Alþýðublaðið - 19.01.1993, Side 5

Þriðjudagur 19. janúar 1993
5
RALLBORÐIÐ
Það sem EES-samningurinn er og er ekki
Þýðir auknar félags-
legar umbætur og jafnrétti
Rannveig Guðmundsdóttir skrifar
Þrátt fyrir langa og stranga um-
ræðu um EES-samninginn á Al-
þingi var minna fjaliað um svo-
kallaða jaðarsþætti hans. Mig langar að
reifa nokkur þau atriði samningsins
sem ég tel vera til hagsbóta fyrir al-
menning í landinu. Margir andstæðing-
ar samningsins á Alþingi hafa samsinnt
því að mörg fylgifrumvörp hans séu
vissulega af hinu góða, en halda þvf
fram að þau frumvörp hefði mátt Ieggja
fram án tilkomu EES. Með EES-
samningnum hefur náðst fram einstæð
samstaða vinnuveitenda og hagsmuna-
samtaka launafólks sem e.t.v. hefði
orðið erfiðari á öðrum vettvangi. Með
samningnum öðlumst við ekki aðeins
réttindi heldur tökum við einnig á okk-
ur skuldbindingar, en réttindin sem
samningurinn færir okkur hefðum við
að sjálfsögðu ekki hlotið með einhliða
lagasetningu.
A Alþingi hafa þingmenn stutt efnis-
lega mörg fylgifrumvöip samningsins
og vil ég lýsa sérstakri ánægju með já-
kvæða samvinnu í fjölmörgum málum
sem á liðnum vikum hafa verið til með-
ferðar í nefndum þingsins.
Sam jafnaðarmaður er ég sérstak-
lega ánægð með að samningurinn
byggir ekki einvörðungu á efnahags-
legum grunni, þó það feli vissulega í
sér efnahagslegar forsendur fyrir aukn-
ar félagslegar úrbætur í framtíðinni, en
félagsmálin teljast til svonefndra jað-
arsmálefna samningsins, sem ég ætla
að víkja að í þessari grein.
Jafnframt því að opna íslenskum fyr-
irtækjum ný tækifæri í Evrópska efna-
hagssvæðinu leggur samningurinn
skyldur á herðar þeirra sem koma
launafólki í landinu til góða. Hann fel-
ur í' sér bindandi samstarf um ýmis at-
riði er lúta að aðstæðum á vinnustað.
Fyrir jól var samþykkt á Alþingi
framvarp til laga um hópuppsagnir,
sem er eitt fylgiframvarpa EES-samn-
ingsins. Þar er skilgreint hvað sé átt við
með hópuppsögnum, kveðið er á um
samráð atvinnurekenda við trúnaðar-
mann starfsmanna vegna hugsanlegra
hópuppsagna og jafnframt er kveðið á
um það með hvaða hætti stjómvöldum
skal tilkynnt um hópuppsagnir og
hvemig skal tekið á þeim vandamálum
sem þeim fylgja.
EES-samningurinn skuldbindur ís-
lensk stjómvöld einnig til að tryggja
stöðu launafólks við yfirtöku eins fyrir-
tækis á öðra, sá sem tekur við fyrirtæki
er skyldugur til að uppfylla þær skuld-
bindingar sem fyrri atvinnurekandi
hafði við launafólk fyrirtækisins.
Vinnuvemd er mikilvægur þáttur
EES-samningsins. í samningaviðræð-
unum var leitast við að samræma regl-
ur á sviði vinnuvemdar, enda skiptir
það veralegu máli til að tryggja öryggi
og hollustuhætti á vinnustöðum.
Evrópubandalagið hefur samþykkt
yfir 60 tilskipanir um vinnuvemd. Ráð-
gert er að fyrir lok þessa árs verði til-
búnir yfir 200 staðlar sem varða öryggi
véla, tækja og annan búnað sem snertir
vinnuvemd. Vinnueftirlit ríkisins mun
væntanlega vísa mikið á staðlana í
reglum. 1 meginatriðum má ætla að
þessar reglur og samþykktir geti bætt
íslenska löggjöf á sviði vinnuvemdar.
Ég er ósammála þeim sem telja að
hagsmunum kvenna sé stefnt í voða
með EES-samningnum.
