Alþýðublaðið - 16.03.1993, Blaðsíða 2

2
Þriöjudagur 16. mars 1993
n [iviiniiiiiiiB
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurösson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarveró kr. 1.200 á mánuöi. Verö í iausasölu kr. 90
Kjarasamningar
og fordæmi Finna
Flest bendir til að íslendingar séu nú að sigla inn í krappari lægð í efna-
hagslífinu en við höfum kynnst um áratugaskeið. Til viðbótar erfiðum sam-
drætti í þorskafla fer nú verð á afurðum okkar erlendis lækkandi, og á þessu
ári er líklegt að fyrir vikið tapi þjóðarbúið af fimrn milljörðum króna.
Hagfræðingar telja að sönnu, að markaðurinn muni innan skamms finna
nýtt jafnvægi, og lækkunarhrinunni linni. Vonandi gengur það eftir. En það
er þó rétt að benda á, að í umræðunni um þróun á mörkuðum í Evrópu yfir-
sést mönnum gjaman það stóraukna framboð á þorski sem er að vænta úr
Barentshafi. Þar var áður gríðarleg þorskveiði; milli áranna 1968 og 1974
fór aflinn þrisvar sinnum yfir milljón tonn. Eftir það dró hratt úr veiðinni,
og hún náði sögulegu lágmarki árið 1990 þegar einungis voru veidd 187
þúsund tonn. Þessi þróun hefur haft hagstæð áhrif á verðlag íslenskra sjáv-
arafurða í Evrópu.
Nú er annað uppi í Barentshafi; vemdun og breyttar aðstæður í lífríkinu
hafa leitt til þess að mikill uppgangur er í þorskveiðinni. Fiskifræðingar
fara að sönnu varlega í spám, en flest bendir til að árlegur þorskafli gæti náð
6 - 800 þúsund tonnum, þegar dregur að aldarlokum. Obbinn af þessum
mikla afla mun leita inn á evrópska markaði, í samkeppni við afurðir ís-
lendinga. GjaldeyrisþuiTð Rússa, sem taka stóran hluta kvótans í Barents-
hafi, mun jafnframt knýja þá til mjög harðrar samkeppni í verðum. Þrátt
fyrir hóflegar spár hagfræðinga okkar kann því svo að fara, að íslenskar
sjávarafurðir lendi á næstu ámm í krappari dansi, en menn gera sér nú í
hugarlund, og verð á þeim lækki meira en menn hafa ætlað til þessa.
Andspænis þessu er því nauðsynlegra en nokkm sinni fyrr að þjóðin nái að
stilla saman krafta sína, til að sigla fleyinu sæmilega heilu út úr stórsjóum
næstu ára. Það er óhjákvæmilegt, að þegar útflutningstekjur þjóðarinnar
minnka, einsog nú er allt útlit fyrir, þá hlýtur kaupmáttur þjóðarinnar að
rýrna. Eina leiðin fram hjá því væri að hefja stórfelldar lántökur erlendis,
einsog sumir prédika. Þær fela hins vegar ekki í sér neina varanlega lausn,
heldur fresta einungis vanda núverandi kynslóðar um einhver ár. Það er
hins vegar hvorki sanngjamt né drengilegt að velta vanda okkar yfír á herð-
ar næstu kynslóða. Þessvegna verður að taka á vandanum núna, - og þar
skipta kjarasamningar úrslitamáli.
Það er fróðlegt að horfa til frændþjóðar okkar, Finna. Þeir hafa lent í vax-
andi þrengingum síðustu misseri. Atvinnuleysi hefur á örskömmum tíma
aukist úr 5 í 17 prósent; þeir glíma við mikla erlenda lánabyrði, erfiðan
halla á fjárlögum og lánstraust þeirra erlendis þverr óðum. Við þessar að-
stæður hafa atvinnurekendur og verkalýðshreyfing Finna orðið ásátt um að
vinna sameiginlega að því að kveða niður efnahagsvandann. Þó kjarasamn-
ingar séu enn í gildi í Finnlandi gáfu aðilar finnska vinnumarkaðarins út
yfirlýsingu fyrir helgi, þar sem því er lýst yfir, að kjarakröfur verkalýðs-
hreyfingarinnar verði „í samræmi við efnahagslega getu þjóðarbúsins."
Þetta er í Finnlandi túlkað sem vísbending um að í komandi kjarasamning-
um verði laun þar í landi lækkuð.
