Alþýðublaðið - 02.02.1985, Síða 1

alþýöu
in Fu1 Tl■ mm
Félagsmálaráðherra
tekinn á beinið
Laugardagur 2. febrúar 1985
23. tbl. 66. árg.
Seðlabankinn hefur ekki hlustað
á mig sagði Alexander Stefánsson
félagsmálaráðherra efnislega á
fundi um húsnæðismál að Hótel
Hofi í fyrrakvöld, er hann viður-
kenndi hrikalegt ósamræmi milli
iauna og lánskjara.
Á fundinum benti Bjarni Pálsson
Frumvarp þingmanna A Iþýðuflokksins:
Misgengi lánskjara og
launa verði leiðrétt
Þau Jóhanna Sigurðardóttir, Jón
Baldvin Hannibalsson og Karvel
Pálmason, liafa lagt fram fruin-
varp, sem íyrirbyggja á að versn-
andi lífskjör auki greiðslubyrði
verðtryggðra lána langt umfram
eðlilega greiðslugetu fólks. í frum-
varpinu er gert ráð fyrir að tillit sé
tekið til þess við útreikninga verð-
tryggðra lána ef lífskjör fara versn-
andi og verðmæti vinnulauna
fylgja ekki verðgildi annarra verð-
mæta í þjóðfélaginu.
Til að tryggja þetta á að fresta
greiðslu á þeim hluta verðtrygging-
ar, sem er umfram almennar launa-
hækkanir í landinu með því að
lengja lánstímann þannig að hækk-
un árlegrar greiðslubyrði sé ekki
meiri en nemur hækkun almennra
launa á sama tímabili.
Jóhanna Sigurðardóttir flutti
þetta frumvarp árið 1982 en þá náði
það ekki fram að ganga og því end-
urflytur Alþýðuflokkurinn þetta
frumvarp nú óbreytt.
I greinargerð með frumvarpinu
segir, að með tilkomu verðtrygging-
arákvæðanna, sem sett voru 1979,
hafi verið fyrirsjáanlegir erfiðleikar
fyrir almenning á lánsfjármarkaði,
þ. á m. gerbreyttur hugsunarháttur
„Hverjir eiga ísland?
Nœstu ellefu fundarstaöir
u
Eins og skýrt var frá í Alþýðu-
blaðinu í gær munu næstu fundir
formanns Alþýðuflokksins,
„Hverjir eiga ísland?“ verða fyrir
austan fjall næstkomandi sunnu-
dag. í fréttinni í gær var ruglingur
hvað varðar tímasetningar fund-
anna, en réttar eru þær sem hér
segir: Þorlákshöfn kl. 13. Eyrar-
bakki klukkan 17 og Stokkseyri
klukkan 21 á sunnudagskvöld. Á
þessum fundum verða auk Jóns
Baldvins, þau Jóhanna Sigurðar-
dóttir og Magnús H. Magnússon.
Á mánudagskvöld verður síðan
fundur á Selfossi og þar verða þeir
Jón Baldvin og Magnús H.
Magnússon.
Sandgerði verður viðkomu-
staður formanns Alþýðuflokksins
á þriðjudagskvöld og Karl Steinar
Guðnason verður einnig á fundin-
um.
Næstkomandi fimmtudag 7.
febrúar verður fundur á Hvamms-
tanga, á föstudag á Blönduósi og
á laungardaginn 9. febrúar verður
fundur kl. 13. á Skagaströnd og
klukkan 17. á Hofsósi. Á fundun-
um í Norðurlandi vestra verður
Jón Sæmundur Sigurjónsson
með Jóni Baldvini.
Sunnudaginn 10. febrúar verða
tveir fundir; á Dalvík og Ólafs-
firði.
gagnvart skuldasöfnun, þar sem
ekki var lengur hægt að treysta á
hjálp verðbólgunnar við að eyða
skuldunum. Þrátt fyrir þetta dró lít-
ið úr eftirspurn eftir lánum. Skýr-
ingin á því er sú að í kjölfar verð-
tryggingarákvæðanna jókst veru-
lega framboð á lánsfé og lánastofn-
anir kynntu verðtryggðu lánin með
lægri afborgunarkjörum og vaxta-
greiðslum fyrstu árin heldur en gilti
um gömlu lánin.
Samkvæmt lögunum átti að
lengja lánstímann samhliða verð-
tryggingunni, en stjórnvöld hafa
heykst á, að gera það þó einstaka
lífeyrissjóðir hafi lengt lánstímann.
