Alþýðublaðið - 27.09.1994, Page 5

Þriðjudagur 27. september 1994
ERLEMT
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
Nígerískir svindlarar urðu frægir hér á landi þegar tók að vindast ofan af skreiðarviðskiptum íslendinga
þar um slóðir. Og nígerískir svindlarar gera það ennþá gott. Enginn hörgull virðist á gráðugum og
auðblekktum kaupsýslumönnum sem gjaman vilja taka þátt í arðvænlegum viðskiptum. Nígeríustjóm
hefur varað við löndum sínum, svindlurunum, í auglýsingum í evrópskum og bandarískum stórblöðum.
En allt kemur fyrir ekki, fómarlömbin hrannast upp og fyrir nokkra óheppna eru peningamir ekki það
mesta sem tapast - sumir eru brenndir, aðrir skotnir:
Heiður Nígeríu?
Allt frá því að íslendingar
hófu margumdeild
skreiðarviðskipti sín við
Nígeríu hafa heyrst sögur um
hið gífurlega svindl sem þar á
að hafa verið við lýði; mútur,
viðskiptasamningar sem voru
lítið annað en draumórar,
óheiðarlegir embættismenn -
og svo framvegis. En Islend-
ingar eru svosem ekki einir á
báti með að hafa orðið illilega
fyrir barðinu á nígerískum
svindlurum. Nígerískt ættuð
svindl eru alþjóðlegt vandamál;
Nígeríumenn virðast reyndar á
góðri leið með að gera svindlið
að nokkurskonar listformi.
í síðasta tölublaði Newsweek
er einkar fróðleg grein um við-
skiptatilboð sem virðast of góð
til að geta staðist sannleikann.
Nánar tiltekið fjallar greinin
um nígeríska svindlara sem
finna sér fórnarlömb í massavís
þrátt fyrir að vafasamt við-
skiptasiðferði Nígeríumanna
hafi verið á allra vörum um
árabil. Hvað er hér að seyði?
Rándýr kennslustund
Jai N. Gupta, flugvélaverk-
fræðingur og yfirmaður hjá
vopnaframleiðslufyrirtæki í
Virginíufylki, borgaði hvorki
meira né minna en 4,4 milljónir
dollara (tæplega 300 milljónir
íslenskra króna) fyrir kennslu-
stund í fjármálum. Hér er
kennslustundin - og þú færð
hana ókeypis: Þegar viðskipta-
tilboð virðist vera of gott til að
geta verið satt, passaðu þig.
Fyrir hálfum mánuði voru
Nígeríumennimir þrír, sem sak-
aðir vom um að svindla á
Bandaríkjamanninum Jai N.
Gupta, fundnir sekir af mu liða
ákæm um póstsvindl. Banda-
ríska dómsmálaráðuneytið til-
kynnti við það tækifæri, að það
myndi þegar í stað kreíjast
framsals á þremenningunum.
Samkvæmt dómsskjölum lét
Gupta gabbast af sígildu þókn-
unar- og skattasvindli.
Og annað lán
ogannað...
Svindl Nígeríumannanna
hófst árið 1992 er Jai N. Gupta
barst bréf sem virtist koma frá
fullkomlega löglegum aðilum í
Nígeríu; aðilum sem báðu um
aðstoð hans við að stjóma 28,5
milljóna dollara sjóði. Gupta
átti að fá 15 prósent stjómunar-
þóknun af gróðanum og til við-
bótar skyldi honum launað vel
fyrir að halda sjóðnum í jafn-
vægi þar til að „uppskerutíman-
um“ kæmi.
Vitaskuld samþykkti hinn
vongóði Gupta að taka að sér
stjómun sjóðsins gilda. Það
næsta sem gerðist var, að hann
var beðinn um aðstoð við að ná
sjóðnum úr klóm fégráðugra
stjórnvalda í Nígeríu. Þetta átti
Bandaríkjamaðurinn að gera
með því að leggja fram falska
kröfu að upphæð 18,5 milljónir
dollara.
Og enn einn greiði, gæti
hann verið svo vænn að senda
715 þúsund dollara til Nígeríu-
mannanna vegna skattalegrar
hliðar málsins; svona rétt til að
brúa bilið þangað til alvöm
seðlar fæm að rúlla inn? Sjálf-
sagt mál. Nígeríumennimir
báðu því næst um annað lán og
enn varð Gupta við þeirri bón.
Og aftur og aftur og aftur...
