Tíminn - 22.06.1968, Page 9

LAUGARDAGUR 22. júni 1968.
TIMINN
iwbm
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvæmdastjórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórartnn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlseon Aug-
Iýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Áskriftargjald kr 120.00 á mán tnnanlands — I
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Rekstrarhallinn hjá SÍS
Það var upplýst á aðalfundi Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga, sem var haldinn í Bifröst nú í vikunni, að
mikill halli varð á rekstri þess á síðastliðnu ári. SÍS er
í þessum efnum engin undantekning, því að áður hefur
verið skýrt frá rekstrarhalla á síðastl. ári hjá öðrum
helztu stórfyrirtækjum hér, eins og Eimskipafélaginu,
flugfélögunum, Síldarverksmiðjum ríkisins o.s.frv.
Samkvæmt niðurstöðum rekstrarreiknings var tekju-
hallinn hjá SÍS á árinu 1967 39,8 millj. króna eftir að
færðar höfðu verið til gjalda fyrningar að upphæð 22,4
milljónir króna, gengishalli vegna erlendra vörukaupa-
lána og skipagjalda að upphæð 15,2 millj. króna og
opinber gjöld að upphæð 17,1 milljón króna.
Erlendur Einarsson forstjóri gerði ítarlega grein
á aðalfundinum, fyrir helztu orsökum taprekstursins.
Erfiðleikar frystihúsanna og sjávarútvegsins komu hart
niður á Sambandinu og kaupfélögunum. Erfitt árferði
til sveita hafði í för með sér versnandi lausafjárstöðu
sambandsfélaganna. Tvö verkföll á árinu ollu skiparekstr-
inum verulegu tjóni og einnig var gengistap Sambandsins
í erlendum skuldum mjög tilfinnanlegt.
Það kom einnig fram, að slæm afkoma Sambandsins
á að nokkru leyti rætur að rekja til erfiðari afkomu
hjá sambandsfélögunum.
Á vegum Sambandsins og kaupfélaganna er nú unnið
að umfangsmiklum skipulagsbreytingum og aukinni
rekstrarhagkvæmni í því skyni að lækka kostnað við
reksturinn. Hjá SÍS hafa ýmsar greinar, sem gáfu slæma
rekstrarafkomu ,verið drengnar saman eða lagðar niður
og starfsfólki hefur verið fækkað, voru í árslok 1967
starfandi 145 eða 11% færri hjá Sambandinu en í árs-
byrjun.
Forstjórinn sýndi fram á það í ræðu sinni, að þótt
þannig væri gætt ýtrustu hagsýni, væri bilið milli tekna
af vörusölunni og kostnaður við hana, þó orðið breið-
ara en svo að þess sé að vænta að það verði brúað fljót-
lega með endurbótum á rekstrinum einum saman. En
þá þjónustu sem kaupfélögin veita samvinnufólkinu víðs
vegar um land við hin erfiðustu skilyrði verður fólkið
að greiða. Það verða félagsmenn jafnan að hafa í huga
og stilla kröfum sínum til félaganna í samræmi við það.
Erlendur Einarsson benti á, að þrátt fyrir skakka-
föllin, sem íslenzkt atvinnulíf hefði orðið fyrir, væri
Sambandið og samvinnuhreyfingin fjárhagslega öflug,
en vegna ástandsins yrði að breyta um stefnu. Sýna
yrði meiri aðgæzlu í fjármálum en áður, lánsverzlun
væri nú orðin svo áhættusöm og lausafjárstaðan hefði
versnað til þeirra muna, að samvinnufélögin yrðu nú
að stórminnka og í sumum tilfellum stöðva með öllu
lánsverzlun. Taka yrði upp sparnað í rekstri á öllum svið-
um og yrði samvinnufólkið í landinu að standa saman
um félögin og sýna fullan skilning á þeim brýna vanda
sem nú væri við að etja í atvinnurekstrinum. Með sam-
stöðu samvinnufólksins mundu samvinnufélögin geta
mætt erfiðleikunum.