Þá segir að í því óðaverðbólgu
ástandi, sem ríkt hefur um árabil,
hafi það sýnt sig að ógerningur er
að gera langtímaáætlanir um fjár-
skuldbindingar. Sá sem tekur verð-
tryggt lán til langs tíma veit í raun
mjög lítið um hvaða skuldbinding-
ar hann er að leggja á sínar herðar,
nema honum séu tryggð jafnverð-
mæt laun á lánstímanum, því þá
verður lánið ávallt sama hlutfall af
árstekjum hans.
Eins og sjá má í annarri frétt hér
á síðunni, þá hafa aðgerðir núver-
andi ríkisstjórnar leikið launþega
mjög grátt. Þar er lánskjaravísital-
an borin saman við launataxta al-
menns launafólks. Greiðslubyrðin
af láni, sem tekið var 1. júní 19^9, er
nú 50% hærri en þá og stefnir í að
verða 60% hærri 1. september í ár,
að öllu óbreyttu.
Verðtryggingarákvæðin voru á
sínum tíma sett til að koma í veg
fyrir það ranglæti sem ríkt hafði,
að menn fengu lán sín nánast gef-
ins. En á sama hátt og það er rétt-
lætismál að ntenn greiði jafnmikil
verðmæti og þeir fá að láni er það
líka sanngirniskrafa að þjóðfélagið
Framh. á bls. 2
á að fólk sem tók verðtryggð lán
vegna húsnæðis 1979—1983 hefði
vitað hvað það var að gera og út-
reikningar um greiðslubyrðina lágu
fyrir þannig að fólkið sá fram á að
„vaða í skuldum upp að ökklum
eða hnjám“, en að það myndi sull-
ast í land með sæmilegu móti. Nú
aftur á móti vaknar fólk við það að
skuldirnar ná því upp að hálsi eftir
aðgerðir þessarar ríkisstjórnar.
Bentu Bjarni og fleiri fundarmenn
félagsmálaráðherra á, að forsendur
lánskjaravísitölunnar væru rangar,
þær reiknuðu hærri verðbætur en
ætti að vera. Stefán Ingólfsson
verkfræðingur hjá Fasteignamati
ríkisins benti á að lánskjaravísital-
an væri nú um 45% umfram launa-
þróun, en ef lánin væru bundin
byggingarvísitölu, sem væri eðli-
legra, væri þetta hlutfall 26%.
I
Ráðherra viðurkenndi að hann
hefði tekið eftir þessu, en að Seðla-
Framh. á bls. 2
Launin og lánskjaravísitalan á 5-6 áru/n:
Greiðslubyrðin
nú 50% þyngri
Misræmið milli þróunar kaup-
taxtavísitölunnar og lánskjaravisi-
tölunnar undanfarin ár hefur lcitt
til þess að greiðslubyrði lána er fyrir
almennt launafólk um þessar
mundir um 50% þyngri en hún var
fyrir 5—6 árum.
Frá 1. júní 1979 til febrúar 1985
hefur vísitala kauptaxta launafólks
farið úr 100 stigum í 705,9 og vísi-
tala fiskvinnslutaxta (efsta þrep)
farið í 761 stig, á rneðan lánskjara-
vísitalan hefur á sama tíma farið í
1050 stig. Vísitala geiðslubyrðar-
innar miðað við fiskvinnslutaxta er
því um þessar mundir um 45%
hærri, en miðað við kauptaxta
launafólks almennt tæplega 50%
hærri.
Að óbreyttu stefnir greiðslubyrð-
in í að verða í júní 1985 um 55%
þyngri en 6 árum áður og í septem-
ber um 60% þyngri, en þá fyrst
gefst almennu launafólki tækifæri
að ná fram kjarabótum er dregið
geta úr greiðslubyrðinni. Að öðrum
kosti stefnir í að greiðslubyrðin
verði miðað við vísitölu kauptaxta
65% þyngri á sarna tíma á næsta
ári, en í júni 1979.
Með öðrum orðum er það nú fyr-
ir almennt launafólk helmingi erf-
iðara í dag að borga lán en fyrir
5—6 árum. Þannig hefur óstjórnin
leikið hið almenna launafólk, þegar
haldið hefur verið aftur af kaup-
lagsvísitölunni, á meðan lánskjara-
vísitalan hefur rokið upp. Kjara-
samningarnir í november á síðasta
ári dróguúr misræminu þannig að
greiðslubyrðin fór úr því að vera
55% þyngri í að vera 40% þyngri,
en það hefur aftur farið á skrið og
stefnir eins hátt og áður sagði í að
verða 60% þyngri í september
að óbreyttu hjá almennu launa-
fólki.
'RITSTJORNARGREIN'
Hvað gerist á landsfundi?