Snemma árs 1993 var
ástandið orðið þannig að fyrir-
tæki Jai N. Gupta í Virginíu var
gjörsamlega rúið öllu lausafé
og skuldaði um eina milljón
dollara. Þá var Gupta nóg boð-
ið, kappinn leitaði til FBI og
sagði farir sínar ekki sléttar.
Alþjóðlegt og vel
þekkt vandamál
Allir ættu að vita betur -
hvort sem þeir em flugvéla-
verkfræðingar eða ekki - að
falla fyrir svindli sem þessu.
Svindlvandamálið í Nígeríu
er vel þekkt og alþjóðleg plága
og hefur verið rætt um málið
fyrir opnum tjöldum um langt
árabil.
Stjómvöld í Nígeríu hafa
sjálf auglýst nokkuð í virtum
dagblöðum á meginlandi Evr-
ópu og í Bandaríkjunum þar
sem varað er við þessari óhæfu.
Það er talið hafa skilað nokkr-
um árangri einsog síðar verður
komið að.
En svindlaramir eiga samt
sem áður ekki í neinum vand-
ræðum með að finna auðblekkt
fómarlömb. Maðurinn erjú
breyskur.
Hvernig er sígilt gabb?
Dæmigert gabb er þá leið að
fómarlambið fær sent bréf eða
fax - gjaman ritað á raunveru-
legt en engu að síður falsað
bréfsefni frá „höfðingja ætt-
flokks“, „lækni“ eða „heiðar-
legum nígerískum kaupsýslu-
manni“ þar sem viðtakanda er
lofað háum gífurlegum fjár-
hæðum ef hann aðeins hjálpar
til með fjármögnun í upphafi.
Sendandi beiðninnar gefur
það gjaman skyn að málið sé ef
til vill ekki alveg nákvæmlega
samkvæmt nígerískum lögum.
Þetta mun vera gert í tvíþættum
tilgangi; annarsvegar til að út-
skýra að hluta afhveiju tilboðið
sé svo ótrúlega arðvænlegt og
hinsvegar til að letja fómar-
lambið til að leita réttar sín eft-
irá.
Framþróun í
„svindl-bransanum“
En svindlin hafa heldur betur
þróast uppá síðkastið.
Kirkjur og líknarfélög hafa
nýlega bæst á langan lista hugs-
anlegra fómarlamba hjá svindl-
umnum. Vinsælt gabb er að
segjast vera talsmaður forríkra
velgjörðamanna.
Ein alveg hreint djöfulleg út-
gáfa svindlsins er þannig, að
sjónum er beint að fyrri fómar-
lömbum svindlara og þeim lof-
að miskabótum frá „Vinnuhópi
Forseta Nígeríu vegna Endur-
greiðslu skulda“.
Það eina sem þetta fyirum
fómarlamb svindlara þarf að
gera svo unnt verði að endur-
greiða honum tapið er að senda
ítarlegar persónuupplýsingar,
þar með taldar Qármálaupplýs-
ingar, ásamt bankareikninga-
númemm og svo framvegis, til
Vinnuhópsins. Þetta þarf að
gerast innan tveggja sólar-
hringa; annars gengur tilboðið
úr gildi.
Það er bara ein brotalöm hér
á: „Vinnuhópur Forseta Níger-
íu vegna Endurgreiðslu skulda“
er ekki til. Auðvitað ekki.
Fyrir svindlara em upplýs-
ingar sem fyrrgreindar gulls
ígildi og jafngilda í raun pen-
ingasendingu. Undirskrift fóm-
arlambsins fylgir með í kaup-
unum og hana er bamaleikur að
falsa og nota til að færa til upp-
hæðir á milli reikninga.
Sjaldgæfar sakfellingar
Sumir svindl-listamennirnir
búa yfir ágætri enskukunnáttu
og sendingum þeirra til vænt-
anlegra fómarlamba fylgir oft
heill haugur af ýmisskonar op-
inberlegum skjölum og öll em
þau náttúrulega fölsuð. Allt
þvíumlíkt rennir styrkari stoð-
um undir svindlið og gerir þau
raunvemlegri og erfiðari til að
efast um.
Margir svindlarar ganga jafn-
vel svo langt í dirfskufullum
tilraunum til gabbs, að þeir
bjóða væntanlegum fórnar-
lömbum til höfuðborgar Níger-
íu, Lagos. Þar er komið á fundi
og trúnaðartraustið milli aðila
staðfest.
