Alþýðublaðið - 30.09.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Föstudagur 30. september 1994
MÞMBLMD
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
Kristján Ragnarsson og
íslenskar lánastofnanir
Stórvirkjamr
og umhverfismat
Umræður um stórvirkjanir á norðausturhluta landsins
hafa verið í kastljósi sumarsins. Upphaf þeirra eru hug-
myndir um útflutning á raforku um sæstreng frá íslandi til
Evrópu, en ljóst er að þeim verður ekki hrint í fram-
kvæmd nema með nýjum stórvirkjunum. Þær hugmyndir
sem einkum eru uppi um slíkar virkjanir byggjast á því að
fella í einn farveg tvö mikil straumvötn norðan Vatnajök-
uls, Jökulsá á Brú og Jökulsá á Fjöllum. Að því loknu er
hugmyndin sú, að leiða ámar um jarðgöng yfir í Fljótsdal
og um Löginn til sjávar.
Verði af þessum áformum, þá munu myndast þrjú ný
lón; hið langstærsta yrði í Amardal, 77 ferkílómetrar að
stærð, annað helmingi minna myndaðist sunnan Kára-
hnúka, og lítið lón, tveir ferkílómetrar, yrði á Efra-Jökul-
dal. Engum blandast hugur um, að áhrif þessara gríðar-
legu framkvæmda á umhverfið yrðu mjög vemleg, og
þess vegna hafa þau skiljanlega sætt harðri gagnrýni í röð-
um umhverfíssinna.
/
I nútímasamféiagi, þar sem gerð er krafa til þess að borg-
aramir geti metið ákvarðanir stjómvalda sem og þær for-
sendur sem liggja til grundvallar stefnumótun þeirra, er
það sjálfsögð krafa að birtar séu allar hugsanlegar upplýs-
ingar sem liggja fyrir um slíkar áætlanir, og mögulegar af-
leiðingar þeirra. Þessu hefur iðnaðarráðuneytið svarað
fyrir sitt leyti, með því að birta skýrslu starfshóps, sem
hefur dregið saman allar mögulegar upplýsingar sem
liggja fyrir um möguleg umhverfísáhrif stórvirkjana norð-
an Vatnajökuls. Skýrslan hefur ennfremur hlotið ítarlega
kynningu víðs vegar um landið, af hálfu ráðuneytisins.
Slík vinnubrögð em lofsverð.
s
I samantektinni kemur fram, að áhrif framkvæmdarinnar
- ef í hana verður ráðist - em umtalsverð. Til dæmis er
ljóst, að rennsli Jökulsár á Fjöllum mun þverra verði af
virkjunum og að sama skapi mun draga úr tíguleik stór-
brotnasta og öflugasta foss í Evrópu, Dettifoss. Eðlilega
hefur þetta skapað ugg í brjóstum náttúruvemdarsinna,
auk þess sem talsmenn ferðaþjónustunnar hafa lýst
áhyggjum vegna afleiðinga þess á ímynd íslands sem
hinnar ósnortnu ferðamannaparadísar. Auk áhrifanna á
Dettifoss munu einnig um 42 ferkílómetrar algróins lands
fara undir hin nýju lón; umtalsvert landbrot yrði í Öxar-
firði; vatnshæð og hitastig í Leginum mun breytast, auk
margvíslegra áhrif lónanna á dýralíf og gróður.
Það er skiljanlegt, að náttúmvemdarsinnar og margir aðr-
ir hafí miklar efasemdir um stórvirkjanir norðan Vatnajök-
uls. Umhverfísráðherra hefur sömuleiðis lýst efasemdum,
og orð hans raunar erfítt að skilja öðra vísi en sem and-
stöðu við hugmyndimar. Það er hins vegar nauðsynlegt að
undirstrika, að engar ákvarðanir hafa verið teknar um
virkjanimar. Skýrsla iðnaðarráðuneytisins er einungis birt
til að uppfylla upplýsingaskyldu og auðvelda umræðu um
málið.
Það er sömuleiðis nauðsynlegt að minna á, að nú hafa
tekið gildi lög um mat á umhverfísáhrifum stórfram-
kvæmda sem þessara. Af þeim ástæðum er ljóst, að engar
ákvarðanir verða teknar um stórvirkjanir norðan Vatna-
jökuls nema að undangengnu ítarlegu mati á áhrifum
þeirra á umhverfi Islands. Menn þurfa því ekki velkjast í
vafa um, að í virkjanimar verður ekki ráðist, nema ljóst
sé, að fyrir liggi að áhrif þeirra á umhverfi og náttúra séu
ásættanleg.