Með þessu móti hyggjast aðilar finnska vinnumarkaðarins taka höndum
saman við ríkisstjómina um að halda niðri vöxtum, vinna bug á verðbólgu,
og örva fjárfestingar til að koma böndum á atvinnuleysið í landinu. Finnska
dæmið ætti að verða íslendingum umhugsunarefni í þeim kjarasamningum,
sem nú eru að hefjast fyrir alvöru.
Við núverandi aðstæður er tómt mál að tala um launahækkanir. Hinn
ábyrgi hluti verkalýðshreyfingarinnar á Islandi skilur þetta mæta vel, og
áhersla hans liggur ekki á hærri launum, heldur aðgerðum til að draga úr at-
vinnuleysi, og halda stöðugleika efnahagslífsins. Það má vissulcga gagn-
rýna margt í þeim tillögum, sem komu frá atvinnumálahópum ASI og VSÍ.
En viljinn, sem þar birtist, lofar góðu. Ríkisstjómin verður að sýna, að hún
meti þessar áherslur og beita sér í samráði við aðila vinnumarkaðarins fyr-
ir aðgerðum, sem treysta atvinnustigið í landinu.
Besta leiðin til þess er drjúg vaxtalækkun. Ekkert kæmi skuldsettum fyrir-
tækjum og heimilum í landinu eins vel. í dag em forsendur til að lækka
vexti um 2-3 prósent. Aðilar vinnumarkaðarins og ríkisstjómin eiga að taka
höndum saman um að ná þessari vaxtalækkun fram. Það yrði kjarabót allr-
ar þjóðarinnar.
Sighvatur á í höggi við óvenjulega hugsjónamenn,
segir Víkurblaðið í leiðara sínum
EINSTÖK UMHYGGJA
SÉRFRÆÐINGA OG APÓTEKARA
FYRIR ALMENNINGI
Víkurblaðið á Húsavík tekur þjóðmál-
in sínum sérstöku tökum og notar kaid-
hæðni óspart. Fyrir helgina ræðir blaðið í
leiðara um „hið mikla brölt Sighvats
Björgvinssonar og hans kátu kappa um
heilbrigðiskerfið þvert og endilangt“,
eins og blaðið orðar það. Blaðið segir
þetta hafa fallið mönnum misjafnlega í
geð og flestum líkað stórilla. En það hafi
einnig haft jákvæða hluti í för með sér.
Biaðið segir í sínum hæðna tóni að það
hafi komið mörgum á óvart hve mikið er
af húmanistum og hugsjónamönnum í
heilbrigðiskerfinu, en lítið af eiginhags-
munagæslumönnum!
Umhyggjan fyrir bláfátækum al-
menningi
Bendir ritstjóri Víkurblaðsins á að mót-
mælin gegn aðgerðum Sighvatar hafi „und-
antekningarlaust einkennst af umhyggju
fyrir velferð almennings1'. Tilraunir til að
draga úr sérfræðikostnaði, „meðal annars
með því að láta sérfræðingana vinna í
vinnutímanum, mættu harðri andstöðu téðra
sérfræðinga. En ekki vegna þess að sérfræð-
ingamir misstu spón úr aski, nei, þeim var
nokk sama um það. Hinsvegar óttuðust þeir
að aðgerðimar bitnuðu á bláfátækum al-
menningi, skertu þjónustu og hækkuðu
kostnað“.
Ráðist á háreistan garð apótekanna
Og Víkurblaðið heldur áfram:
„Og nú ætlar Sighvatur að ráðast á garð-
inn þar sem hann er nokkuð háreistur, apó-
tekin, og gera það undir merkjum frjálsrar
samkeppni. Apótekarar hafa af þessu þung-
ar áhyggjur, en af sömu hvötum og sérfræð-
SIGHVATUR - á í höggi við hugsjónamenn.
ingamir, þeir óttast að þjónusta við almenn-
ing versni, ekki síst úti á landsbyggðinni. En
enginn apótekari hefur af því minnstu
áhyggjur þó afkoma þeina sjálfra eigi eitl-
hvað eftir að versna, það
er af og frá“.
Víkurblaðið segir það
ánægjulegt að vita af hug-
sjónamönnum á meðal
vor, en „helvítis verkalýð-
urinn“ sé hinsvegar alltaf
við sama heygarðshomið
og hugsi ekki um annað
en peninga! Honum sé
sama um atvinnurekstur-
inn í landinu og gefi skít í
samfélagslega ábyrgð og
almannaheill.
Hugsjónamenn á
þingi
Þá kemur leiðari Víkur-
blaðsins að hugsjóna-
manninum Geir H. Haar-
de á Alþingi. Segir blaðið
gott til þess að vita að til
eru þingmenn sem telja
þjónustu við landsbyggð-
ina mikilvægari en heild-
arspamað fyrir þjóðina,
og vilji ekki fóma hag
landsbyggðarinnar á altari
hinnar frjálsu samkeppni.