Enn eitt hefur síðan komið í
ljós við rannsóknir á svindlum
Nígeríumannanna: Þeir láta
stundum fylgja símanúmer op-
inberra aðila svo fómarlömbin
geti haft samband og fengið
staðfest áreiðanleika skjala er
þeim berast. Þetta atriði leiðir
að sjálfsögðu gmn að opinber-
um starfsmönnum í Nígeríu
sem væntanlega eru vitorðs-
menn svindlaranna. Það mun
þó vera nær ómögulegt að
segja til með vissu um hvort
svo sé.
Nígerísk löggjöf gerir ráð
fyrir allt að sjö ára fangelsis-
refsingu fyrir svindl á borð við
þau sem rakin hafa verið hér á
undan. Ekki ein einasta sála
hefur þó verið lögsótt af níger-
ískum stjómvöldum með góð-
um árangri.
Fórnarlömb sem
týna lífinu
Ýmsir hafa sjálfsagt glott í
kampinn yfir ógæfu auð-
blekktra fómarlamba Nígeríu-
mannanna. En svindlin em lítið
gamanmál og peningamir geta í
sumum tilvikum verið minnsti
missir fómarlambanna.
Bandaríkjamaðurinn Gerald
Scruggs vissi ekki betur en að
hann væri í fullkomlega lögleg-
um viðskiptum við nokkra Níg-
eríumenn árið 1991. Hann
hefði betur verið varari um sig:
Beint fyrir utan fimm-stjömu-
hótelið Sheraton í einu úthverfa
Lagos var Gerald Scmggs
,Jiálsfestur“ með bíldekki og
brenndur til bana. Þetta gerðist
eftir að hann hafði færst undan
því að punga út meira fé til
sinna nígerísku félaga. Morð-
ingjamir hafa enn ekki fundist.
Þetta sama ár heimsótti
breski kaupsýslumaðurinn
David Rollings Lagos til að
ffeista þess ná fram réttlæti
vegna 4 milljóna dollara missis
sem fyrirtæki hans hafði orðið
fyrir vegna athafna nígerískra
svindlara. David Rollings
fannst skotinn til bana í hótel-
herbergi sínu.
„Lífshættulegar
aðstæður“
í kjölfar þessara morða leit-
uðu 140 Bandaríkjamenn til
konsúls síns í nígerísku höfuð-
borginni. Allir vom þeir á flótta
undan „hugsanlega lífshættu-
legum aðstæðum".
Sú athöfn að fylgja hræðslu
lostnum fómarlömb frá hótel-
herbergjum og út á flugvöll er
orðin daglegt brauð hjá evr-
ópskum og asískum diplómöt-
unt.
Viðleitni í þá átt að vara al-
menning í Bandaríkjunum og
Vestur-Evrópu við freistandi
tilboðum ffá Nígeríumönnum
virðist hafa borgað sig uppá
síðkastið sé miðað við snar-
minnkandi Qölda tilfella á jæss-
um slóðum.
En á meðan fómarlömbum
Nígeríumanna hefur fækkað á
þessum vígstöðvum hefur þeirn
stórlega fjölgað í Japan, Suður-
Ameríku, Rússlandi og öðrum
hlutum Austur-Evrópu. Sífellt
fleiri fómarlömb frá þessum
heimshlutum verða peningun-
um - og stundum lífinu - fá-
tækari.
Lítil samúð
með fórnarlömbum
Það er staðreynd að opinberir
starfsmenn í Nígeríu - jafn illa
launaðir og vinnuþjakaðir og
annars staðar í heiminum -
hafa ekki við svindlurunum. I
sumum tilvikum hafa þeir jafn-
vel engan áhuga á því.
Lögreglumaður einn lét hafa
eftir sér nýlega: „Nígeríumenn
hafa enga samúð með kaup-
sýslumönnum af erlendum
uppmna sem í raun og vem em
að taka þátt í að stela Nígersk-
um eignum“.
Það er því augljóst að margir
Nígeríumenn sjá visst réttlæti
fólgið í því að útlendingamir
verði illa fyrir barðinu á svindl-
urunum.
„Það sem mig furðar mest er
sá mikli ljöldi fólks frá hinum
svokallaða siðmenntaða heimi
sem fellur fyrir svindlurunum,"
segir J.S. Owolabi, aðstoðar-
forstjóri erlendra fjárfestinga í
Central Bank of Nigeria. „Þess-
ir útlendingar em gráðugir og
einstaklega auðblekktir.“
Samt sem áður er það degin-
um ljósara að verðmætasta eign
Nígeríumanna - og sú sem er
erfiðast að bæta - fer óðum
rýmandi. Þama er auðvitað átt
við trú heimsins á heiður Níg-
eríu.
, Byggt á Newsweek.