Samningsaðilar era sammála um að
tryggja beri jafnrétti kynjanna og er í
gerðum sem vísað er til í samningnum
kveðið á um jöfn laun fyrir jafnverð-
mæt störf. Að mati þeirra sem til
þekkja era reglur EB á þessu sviði að
ýmsu leyti skýrari en nýleg lög Alþing-
is um jafna stöðu og jafnan rétt karla ðg
kvenna. Fleiri gerðir sem við tökum yf-
ir fela meðal annars í sér ákvæði um
jafnan aðgang að störfum, starfsmennt-
un og frama í starfi. Ég vil nefna sér-
staklega ákvæði um að hægt sé að lýsa
dauð og ómerk ákvæði í kjarasamning-
um sem brjóta í bága við grandvallar-
regluna um jöfn laun. Og ég nefni
ákvæði um vemd gegn því að vera sagt
upp starfi, fyrir þann er höfðar mál á
sama grandvelli.
Einhverjir hafa haldið þvf fram að
staða stéttarfélaganna breytist með
EES. Það er mikill misskilningur, það
er lögð áhersla á að stéttarfélögin séu
opin þeim sem félagið nær til. For-
gangsréttarákvæðin eru innanlandsmál
og hafa verið kynnt hinum þjóðunum
og það hefur komið fram í félagsmála-
nefnd Alþingis að þetta er samninga-
mál aðila vinnumarkaðarins.
Margir hafa látið í ljós ótta við að
hingað streymi fólk í stóram stíl í at-
vinnuleit. Það öryggisákvæði sem fs-
land fékk sett í samninginn og beita má
ef vinnumarkaður hér raskast skiptir
því miklu máli og hlýtur að slá á þann
ótta.
Svokölluð skylduaðild að stéttarfé-
lögum fer ekki í bága við EES-samn-
inginn. Bæði þessi atriði vora kynnt í
viðræðunum. íslensk verkalýðshreyf-
ing þarf því ekki að óttast að gera þurfi
breytingar á þessu fyrirkomulagi vegna
EES.
Það er líka mjög mikilvægt að benda
á að samkvæmt reglugerð sem hér
verður lögfest í tengslum við EES-
samninginn, verður sett á laggimar eft-
irlitsnefnd sem mun fylgjast með að
þau laun sem greidd era á vinnumark-
aði hér verði jafnframt greidd erlend-
um starfsmönnum.
Þær gagnrýnisraddir sem heyrst hafa
að EES-samningurinn hafi í för með
sér lakari félagsleg réttindi íyrir launa-
fólk og muni skaða félagskerfi ríkja
eins og íslands sem lengra era á veg
komin í uppbyggingu velferðarkerfis
síns en til að mynda rfki S-Evrópu eiga
því augljóslega ekki við rök að styðj-
ast. Þó ísland taki yfir fjölda tilskipana
og fyrirmæla Evrópubandalagsins á
sviði félagsmála er í flestum tilfellum
um lágmarkskröfur að ræða og ekkert
setn hindrar fslendinga í þvf að setja
strangari reglur, hið sama á við um um-
hverfisvemd og neytendavemd.
A sumum sviðum er löggjöf Evr-
ópubandalagsins víðtækari en hér, ég
hef þegar rætt um vinnuvemd í þessu
sambandi. í þeim tilfellum þarf að setja
nýjar reglur, þetta á sérstaklega við um
neytendavemd. Hér á landi hafa til
þessa ekki verið reglur urn öryggi
framleiðsluvara og öryggi leikfanga,
þá bætast við reglur um neytendalán,
greiðslukortastarfsemi og húsgöngu-
sölu, svo dæmi séu nefnd. Með EES-
samningnum er réttur neytenda bættur
til muna enda hafa Neytendasamtökin
lýst yfir stuðningi sínum við samning-
inn, bætist þar einnig við sú staðreynd
að í kjölfar hans mun vöruverð væntan-
lega lækka.
Rannveig Guðmundsdóttir
er alþingismaður Alþýðuflokksins
í Reykjaneskjördæmi.
„ Samningsaðilar
eru sammála um
að tryggja beri
jafnrétti kynjanna
og kveðið er á um
jöfn launfyrir
jafnverðmœt störf.
Reglur EB á þessu
sviði eru að ýmsu
leyti skýrari en ný-
leg lög Alþingis
um jafna stöðu og
rétt karla og
kvenna.“
nz#ím 1993
Arni (í selsskinnsjakka) skálar í Porraþræl við Didda flðlu.
