Alþýðublaðið - 26.07.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Þriöjudagur 26. júlí 1994
MÞYÐVBMBIÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVIK - SIMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Rofar tíl í rómantísku
blindflugí
Sighvati Björgvinssyni iðnaðarráðherra hefur verið falið af ríkis-
stjóm íslands að samræma kynningu og upplýsingaráðgjöf til hugs-
anlegra erlendra fjárfesta í íslensku atvinnulífi. Ríkisstjómin hefur
þar með stigið það mikilvæga skref að freista þess að fá erlent ijár-
magn inn í landið til uppbyggingar íslensku atvinnu- og efnahags-
lífi.
Iðnaðarráðherra hefur látið þau orð falla í íjölmiðlum um helgina,
að erlent fjármagn komi ekki af sjálfu sér til landsins. Frá gildistöku
samningsins um Evrópska efnahagssvæðið hefur ekki ein einasta
fyrirspurn borist til íslenskra ráðamanna frá erlendum fjárfestum.
Þessar upplýsingar stangast auðvitað mjög á við þá svartsýnu spá
stjómarandstöðunnar þegar umræðumar um samninginn stóðu yfir
á Alþingi, að hingað myndu erlendir auðkýfingar streyma og kaupa
heilu dalina með manni og mús.
/
Islenskir stjómmáiamenn hafa einangrað ísland í áratugi. Einangr-
unin hefur farið fram með boðum og bönnum í verslunarháttum og
viðskiptum. Innflutningshöft og einokunarútflutningur á okkar
helstu framleiðsluafurðum hafa einkennt verslunarsögu 20. aldar-
innar á íslandi. Allt eðiilegt samband við erlenda aðila í ijármálalífi
og atvinnumálum hefur verið goðgá og jaðrað við landráð.
Reglugerðir og landslög hafa bannað íslendingum að fjárfesta í
fasteignum eða atvinnufyrirtækjum erlendis og erlent ijármagn hef-
ur verið bannvara hérlendis nema í formi erlendra lána. Þar sem
sjávarútvegur hefur verið langstærsta útflutningsgrein Islendinga,
hafa erlendu lánin að sjálfsögðu verið greidd fyrst og fremst með
gjaldeyrishagnaði sjávarútvegsins. Þannig hafa erlendir lánadrottn-
ar í raun og vem íjárfest í íslenskum sjávarútvegi og haft af því góð-
an hagnað án þess að taka neina áhættu.
Þessi rómantíska þjóðemisstefna íslenskra stjómmálamanna hefur
kostað þjóðarbúið sitt á liðnum áratugum. íslendingar hafa lifað ein-
angmðu lífi utan við brölt umheimsins og hinni fámennu þjóð gert
að lifa samkvæmt reglugerðum ráðuneyta og lagabókstaf sam-
kvæmt sérhagsmunum og atkvæðagreiðslum í héraði en í þágu al-
mennings. Þrátt fyrir efnahagslega einangmn hefur hinu unga lýð-
veldi reitt sæmilega vel af. Það er einkum gjöfulum fiskimiðum fyr-
ir að þakka, eðlislægum dugnaði íslendinga og mikilli vinnusemi.
M[eð tímanum þegar ytri skilyrði urðu verri og 200 mílna lögsaga
dugði ekki lengur til sem forðabúr þjóðarinnar, vöknuðu íslending-
ar upp við vondan draum. En í stað þess að opna landið, breikka
grunn atvinnulífsins og hefjast handa að kynna landið erlendum
ijárfestum, var enn haldið í hina rómantísku einangmn. Afskræmi
eins og fiskikvótinn sá dagsins ljós og enn var haldið í innflutnings-
bönn á matvælum en landbúnaðurinn ríkisstyrktur áfram. Þannig
var allri efnahagslegri læknishjálp hafnað að utan meðan þjóðin
þjáðist af innvortis blæðingum.
