Alþýðublaðið - 11.07.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 11. júlí 1990
5
Illa gengur aö leigja tveggja herbergja íbúöiryfir 30 þúsundum, segir Jón, frá
Pálmholti, formaöur endurreistra Leigjendasamtaka i viötali viö Alþýöublaöiö.
Þaö er lítið rúm fyrir
siðfræði af einhverju
tagi á íslandi.
Húsaleiguviðskiptin
á Islandi eru brot á
ákveðnu siðferði,
sagði Jón formaður
Leigjenda-
samtakanna.
ENGIN SIDFRÆ Ðl
A LEIGUMA RKA D!
Leigjendasamtökin hafa verið endurreist. Hags-
munasamtök leigjenda haf a verið i dvala i f jögur ár.
Samtökin voru stofnuð 1978 og ráku skrifstofu til
1986. Þá gerðisf það hvort tveggja að dotnaði yfír
starfínu — skipt hafði verið um formann 1985 sem
hafði einhver áhrif — og styrkir duttu niður sem
samtökin höfðu fengið frá hinu opinbera. Styrkirnir
voru á fjárlögum Félagsmálaráðuneytisins.
Á síðasta ári var farið í gang aftur.
Þá var haldinn aðalfundur og kos-
in ný stjórn. í haust og vetur var
reynt eftir megni að fá rekstrar-
grundvöll undir samtökin, bæði
með því að tala við ráðherra og
fjárveitinganefnd, einnig var haft
samaband við BSRB og ASÍ,
verkalýðsfélög, neytendasamtök-
in og fleiri félög. Á fjárlögum
fengu loks Leigjendasamtökin
peninga og fjárstuðning frá BSRB.
Svörin frá verkalýðsfélögunum
drógust nokkuð á langinn og það
var m.a. til þess að endurreisn
samtakanna tók tíma:
„Síðan var ekki um annað að
ræða enn að fara út í þetta af full-
um krafti eða sleppa því. Við feng-
um húsnæði á leigu í Hafnarstræti
15 og hófum starfsemina að nýju,
sagði Jón Kjartansson, frá Pálm-
holti, formaður Leigjendasamtak-
anna.
Borgar 30 þúsund
— gefur upp 12
Komið hefur fram að ákveðnir
aðilar geti leigt íbúð sína, 60 fer-
metra, fyrir 80 þúsund, gefið upp
30 þúsund og stolið undan 50 þús-
undum, er þetta möguleiki?
„Þetta er hugsanlegt dæmi en
ég held að það séu ekki margir
sem gætu leigt íbúð sína fyrir 80
þúsund hér á landi. Ég hef fengið
hér inn á borð til mín eitt dæmi
þar sem leigt er fyrir 55 þúsund án
þess að nokkuð sé gefið upp. Það
er erfitt um vik þegar menn fá
ekki leiguna frádregna frá skattin-
um þá hafa þeir í raun engra hags-
muna að gæta. Leigusalinn getur
setið í súpunni ef illa fer. Ég kann-
ast við það að maður leigði íbúð
sína fyrir 30 þúsund og gaf ekki
upp nema 12 þúsund. Síðan kom
upp ágreiningur þá gat hann ekki
sannað meira en þessar 12 þús-
undir.
Meira framboð leigu-
húsnæöis en fyrr_____________
Það sem af er þessu ári hefur
verið meira framboð af leiguhús-
næði en ég man eftir,” sagði Jón.
,,Og það er óhætt að segja að leig-
an á markaðnum hafi ekki hækk-
að. Frekar hefur leigan farið lækk-
andi. Það fer nú samt eftir stað-
setningu leiguhúsnæðisins hvar
leigan hefur mest lækkað. í út-
hverfunum er framboðið mest, því
hefur leigan lækkað þar töluvert
meira en í kjarnanum."
Hvert er meðalverð leigu á
tveggja herbergja íbúðum?
„Ef ekki er um að ræða ein-
hverja sérstaklega vinsæla staði
hefur mönnum gengið illa að
leigja tveggja herbergja íbúðir á
mikið hærra verði 30 þúsund. Ég
veit um íbúðir, a.m.k. uppi í Árbæj-
arhverfi, þær gengu ekki út ef leig-
an fór upp í 35 þúsund eða meira.