Krossgátubólýn 1{omin út
Krossgátubók ársins 1993 er
komin út á vegum ÓP útgáf-
unnar, sú tíunda í röðinni.
Henni hefur þegar verið
dreift um land allt og í frétta-
tilkynningu segir að höfund-
ar séu allir vel þekktir, svo-
sem Sigtryggur Þórhallsson,
Gísli Ólafsson, Haukur
Svavarsson, Ragnar Þor-
steinsson og Þórgunnur Þór-
ólfsdóttir. Þá kemur fram í
tilkynningu útgáfunnar að
„íslenskt málfar er að sjálf-
sögðu reynt að vanda að öllu
jöfnu einsog undanfarin ár.“
Krossgátufíklar geta sem-
sagt tekið gleði sína í
skammdeginu.
Ltft sjúlftinga teflt í tvísýnu
Stjóm læknaráðs Landspítalans lýsir áhyggjum sínum af því ástandi sem
skapast hefur vegna uppsagna hjúkranarfræðinga. Nú þegar skortir hjúkr-
unarfræðinga á ýmsar deildir spítalans og ekki fyrir sjáanlegt að úr rætist
meðan núverandi óvissuástand ríkir; að því er fram kemur í yfirlýsingu frá
stjóm læknaráðsins. Þá er varað við því að hjúkrunarfræðingar hverfi frá
störfum, enda mun „lífi og heilsu sjúklinga verða teflt í tvísýnu." Læknam-
ir skora á stjómamefnd Ríkisspítalanna að reyna nú þegar að leysa vandann
sem skapast hefur; og skapast meðal annars af óeðlilegum mismun launa-
kjara á sjúkrahúsum í Reykjavík.
Mjól1{ er
góð * oq
best á IS'
tandi!
Mjólk er góð og nú
er komið á daginn
að hún er einna best
á íslandi. í Mjólk-
urfréttum er sagt frá
því að niðurstöður
rannsókna á að-
skoðaefnum f kúa-
mjólk liggi nú að
mestu leyti fyrir.
Það er skemmst frá
því að segja, að
óvíða er hráefni til
matvælaframleiðslu jafn laust við aðskotaefni og þegar um er að ræða ís-
lenska kúamjólk. í Mjólkurfréttum kemur líka fram að neysla íslendinga á
ostum jókst um heil 7% fyrstu níu mánuði síðasta árs. Meðalneysla íslend-
inga er þá orðin 11,75 kíló; hefur fimmfaldast frá árinu 1959.
Fréttir í hnots\urn
Slappt bynlíf á S1{aganum?
Skagablaðið, sem út er gefið á Akranesi, eggjar Skagamenn lögeggjan að
„lífga uppá kynlífsdepurð; endurskoða tæknina og breyta hugarfarinu."
Þetta kemur í kjölfar þeirra upplýsinga blaðsins að bömum fækki nú á
Akranesi. Alls fæddust 192 böm á Sjúkrahúsi Akraness á nýliðnu ári: en
þaraf voru ekki nema 76 böm með lögheimili á Skaganum. Urbóta er sem-
sagt þörf, Skagamenn.
Ámi og Diddi blóta þorra
Á föstudaginn gengur þorri í garð en þá er bóndadagur. Að því tilefni munu
þeir Ami Bjömsson þjóðháttafræðingur og Sigurður Rúnar Jónsson hljóm-
listarmaður (Diddi fiðla) kynna þorrablótshald á Sólon íslandus, Banka-
stræti. Saga hinna endurvöktu þorrablóta er ekki löng, og nær aðeins yfir
rúm 100 ár. Þau vora í fyrstu endurvakin af fyrirmönnum þjóðaripnar og
breiddust sfðan út til almennings. Ami mun flytja stutt erindi um tilurð og
upphaf þorrablótanna og Diddi fiðla flytur þeirra tíma þorrablótssöngva af
alkunnri snilld. Viking-Bragg kynnir sérstakan þorrabjór, svonefndan
Þorraþræl, sem á sívaxandi vinsældum að fagna og hefur áunnið sér fastan
sess á þorrablótum um land allt. Þorragleðin hefst klukkan 21 og er öllum
heimill aðgangur meðan húsrúm leyfir.