A sama tíma höfðu helstu riki heims tengst nánum verslunar- og
menningarsamböndum. íslendingar höfðu gengið í EFTA en ljóst
var að ljaraði óðum undan því sambandi þar sem flest ríkin vom á
hraðleið inn í Evrópusambandið. Þar sem umræðan um Evrópumál-
in hafði staðið í ár og daga á hinum Norðurlöndunum, hafði hún vart
borist til íslands, enda íslenskir stjórnmálamenn enn við sama róm-
antíska heygarðshomið og settu lög til að forða íslandi frá hinum
vonda heimi.
Og enn virðast íslenskir stjómmálamenn spyma við fótum og neita
að ræða Evrópumál með hugsanlega Evrópusambandsaðild Islands
í huga. Ákvörðun ríkisstjómarinnar að taka upp samræmdar aðgerð-
ir til að greiða fyrir erlendum fjárfestingum er þó spor í rétta átt. Þar
með hefur rofað til í hinu rómantíska blindflugi íslenskra stjóm-
málamanna.
Það er löngu tímabært að kynna erlendum íjárfestum tækifæri í ís-
lenskum atvinnuvegum og er þá ekki undanskilin fyrirtæki í sjávar-
útvegi. Heppilegast væri að koma á fót samstarfsverkefnum er-
lendra og íslenskra tjárfesta þar sem íslensk þekking og erlent
áhættufjármagn færi saman. Meginatriðið er þó að losa ríkisfé úr ís-
lenskum atvinnugreinum en gera greinamar heilbrigðari með
áhættufé frá einkaaðilum.
famuípi&ll
f ii
Það telst vart lengur til tíð-
inda að fiskiskip íslend-
inga haldi til veiða á íjar-
læg mið utan efnahagslögsög-
unnar og komi jafnvel með dá-
góðan afla úr þeim veiðiferðum.
Tveir norðlenskir togarar
fengu nú á örfáum dögum full-
fermi í Smugunni og allnokkur
skip em að undirbúa brottför
þangað. Mikilvægi veiða á fjar-
lægum miðum, ásamt veiðum á
úthafskarfa em famar að skipta
talsverðu máli í sjávarútveginum.
Rúmlega 1,1 milljarður
tekinn á fjarlægum
miðum utan efnahagslög-
sögunnar
TAFLA 1 Veiöar á fjarlægum miðum 1993 (tonn)
Tegundir Frysting Sötlun Sjóunnið AUar vcrkunartcg.
Þorskur 677 458 7.693 9.374
Stcinbítur 3 9 23
Hlýri 49 166 216
Lúða 123 123
Grálúða 1 74 76
Rtekja 2.195 2.195
Annað 1 3 52 60
Samtals 731 461 10.312 12.067
20000
18000
16000
T
o
n
n
Á árinu
1993 veiddi
fiskiskipaflot-
inn samtals
12.067 tonn á
fjarlægum
miðum utan
200 mflna
efnahagslög-
sögunnar.
Verðmæti
þessa afla var
ríflega 1,1
milljónir og
sannarlega
munar um
minna, hvort
sem um afla-
samdrátt innan
lögsögunnar
er að ræða eða
ekki. Skil-
greiningin
fjarlceg mið
merkir að inn f
þessar tölur em ekki reiknaðar
veiðar á úthafskarfa suður af
landinu og einhver blálönguveiði
á mörkum efnahagslögsögunnar.
Til samanburðar má geta þess,
að framangreint verðmæti er
jafnmikið því sem fékkst fyrir
allan skarkolaafla landsmanna úr
sjó á árinu 1994 og helmingi
meira verðmæti en landaður
humar gaf á síðasta ári.
Sá verðmæti aflans sem við Is-
lendingar öfluðum á þessum fjar-
lægu miðum á árinu 1993 borinn
saman við verðmæti einstakra
fisktegunda innan fiskveiðilög-
sögunnar, vom aðeins átta fisk-
tegundir sem gáfu meira afla-
verðmæti úr sjó á síðasta ári.
í Utvegi 1993 er að finna upp-
lýsingar sem em í Töflu 1.
Tafla númer 1
I henni kemur fram að þorsk-
urinn er mikilvægastur tegunda í
þessum veiðum, rétt eins og þeim
sem stundaðar em hér heima við.
