Alþýðublaðið - 03.04.1984, Blaðsíða 1

alþýöu
blaðið
Þriöjudagur 3. apríl 1984
66. tbl. 65. árg.
HBBBBBE8EI8BDHRB9HEEHEBHHB3BB3!
Borgarmálaráð
Alþýðuflokksins
Borgarmálaráðið er hvatt saman til fundar á
venjulegum fundarstað að Austurstræti 16, 3.
apríl kl. 4 e.hád.
Fjalakötturinn og fleiri áríðandi mál á dagskrá.
Formaður
Geislavirk efni í Austur-Grcenlandsstraumnum.:
Stjórnvöld verða að gera
ráðstafanir þegar í stað!
Frétt Alþýðublaðsins á laugar-
dag þess efnis, að geislavirk efni
hefðu fundist i Austur-Græn-
iandsstraumnum hefur vakið
mikla athygli. í fréttinni kom
fram, að danskir og sænskir vís-
indamenn hefðu mæit caesium-
mengun í Austur-Grænlands-
straumnum, sem væri rakin til
Sellafield-stöðvarinnar á Bret-
landseyjum, sem er endurvinnslu-
stöð fyrir kjarnorkuúrgang.
Þótt mengunin sé fyrir neðan
hættumörk, er þessi frétt svo al-
varleg, að íslenskum stjórnvöld-
um ber að gera nauðsynlegar ráð-
stafanir þegar í stað. Þetta eru
hættumerki, sem íslendingar
verða að taka fullt mark á. Aust-
ur-Græniandsstraumurinn kemur
hér upp að landi og greinist í tvo
megin-strauma, sem síðan fara
sinn hvoru megin við landið.
I fréttum hér í blaðinu í dag
kemur fram, að rannsóknir á
mengun hafsins við ísland hafi
hingað til verið fremur takmark-
aðar, og tæpast hægt að tala um
nokkrar markvissar athuganir á
mengun sjávar hér við land. —
Einnig kemur fram, að Siglinga-
málastofnun getur iítt sinnt þess-
um málum sökum mannfæðar og
sífellt þrengri fjárhags.
Bréf siglingamálastjóra frá 5. janúar 1983:
Mengunarmál sjávar ekki leyst með
staðfestingu alþj óðasamþykkta
Erfitt að fylgjast með sökum mann-
fœðar og sífellt þrengri fjárhags.
í árslok 1982 ritaði Árni
Gunnarsson, þáverandi alþingis-
maður, siglingamálastjóra
Hjálmari Bárðarsyni, bréf, og
óskaði eftir upplýsingum um
ýmsa þætti, er tengjast mengun
sjávar við ísiand. Þetta bréf var
sent eftir að nokkrar umræður
höfðu farið fram á Alþingi um
ferðir kjarnorkuknúinna skipa í
nágrenni íslands, og mengunar-
hættuna, sem af þeim kynni að
stafa.
Þröngur fjárhagur
í svari siglingamálastjóra frá 5.
janúar 1983 kemur giögglega
fram hvernig að þessum málum
hefur verið staðið. í bréfi hans má
greina talsverðar áhyggjur vegna
þess, að Sigiingamálastofnunin
hefur ekki tök á að fylgjast nægi-
iega vel með þessum málum sök-
um mannfæðar og sífellt þrengri
fjárhags.
Hjálmar R. Bárðarson, sigl-
ingamálastjóri, hefur veitt Al-
þýðublaðinu heimild til að birta
bréf það, er hann sendi Árna
Gunnarssyni og þau gögn, senr
vísað er til í bréfinu:
Alþjóðasamþykktir
Þökk fyrir bréf þitt dagsett 16.
des. 1982. Það er ánægjuefni að
alþingismaður sýni áhuga á þeim
vandamálum, sem tengd eru
framkvæmd alþjóðasamninga
um varnir gegn mengun sjávar.
Því miður hefur það oft sýnsf svo,
að allt of inargir virðast telja, að
öli mál slík séu leyst, þegar Island
hefur staðfest alþjóðasamþykkt,
en því fer að sjálfsögðu fjarri.
Þótt mengun sjávar sé ekki mikil
af eigin vöidum vegna mannfæð-
ar okkar islendinga, og að efna-
iðnaður er hér lítill og engin
kjarnorkuver, sem losna þurfa við
úrgang, þá er okkur nauðsynlegt
að vera vel á verði að þvi er varðar
mengun hafsins af völdum
annarra þjóða,. svo mikilvægt
sem hafið er okkur hér á landi.
Skal því reynt að gera litillega
grein fyrir þeim atriðum, sem þú
nefnir í bréfi þínu.
Varðandi losun úrgangsefna í
hafið frá skipum og flugvélum, þá
gilda um það tvær alþjóðasam-
þykktir.
Önnur þeirra nær yfir tak-
markað hafsvæði, Norðaustur
Atlantshafið; hin nær tii allra
heimshafa, og er hún nefnd
London Dumping Convention.