GARÐAR BJORGVINSSON, útgerð-
armaður og bátasmiður, er skelegg■
ur maður og liggur ekki á skoðunum
sínum. Fyrir nokkru síðan skrifaði
Garðar lesendabréf í MORGUN-
BLAÐIÐ og var þar að velta fyrir sér
hver íósköpunum þessi KRISTJÁN
RAGNARSSON værí. Hluti greinar-
innar fer hér á eftir:
„Hver er Kristján Ragnars-
son? Hann er formaður LÍÚ.
Hann er í raun hinn eini sanni
sjávarútvegsráðherra. Hann er
eigandi togara sjálfur, og vinn-
ur vasklega að eigin hagsmun-
um, enda dugnaðarforkur á sínu
sviði, en hann er á röngu sviði
þjóðhagslega séð. Fólk undrast
það vald sem þessi maður hefir
yfir fiskifræðingum og alþing-
ismönnum. Það dansa allir
landsins forkólfar eftir hans fyr-
irsögn eins og blindir kettling-
ar. Af hverju? Vegna þess að
þessi maður hefir að baki sér
flesta fjármagnshandhafa þjóð-
arinnar. hann er í bankaráði og
öllum þeim nefndum sem máli
skipta. Hann hefir afrekað það
að láta Hæstarétt lýsa sig og
aðra sægreifa rétta eigendur að
hinni sameiginlegu auðlind
þjóðarinnar. Maðurinn getur
ekki verið svo illa gefinn að
hann sjái að hann er á góðri leið
með að láta gjöreyða fiskimið-
unum og setja þjóðarbúið á
hausinn.
Öll þau mannréttindabrot
sem framin hafa verið í nafni
laga síðan 1990 varðandi at-
vinnufrelsi og fjárhagslega af-
komu fjölda heimila í landinu,
hafa verið framin í nafni laga
nr. 38 um stjóm fiskveiða.
Hvers vegna voru þessi lög
samin? Vegna brýnnar þarfa á
strangri stjómsýslu í fiskveið-
um. Vegna hvers þurfti svona
stranga stjómsýslu? Vegna þess
að togaraflotinn er orðinn
þrisvar sinnum og stór og land-
gmnnið þolir ekki álagið. Undir
hvers stjórn hefir allt þetta
gerst? Kristjáns Ragnarssonar
og Halldórs Ásgrímssonar og
síðan Þorsteins Pálssonar.
Væm bara um 30 togarar í
landinu þá væri engin ofijár-
festing í sjávarútvegi, ströng
veiðistýring óþörf, engin illindi
eða ógeðslegt eiginhagsmuna-
pot. Þessi lög númer 38 um
stjóm fiskveiða áttu að þjóna
fiskvemdunarsjónarmiðum, en
þjóna í raun eiginhagsmunapoti
og skiptingu þjóðarinnar í auð-
kýfinga og ölmusumenn. Það er
löglegt að selja atvinnuna milli
byggðarlaga, það er löglegt að
setja saklaust fólk út á gaddinn,
það er löglegt að opna land-
helgina í báða enda með því að
selja hráefnið óunnið, það er
löglegt að hleypa erlendum
íjármagnseigendum að hjarta-
rótum undirstöðuatvinnuvegar-
ins. Það er engu líkara en að
vitleysingar stjómi þessu landi.
Mér finns mikið heiðarlegra að
segja sannleikann beint út í stað
þess að baknaga menn á vöm-
um vegi.“
★★★★★★★★
Bretinn FRIÐRIK ALUS0N hefur
búið í Vestmannaeyjum í tíu ár. Hið
ágæta blað FRÉTTIR í Eyjum tók fyrir
stuttu opnuviðtal við Friðrik og þar
sannaðist að glöggt er gests augað.
Hér á eftir skulum við líta á kafla úr
viðtalinu sem fjallar um íslenskar
lánastofnanir:
- Em íslenskir bankar aftar-
lega á merinni?
„Ég er ekki að segja það en
mér sýnist að hér sé ýmsu
ábótavant. Á Englandi em
gerðar mjög strangar kröfur til
starfsfólks. Þegar verið er að
ráða nýja starfskrafta ertu tvo
daga í viðtölum og vídeóvél
fylgist með þér allan tímann. Ef
þér tekst að komast í gegnum
það ertu prófaður í tvær vikur
og þá færðu kannski atvinnu
sem gjaldkeri í nokkra mánuði.
Kemur þá strax í ljós hvort þú
ert starfinu vaxinn. Á Englandi
tekur þú mikla ábyrgð á þínu
starfi.
Bankinn sem ég vann hjá
hafði meira en 600 útibú og
sérhæfði sig í því að lána fólki
sem var að kaupa sér húsnæði.