Forstjórinn sagði að lokum, að árið 1967 hefði
yfirleitt verið mjög erfitt fyrir allan rekstur og mikill
halli hefði orðið í flestum greinum atvinnulífsins. Stærsta
verkefnið framundan væri að skapa atvinnulífi þjóðar-
innar raunhæfan rekstrargrundvöll, um það þyrfti þjóðin
að sameinast, ef girða ætti fyrir samdrátt og atvinnu-
leysi. Samvinnufélögin væru fús til að taka höndum sam-
an við alla þá aðila sem að þessu vildu vinna af raunsæi
og réttsýni. / v
ERLENT YFIRLIT
Mikilvægur sigur McCarthys
viö fulltrúakjörið í New York
Demókratar verða að taka fyllsta tillit til stefnu hans.
SÍÐASTLIÐINN þriðjudag
fór fram kosning á meginþonra
þeirra fulltrúa, er munu mæta
fiyrir New York-ríki á flokks-
þingi demofcrata, þar sem for-
setaeíni þeirra verður valið.
AIls munú mœta 190 fulltrúar
fi'á New York-ríki á flokksþing-
imu. Af þedm eru 123 kosnir
beint í sérstökum kjördœmum,
en 67 eru síðan valdir af flokks
stjórninni. Það var kosning
hinna 123 fulltrúa, sem kjörn-
ir eru beint, sem fór fram á
þriðjudaginn var.
í flestum kjördæmanna liafði
veriö stillt upp þremur listum,
einum studdum af fylgismönn-
um MoCarthys, öðrum af fylgis
mömnum Roberts Kennedys og
þeim þriðja af fylgismönnum
Johnsons, er síðar lýstu sig
fylgismenn Humphreys eftir að
Johnson hafði dregið sig L hlé.
Beán prófkosning fer ekki fram
milli forsetaefna í New York-
ríki, en fylgi þeirra má hins
vegar róða af þvi, hvernig stuðn
ingsmönnum þeirra gengur áð
ná kosningu á flokksþingið.
Þedr McCarthy og Roibért
Kennédy höfðu búið sig undir
það, að lokalbaróttan milli
þeirra færi fram í New York
ríki, þegar flokksþingsfulltrú-
arnir væru valdir. Þáðan ætl-
uðu þeir að halda að loifcnu
prófkjörinu í Kaliforníu. Þótt
New York-ríki væri heimaríki
Kennedys, var hann talinn hafa
fremur erfiða stöðu þar. Mc-
Garthy átti miklu fylgi að fagna
í New York-borg, þar sem
demokratar eru róttækir, en
Johnson og Humphrey í hinum
svokölluðu upphéruðum, þar
Nsem demokratar eru íhaldssam
ir.
Til þessara átaka milli
þeirra þremenninganna kom
hins vegar ekki í New York-
ríki sökum hins évænta frá-
fall-s Kennedys. &tuðningsmenn
Kennedys drógu samt ekki
framiboð sín til baka, heldur
lýstu flestir yfir þvi, að þeir
myndu hafa óbundna afstöðu,
ef þedr næðu kjöri á flokks-
þirngið. Margir treystu því, að
minningin um hinn fallna leið-
toga yrði þeim drjúg til fylgis.
Bftir fráfall Kennedys höfðu
þeir McCarthy og Humphrey
sig lítið í frammi í New York.
Kjóseridurnir fengu því að
velja án verulegs áróðurs sein-
ustu dagana.
SAM’KVÆMT frásögn Alistair
Cooke í „The Guardiarí1 var
það almenn spá, að morgni
kosningadagsins. áð Humphrey
myndi fá um 80 fulltrúanna,
McCarthy um 12 og um 30
yrðu óháðir fyrrv. stuðnings-
menn Kennedys. Úrslitin urðu
hins vegar þau samkvæmit
bráðabirgðaniðurstöðu, sem
voru fyrir hendd á miðvikudags
kvöldið, að McCarthy hafði
fengið 58 fuiltrúanna og Hump-
hrey 5—6. Aðrir voru taldir ó-
háðir en höfðu flestir áður fylgt
Kennedy. Fylgi McCarthys
McCarthy
reyndist eklki aðeins mikið í
New York-iborg, heidur í öllu
rákinu. Fylgi Humphreys reynd
ist hins vegar furðu lítið og
kom það ekki sízt á óvart í
upphéruðunum, þar sem fylgis-
menn hans höfðu verið taldir
sigurvissir.
