin í viðskiptalífinu. Einn-
ig gegn bitlingum og forréttind-
um ráðamanna þjóðfélagsins.
Nefni aðeins tvö dæmi. Ymsir
stjórnmálamenn (og aðrir) hafa
sankað að sér á löngum starfsferli
lífeyrisréttindum í þremur eða
fjórum verðtryggðum lífeyrissjóð-
um sem geta numið 250—400 þús.
kr. á mánuði og allt þetta fé rennur
beint eða óbeint frá rikinu. Og
hitt: Stjórnmálamenn sumir eru
búsettir árið um kring í Reykjavík,
skrá lögheimili sitt úti á landi, hjá
foreldrum eða ættingjum, og
þiggja fyrir vikið 30—40 þús. kr. á
mánuði í fæði og húsaleigustyrk
skattfrjálst, litlu minna en mörg
einstæð móðir hefur í mánaðar-
laun. Alþýðuflokkurinn á að skera
uppherör gegn þessari og annarri
ámóta ósvinnu, sem viðgengst
meðal forréttindahópa í þjóðfélag-
inu. Gamlir og staðnaðir stjórn-
málamenn hafa lítinn skilning á
þessum hlutum, þegar þeir snerta
þá sjálfa og erfitt að hrófla vð sam-
tryggingu kerfisins, en unga fólkið
fylgir þeim sem snýst ódeigur
gegn bitlingum og forréttindum.
Vilji Alþýðuflokkurinn kalla á
unga fólkið til liðs við sig og reyn-
ast uppruna sínum sannur, þá er
hér málaflokkur sem skylt er að
huga að.
Mál er að linni. Ég hef ekki rætt
um dugandi forystu Jóns Baldvins
við umræður efnahagsbandalag-
anna, rösklega stjórn Jóhönnu á
húsnæðismálum né vasklega
framgöngu Jóns Sigurðssonar við
sameiningu banka, heldur fjallað
um það sem miður hefur farið.
Margir flokksmenn að sjálfsögðu
munu vera ósammála þessum
sundurlausu athugasemdum mín-
um og jafnvel bregðast hinir
verstu við og þykja vegið af ósann-
girni gegn flokknum og forystu-
mönnum hans. Þeir um það. En
hinu verður ekki neitað, þótt
menn fallist ekki á gagnrýni mína,
að alvarlegar meinsemdir hrjá
flokkinn og menn vinna ekki bug
á þeim með því að stinga höfðinu
í sandinn. Flokkurinn hefur rang-
ar áherslur í mikilvægum málum,
hann hefur villst af leið en þaö er
enn unnt að koma honum i húsa-
skjól ef Alþýðuflokksmenn og
stofnanir flokksins hafa djörfung
og einurð til að ræða vanda
flokksins af fullri hreinskilni og
taka á honum. Sá einn er tilgangur
þessa greinarkorns að brýna
menn til slíkra hluta.
Vinningstölur laugardaginn
13. jan. ‘90
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af 5 0 2.395.250
2. 1 416.115
3. 4af5 76 9.444
4. 3af 5 2.806 596
Heildarvinningsupphæð þessa viku:
5.201.485 kr.

UPPLÝSINGAR: SÍMSVARI 681511 - LUKKULÍNA 991002