Báðar þessar alþjóðasamþykktir
eru vistaðar hér á landi hjá Sigl-
Framhald á bís. 2
Mengun sjávar er mál sem snertir Islendinga mjög, enda sjávarútvegur-
inn undirstaða góðrar afkomu landsmanna. Eða hver vill kaupa geisla-
virkar fiskafurðir?
Magnús Jóhannesson, settur siglingamálastjóri:
„Tæpast hægt að tala um markvissar
athuganir á mengun sjávar við landið“
í bréfi þvi frá Hjálmari R.
Bárðarsyni, sem birt er á öðrum
stað í blaðinu, er vísað til greinar-
gerðar eftir Magnús Jóhannes-
son, efnaverkfræðing, nú settan
siglingamálastjóra, þar sem hann
fjallar um mengunarrannsóknir í
hafinu hér við land. — Þessi
greinargerð fer hér á eftir.
Rannsóknir á mengun hafsins
við ísland hafa hingað til verið
fremur takmarkaðar og tæpast
hægt að tala um nokkrar mark-
vissar athuganir á mengun sjávar
hér við land. Þess vegna er mjög
erfitt að fullyrða nokkuð um það,
hvort mengun sjávar hafi hér vax-
ið á síðustu árum eins og viða
annars staðar í heiminum, staðið
í stað eða jafnvel minnkað. Helst
er rætt um mengun í sjó sem mjög
staðbundið fyrirbæri, svo sem
mengun einstakra hafna og/eða
mengun frá verksntiðjum (sbr.
grútarmengun frá fiskimjölsverk-
smiðjum).
Að vísu eru, vegna krafna frá
erlendum kaupendum fiskafurða
héðan framkvæmdar reglulegar
mælingar á tilvist þungmálma,
kvikasilfurs og kadmíums í fisk-
afurðum. Má segja að þessar
mælingar eigi að gefa nokkra vís-
bendingu yfir lengra tímabil, um
breytingar á tilvist þessara efna í
hafinu, ef um slíkt er að ræða, þar
eð slíkt ætti að koma fram í
breyttu innihaldi þeirra í fiskaf-
urðum.
Þessar mælingar, sem hófust
að marki 1974, ieiða í ljós að litlar
breytingar hafa orðið á tilvist
þessara efna í helstu fiskafurðum
okkar á þessu tímabili.
Á vegum aðildarríkja tveggja
alþjóðasamninga um varnir gegn
mengun hafsins þ.e. svonefndrar
Osló-samþykktar um varnir gegn
losun úrgangsefna í hafið frá
skipum og flugvélum (1972) og
svonefndrar Parísar-samþykktar
um varnir gegn mengun sjávar frá
landstöðvum (1974), eru nú að
hefjast skipulagðar mælingar
(monitoring program) í norðaust-
ur Atlantshafi. í þessum mæling-
um er lögð áhersla á að taka
sjávarsýni, botnsýni og ákv. fisk-
tegundir til athugunar. Vonast er
til, að ísiand geti orðið virkur
þátttakandi í þessari starfsáætl-
un, sem væntanlega mun, er fram
líða stundir, varpa frekara ljósi á
mengun sjávar hér við land.
í þeim tilgangi að draga úr los-
un olíuúrgangs i sjó, hafa farið
fram nokkrar athuganir á mynd-
un oliuúrgangs hér á landi. í
skýrslu frá Siglingamálastofnun
ríkisins í janúar 1977 er komist að
þeirri niðurstöðu að Iíkleg mynd-
un olíuúrgangs við strendur
landsins sé á bilinu 3500—5500
tonn á ári. Frá árinu 1976 hefur
verið unnið að því að bæta mót-
töku á olíuúrgangi i landi og mót-
takendur olíu haldið skrá yfir alla
móttekna olíu. Lætur nærri, að
frá upphafi skráningar til þessa
dags, hafi skráð söfnun úrgangs-
olíu tvöfaldast. Árið 1980 var
móttekið olíumagn þessara aðila
um 1.200 tonn. í nokkrum höfn-
um á landinu hafa þegar verið
settir upp sérstakir olíugeymar
fyrir olíuúrgang frá skipum og er
unnið að þvi að konta upp slíkum
geymum víðar. Annars staðar
hafa íslensku olíufélögin ýmist
sótt olíuna til skipanna í tómar
tunnur eða á tankbíla. Þá hefur
nokkuð aukist, að einstaklingar
eða fyrirtæki safni úrgangsolíu og
nýti til varmaframleiðslu sérstak-
lega á stöðum úti á landi.
Til þess að auka enn frekar
söfnun úrgangsolíu, hefur Sigl-
ingamálastofnun ríkisins kynnt
sér ýmsar leiðir til nýtingar úr-
gangsolíu og komið fróðleik og
hugmyndum á framfæri við hlut-
aðeigandi aðila. Erfitt er að meta
áhrif þessa þáttar sérstaklega á
bætta söfnun úrgangsolíu hér hin
síðari ár.