Sigur MoCarifihys varð þó enn
meiri í samibandi við valið á
framibjóðenda demókrata við
kosningu á ölidungadeildarþinig-
manni, sem fer fram í byrjuin
nóvemiber. Þrír menn kepptu
um fraiiniboðið eða beir Eug-
ene Nickerson, sem hafði verið
studdur af Kennedy, Joseph
Resnidk. sem var studdur af
Johinson og Humphrey, og Paul
0‘ Dwyer, sem var studdur af
McCarthy. Samkvæmt spá-
dómum og skoðanakönnunum
stóð aðalibaráttan miUi þeinra'
tveggja fyrstnefndu, en 0‘Dwy
er átti ekki áð koma til greina.
Úrslitin urðu þau, að hann
bar sigur úr býtum. Það er
álitið eingöngu að þakka því,
að hann lýsti fylgi sínu við
stefnu McCarthys. Litlar líkur
eru hins vegar taldar á því, að
0‘Dwyer nái kosningu, því að
hann verður að keppa við
Javits, er nú skipar þingsæt-
ið, sem keppfi er um. Javits
hefur reynzt flestum sigursælli
1 kosningum í New York-
ríki og er andstæður stefnu
Johnsons og Humphreys í Viet
namstríðinu. Það er því talið
vonlaust að reyna að sigra
hann.
JAFNFRAMT því, sem þessi
úrslit hafa orðið meginsigur
fyrir McCarthy, hafa þau orðið
höfuðósigur fyrir Humphrey.
Málin virðast nú standa þannig,
að Humphrey sé viss um út-
nefningu á flokksþingi demó-
* krata, þvi að flokkssamtökin
styðja hann. En hann þefur
reynzt hafa sáralítið fylgi, þeg
ar um kosningar eða prófkjör
hefur verið að ræða. Hann verð
ur því talinn útnefndur af
flokksvélinni, en ekki fólkinu.
Þetta er öfugt með Nixon, sem
hefur sigrað í prófkjörunum.
Sú tilfinning virðist eiga rík
ítök í Bandaríkjunum um þess
ar mundir að sætta sig ekki við
frambjóðendur, sem flokkarnir
útnefna, án samráðs við kjós-
endurnar. Þess vegna er hætt
við, að það reynist Humphrey
óyfirstíganleg torfæra í kosn-
ingunum, ef það álit skapast,
að hann sé frambjóðandi, sem
sé valinn af þröngri flo-kksklí'ku
til að vera merkisberi stefnu
Johnsons. Ef Humphrey ætlar
að verða sigursæll frambjóð-
andi, verður hann að sýna <í
verki og sýna það fljótt, að
hann hafi eitthvað annað fram
að færa en að vera bergmál
Johnsons, eins og hann hefur
verið síðan hann varð vara-
forseti.
Sigrar McCarthys benda hik-
laust til þess, að bandarískir
kjúsendur vilji ekki fyrst og
fremst nýja menn, heldur nýja
stefnu. Sigrar McCarthys byggj
ast á stefnunni, sem hann hefur
boðað. Þeir em fyrst og fremst
málefnalegir. Vel miá vera, að
flokkssamtökum demókrata tak
ist að útiloka framboð hans.
En sigurhorfur þeirra verða
ekki miklar í forsetakosningun
um, ef þeir taka ekki upp
stefnu hans að meira eða
minna leyti. Og Humphrey er
dæmdur til að tapa fyrir Nix
on, nema hann hristi af sér
okið, sem varaforsetaembættið
hefur reynzt honum, og gangi
til lerks með nýjar hugsjónir
og ferskleika, líkt og hann
gerði, þegar hann braust til
sigurríkrar og gifturíkrar for
ustu í Minnesota á sínum tíma.
Þ.Þ.