Þorskurinn og rœkjan bera raunar
uppi þessar veiðar enn sem kom-
ið er og væm vart til að minnast á
nyti þeirra ekki við.
Sé miðað við verðmæti land-
aðs heildarafla og tonnaljölda
liggur fyrir að á árinu 1993 námu
veiðar á ljarlægum miðum búbót
upp á um það bil 2% í verðmæt-
um, en í tonnum talið í kringum
0,7%.
Úthafskarfínn að auki
í Útvegi 1993 em veiðar á út-
hafskarfa ekki meðtaldar undir
Veiðar á úthafskarfa 1989 - 1993 (tonn)
19747.
1989
1990
1991
1992
1993
TAFLA3 Veiöar erlendra þjóöa viö Island 1993 (tonn)
Bclgía Færeyjar Noregur Samtals
Þorskur 114 555 669
Ýsa 294 612 906
Ufsi 72 1.555 1.627
Karfi 58 437 495
Langa 15 280"' 295*
Blálanga 39* 39*
Keila 1.326* 1.326*
Lúða 354 354
Grálúða 115 115
Loðna 1923* 1.923*
Annað 148 75 22.309
Samlals 701 5.348* 1.923* 7.972*
„veiðum á Ijarlægum miðum“
enda stundaðar að stórum hluta
nálægt 200 mflna mörkunum og
einnig innan lögsögunnar.
Veiðar okkar Islendinga á út-
hafskarfa hófust árið 1989, en
það ár veiddust 1.374 tonn en
hafa aukist árlega og vom á árinu
1993 komnar í 19.747 tonn að
verðmæti 932 milljóna króna.
Á yfirstandandi ári er ljóst að
enn munu aflatölur í úthafskarf-
anum hækka.
Tafla númer 2
Af þessu sést að veiðar okkar
á fjarlægum miðum og úthaf-
skarfinn skapa verðmæti upp á
rúmlega 2 milljarða á síðasta ári,
sem slagar hátt það sem fiski-
skipaflotinn fékk fyrir allan ufsa-
aflann á Islandsmiðum árið 1993.
Þróun veiðanna í úthafskarfanum
kemur ffam í töflu 2.
Veiðar erlendra
ríkja í íslenskri
lögsögu
I þessu sambandi er ekki úr
leið að skoða lítillega hvað er-
lend ríki veiddu í íslensku fisk-
veiðilögsögunni í fyrra.
Tvær erlendar þjóðir hafa leyfi
til bolfiskveiða hér við land,
Belgar og Fœreyingar. Frœnd-
ur vorir Norðmenn höfðu hér
leyfi til lítilsháttar línuveiða en
árið 1989 var síðasta árið sem
þeir stunduðu þær og veiða nú
eingöngu loðnu innan íslenskrar
lögsögu í samræmi við gildandi
samninga.
Samningurinn um Evrópska
efnahagssvœðið mun á yfir-
standandi ári breyta þessu, þar
sem skip frá Evrópusambandinu
munu veiða hér við land úr þeim
karfakvóta sem um samdist.
Tafla númer 3
Af og til skýtur upp kollinum
óánægja margra útgerðarmanna
með veiðar erlendra þjóða
og þá sérstaklega Færeyinga á
kvótabundnum tegundum í ís-
lenskri lögsögu. Þessi gremja er
skiljanleg, þegar íslenskir
útgerðarmenn þurfa að binda
skip sín og báta á sama U'ma og
aðrar þjóðir eiga hér veiðiheim-
ildir.
Á hinn bóginn vega menn
frændsemi við fámenna ná-
grannaþjóð sem að auki hefur
ratað í ómælda erfiðleika.
Þriðja taflan hér í Bryggju-
spjalli í dag sýnir afla erlendra
þjóða á íslandsmiðum á árinu
1993. Ekki eru tölumar háar og
ástæða fyrir menn að velta því
fyrir sér hversu mikið veður sé
gerandi út af ekki meiri afla.