Hvað ætlarÞorsteinn Pálsson formaðurSjálf-
stæðisflokksins að gera á landsfundi flokks-
ins? Hverjar verða tillögur hans um útgöngu-
leið Sjálfstæðisflokksins úr þeirri úlfakreppu
sem flokkurinn og forysta hans eru í? Hvert
verður innlegg ráðherra flokksins á landsfund-
inum? Þessar spurningar og aðrar í svipuðum
dúrhafaveriðmjög ræddarmannaámeðal upp
á síðkastið.
Flestir reikna með kosningum á þessu ári.
Og í því sambandi ganga margir út frá því að á
landsfundinum verði kaflaskilin; þarverði sam-
þykkt að rjúfa stjórnarsamstarfið og efna til
nýrra kosninga. Almennt ætla menn, að Þor-
steinn Pálsson eigi þann kost einan að leggja
til að sjálfstæðismenn stokki upp spilin, fari úr
stjórninni og leggi í það hættuspii að fara í
kosningar. Á hinn bóginn eru þeirtil, sem segja
svo afdráttarlausar línur ekki í anda formanns
Sjálfstæðisflokksins. Hann hafi sýnt það í
sinni formannstíð að málamiðlanirog „mjúkar
línur“ eru hans ær og kýr. Það sé því alls ekki
still Þorsteins að láta sverfa til stáls á lands-
fundinum. Þess vegna eru þeir til sem telja að
Þorsteinn muni stefna að þvi að landsfundur-
inn samþykki einhverja almenna ályktun, þar
sem skorað væri á forystu flokksins að hrista
uþþ i stjórnarsamstarfinu, bæði hvað varðar
menn og málefni. Þar með væri brautin greið
fyrir Þorstein inn í ríkisstjórnina, eins og hann
hefurdreymt um síðustu misseri.
En þótt álitið sé að formaður Sjálfstæðis-
flokksins hafi það nokkuð í sinni hendi hvaóa
línur verði lagðar á landsfundi flokksins, þá er
ástæðulaust að vanmeta áhrif ráðherra flokks-
ins og þeirra lið. Má benda á að þrfr ráðherr-
anna, MatthíasÁ. Mathiesen, Matthías Bjarna-
son og Sverrir Hermannsson eru sterkir í sín-
um heimakjördæmum, Reykjanesi, Vestfjörð-
um og Austfjörðum, og frá þeim verður fjöl-
mennt lið á landsfundi. Sömuleiðis hefur
Albert Guðmundsson sem fyrr umtalsverðan
hóþ að baki sér. Það er því ekki jafnborðleggj-
andi og ýmsir ætla að formaður flokksins geti
vaðið yfir ráðherrana á landsfundinum með
alla skaþaða hluti. Vitað er að meðal ráðherr-
anna er lítill vilji fyrir stjórnarslitum og upp-
stokkunum á ráðherraliði, enda þótt þeir sjái
það sem allir sjá, að ríkisstjórnin er komin að
fótum fram. En með þetta til hliðsjónar er ekki
fjarlægt að ætla að Þorsteinn Páisson guggni
á því að leggja til atlögu við ráðherragengið.
Málamiðlun af einhverju tagi er því ekki eins
ólíkleg niðurstaða og menn gætu haldið við
fyrstu sýn.
Hitt er svo annað mál, þegar velt er uþp
möguleikum ánýjum kosningum fyrreðasíðar,
að ekki er það endilega sjálfgefið að það verði
Sjálfstæðisflokkurinn sem slíti. Staðan er nú
þannig, að það yrði þeim stjórnarflokknum til
tekna sem gengur á undan og verður til að
bindaendi á þessaóvinsælu ríkisstjörn. Það er
því ekki fjarri lagi að Framsókn bíði eftir ein-
hverju góðu máli til að brjóta á. Húsnæðismál-
in hafa verið nefnd sem hugsanlegur kostur í
þeim efnum.
Það er aftur borðleggjandi staðreynd að báðir
stjórnarflokkarnir átta sig á því að rikisstjórnin
hefur ekki kraft né aðstöðu til að taka með
festu á fjölmörgum þeim málum sem á þjóð-
inni brenna. Fyrir það fyrsta eru komnir þver-
brestir í samstarf flokkanna; traustið þeirra á
milli ferþverrandi með hverjum deginum. í ann-
an stað er meirihluti kjósenda lítt trúaður á
þessa rikisstjórn og hún hefur ekki það svig-
rúm lengur hjá þjóðinni, sem var í upphafi
valdaferilsins. Stjórnin er strand, en stjórnar-
flokkarnir reyna hvor fyrir sig aö bjarga sér á
flóttanum.
Næstu mánuðir munu því vafalaust einkenn-
ast af taugastríði milli stjórnarflokkanna. Báðir
vilja út, en þora varla. Báðir bíða færis hinnar
réttu tímasetningar á stjórnarslitum. Og á
meðan sigur þjóðarskútan.
— GÁS.