„Væntanlega munu Geir
Haarde og flokksbræður
hans þá ekki styðja neinar
þær aðgerðir ríkisvaldsins
sem koma til með að rýra
þjónustuna á landsbyggðinni í framtíð. Ef
það verður ein afleiðing af herferð heil-
brigðisráðherra, þá var betur af stað farið,
en heinia setið“, segir í leiðara blaðsins.
Ljósm. A- E. Ól.
Efþér leiðist í skólanum
LEGGURÐU BÓKINA Á HILIUNA
OG STOFNAR EIGID FYRIRTÆKI
✓
A Húsavík er atvinnurekstur í námsskránni.
Er lausn á vanda framhaldsskólanna fundin?
Geta nemendur lagst í atvinnurekstur ef þeim
leiðist lesturinn, eða má hugsa sér að beinn at-
vinnurekstur komi nemendum betur í snertingu
við raunvemleikann en bókin ein? í framhalds-
skólanum á Húsavík trúa menn því. Þar stofna
nemendur og reka fyrirtæki sem þar er liður í
námi.
Það eru nemendur á seinni námsönn á al-
mennri verknámsbraut sem glfma við verkefn-
ið.
-Á þennan hátt komast nemendumir í beina
snertingu við atvinnulífið, segir Guðmundur
Birkir Þorkelsson skólameistari Framhalds-
skólans á Húsavík. Þeir kynna sér sérstaklega
hvaða möguleikar em fyrir hendi í heimahéraði
bæði á sviði framleiðslu og þjónustu. Hug-
myndum er safnað saman og unnið úr þeim
með tilliti til staðhátta og auðlinda og síðan er
farið eins að og í alvöru rekstri. Boðað er til
stofnfundar, stöður em auglýstar innan nem-
endahópsins, sótt um lán í banka o.s.frv.
I námskrá framhaldsskólans er gert ráð fyrir
að nemendur geti haldið rekstri áfram meðan
vel gengur og að þeir geti jafnvel hvílt sig á
bóklestri um lengri tíma.
-Við trúum því að skólinn geti með þessum
hætti nálgast viðfangsefnið á beinan hátt. Við
flytjum atvinnulífið inn í skólann og náum að
koma námsefninu að á áþreifanlegan hátt með
miililiðalausri þátttöku nemenda, segir Guð-
mundur Birkir skólameistari.

Vinningstölur lauaarríaainn 13. mars 1993 j
(T)
"^29)^2} ^ (33)
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af5 0 5.774.837
2.4^11 Ér 1 599.567
3. 4af 5 126 8.208
4. 3af 5 4.836 499
Heildarvinningsupphæð þessa viku: kr. 9.821.776
1
upplýsingar:sImsvari91-681511 lukkul!na991002
'&iiíífudayu'i /6. *93
Atburðir dagsins
1802 Herskólinn í West Point í Bandaríkjunum stofnaður.
1815 Vilhjálmur af Óraníu er gerður kóngur í Hollandi og nefndist
hann Vilhjálmurl.
1888 Émile Roger gerir fyrstu skráðu viðskiptin um bílakaup. Það
gerðist í París.
1914 Frú Caillaux, eiginkona franska fjármálaráðherrans, skýtur til
bana ritstjóra dagblaðsins Le Figaro vegna ærumeiðandi ummæla
um bónda sirin.
1935 Adolf Hitier afneitar Versalasamningunum og efnir til her-
kvaðningar.
1973 Elísabet drottning opnar hina nýju Lundúnabrú við athöfn.
Afmœlisdagar
James Madison, 1751: Fjórði forseti Bandaríkjanna. Hann var
fyrst kosinn í embætti 1809 og dró sig í hlé við lok annars kjörtíma-
bils síns 1817.
Georg Simon Ohm,1787: Þýskur eðlisfræðingur sem uppgötvaði
árið 1827 grunnlögmál rafstraums, sem síðan heitir Ohm- lögmálið.
Jerry Lewis, 1926: Heimsfrægur gamanleikari í Hollywoodmynd-
um sjötta áratugarins. Mótleikari hans í myndunum var ævinlega
Dean Martin, dægurlagasöngvarinn kunni.
Bernardo Bertolucci, 1940: ítalskur kvikmyndaleikstjóri. Meðal
mynda hans kannast menn ömgglega við The Last Emperor og Last
Tango in Paris.