Leigan er hins vegar hærri hér ná-
lægt miðju þéttbýlis."
Borgar sig ekki að__________
spenna bogann of hátt
íbúðir ganga yfirleitt vel út
nema sett sé á þær óheyrilegt
verð. I leigusamningum segir að
leigan eigi að fylgja ákveðnum
vísitöluhækkunum. Jón segir
Leigjendasamtökin koma því til
skila við leigusala að það borgi sig
ekki að spenna bogann of hátt því
reynslan er sú að þeir fá yfirleitt
betri leigjendur með því að halda
leigunni í skefjum. Bæði bera þá
menn meiri virðingu fyrir hús-
næðinu og leigusalanum ef þeir
vita að hann er sanngjarn. Oft
kemur það fyrir að fólk getur ekki
borgað þá leigu sem er uppsett.
Fólk sem hefur litla ábyrgðartil-
finningu á það til að taka íbúðir á
leigu, hvað sem þær kosta, og get-
ur svo ekki borgað.
í lögum um húsaleigusamninga
eru settar ákveðnar skorður við fyr-
irframgreiðslu þar sem miðað er við
leigutímann. Leigutakinn verður
ekki krafinn um leigugreiðslu síð-
ar á leigutímanum til lengri tíma
en þriggja mánaða. Óheimilt er
krefjast leigugreiðslu fyrirfram til
lengri tíma en fjórðungs umsam-
insleigutíma. En lögum húsaleigu
yfirleitt eru ekki til á íslandi. Nú
stendur til hjá félagsmálaráðu-
neytinu að endurskoða lög um
húsaleigusamninga og verið er að
skipa nefnd í það mál. Það er m.a.
gert vegna þess að í þinglok voru
samþykkt ný húsnæðislög. Jón
sagði Leigjendasamtökin hafa
áhuga á því að færa þessi lög nær
því sem tíðkast á Norðurlöndun-
um.
Að sverja af sér___________
upprunann__________________
Á Norðurlöndunum er komin
löng hefð fyrir þessu og þar er gert
ráð fyrir sérstökum leigumarkaði.
Þar er ekki sá skammtímaleigu-
markaður sem er hér á landi og
því ekki tekið mið af því: „Það eru
orðin nokkur ár síðan Pétur Blön-
dal, formaður húseigendafélags-
ins, sagði að það borgaði sig alls
ekki lengur að geyma peningana
í húsi. Það er af sem áður var þeg-
ar bankarnir brenndu upp pen-
inga fólks og fólk reyndi hvað það
gat til að rífa út einhvers staðar
peninga og breyta þeim í húsnæði.
Þessi gjaldþrotamál hér á landi
eru meðal annars angi af því.
Menn ganga oft lengi með gömul
forrit í hausnum og eru lengi að
skilja breytingarnar. Jón Baldvin
Hannibalsson túlkaði þennan
hugsunarhátt ágætlega á dögun-
um í útvarpsviðtali. Hann var
spurður að því hvers vegna hér á
landi hafi aldrei verið til stór jafn-
aðarmannaflokkur eins og á
Norðurlöndum. Hann sagðist sjálf-
ur hafa spurt háaldraðan mann að
þessu fyrir nokkrum árum, sá
maður hafði verið einn af stofn-
endum Alþýðuflokkins. Gamli
maður spurði hvort hann vissi
þetta ekki, þetta væri helvítis
snobbið hjá Islendingum. Þegar
fóru að myndast hér þéttbýli voru
hér tómthúsmenn, vinnubúðar-
menn o.fl. sem komu úr skúrum
og torfkofum. Þegar þeir fóru að
koma sér upp húsnæði hér í þétt-
býlinu var þeirra fyrsta hugsun að
sverja af sér upprunann. Þeir not-
uðu öll tiltæk ráð til að koma sér
upp úr þeirri stétt sem þeir höfðu
tilheyrt.”
Engin siðfræði til
á leigumarkaði
En er engin siðfræði í gangi um
leigumarkaðinn þó lítið fari fyrir
lögunum?
„Mér finnst þjóðféiagið á íslandi
vera þannig að lítið rúm er fyrir
siðfræði af einhverju tagi. Húsa-
leiguviðskiptin á íslandi yfirleitt
eru brot á ákveðnu siðferði, sagði
Jón formaður Leigjendasamtak-
anna.