Starfsmaður bankans sest niður
með viðskiptavinunum og
reiknar dæmið niður í smáat-
riði, hvort viðkomandi standi
undir skuldbindingunum. Það
er allt tekið með í reikninginn
eins og til dæmis hvernig þú
ferðast í vinnuna. Afgreiðslan
tekur mjög skamman tíma. Ef í
ljós kemur að útibúið hefur
slakað á kröfum sínum er úti-
bússtjórinn umsvifalaust rek-
inn.
Ef viðskiptavinir lenda í
vandræðum á Englandi og hafa
ekki greitt síðustu afborgun, eru
þeir umsvifalaust boðaðir á
fund bankans til að ræða málin.
Er eitthvað að? Getur bankinn
hjálpað þér? Ertu atvinnulaus
tímabundið eða ertu kærulaus
með peninga? Sumir eiga erfitt
með að safna peningum og
borga afborganir tvisvar á ári.
Þá er þessu breytt þannig að
viðskiptavinurinn borgar einu
sinni í mánuði eða jafnvel einu
sinni í viku eða hvað sem er.
Það er gert eitthvað í málinu og
það strax en ekki verið að velta
vandamálinu á undan sér. Það
er undantekning á Englandi ef
fólk missir hús sín ofan af sér.
Ef upp koma vandamál er
strax gripið í taumana. Ef ekki
sér fyrir endann á skuldum við-
skiptavinarins og hann getur af
einhverjum ástæðum ekki stað-
ið við sínar skuldbindingar, tek-
ur bankinn strax völdin og selur
húsnæðið. Ef skuldin á hús-
næðinu er til að mynda sjö
milljónir en það selst á níu, fær
viðskiptavinurinn þessar tvær
milljónir sem hann hagnaðist á
við söluna. Bankinn tekur hana
ekki til sín. Það er algjört neyð-
arúrræði að gera viðskiptavin-
inn gjaldþrota.
Hér á landi er þetta ekki nógu
strangt og eins og við sjáum
eiga bankar hér margar fast-
eignir eftir gjaldþrot sem þeir
losna hreinlega ekki við. En
bankalögin hér á landi eru sjálf-
sagt allt öðruvísi en á Englandi.
Hér virðist vera hægt að flytja á
milli staða og bankastofnana og
stofna til skulda án þess að
nokkur viti um en mér sýnist að
bankamir hér séu famir að hafa
meira samband sín á milli. Það
er góðs viti. Á Englandi er þetta
ekki hægt. Ég er alls ekki að
segja að íslendingar kunni ekki
að fara með peninga. En spum-
ingin er, hver sé ábyrgð lána-
stofnana hér á landi.“
- Hvað er til ráða?
„Island er lítið land þar sem
fólk þekkist mjög vel. Þess
vegna er gagnrýni illa séð og
fólk tekur hana mjög persónu-
lega. Á Englandi er starfsfólk
bankanna sent á námskeið. Á
þeim er ekki verið að blaðra og
drekka kaffi og borða kex eða
kökur. Þar em námskeið mjög
skilvirk.
Sem dæmi er fólki kennt að
halda starfsmannafundi með 6
til 7 starfsmönnum þar sem
enginn stjómar fundinum og
fólkið ræðir ákveðið málefni í
15 til 20 mínútur. Fundurinn er
tekinn upp á myndband. Fólkið
er sent inn að nýju á fundi til að
ræða málin upp á nýtt. Fólkið
er sent á fund eftir fund þar til
það smám saman losar sig við
allt persónulegt vegna atvinn-
unnar og lítur á þetta fyrst og
fremst sem atvinnu. Fólk á ekki
að taka hlutina of persónulega.
Á Englandi koma utanað-
komandi aðilar einu sinni á ári í
bankana og skoða allt sem við-
kemur bankanum eins og þjón-
ustu, öryggi og svo framvegis.
Þeir hlusta á gjaldkerana,
hringja í bankann sem við-
skiptavinir, skoða bréf og ýmis-
legt annað og gefa síðan
skýrslu til bankans. En þetta er
ekki persónulegt heldur em
málin rædd og það skoðað sem
mætti færa til betri vegar í
bankanum. Það er nauðsynlegt
að vera diplómatískur í hvaða
starfi sem er og það skilar ár-
angri. Menn senr fá stöðuhækk-
anir í fyrirtækjum eru slíkum
kostum gæddir en verða jafn-
framt að fá leiðsögn í nýju
starfi.“
Varnarliöiö:
Laus störf tveggja
tölvunar- eða kerfisfræðinga
Sjúkrahús Varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli, óskar eftir
að ráða tvo tölvunar- eða kerfisfræðinga til starfa, annan
á vélbúnaðarsviði, hinn á hugbúnaðarsviði. Um er að
ræða föst störf.
Störfin felast í viðbótar-uppsetningu tölvubúnaðar og
gera tillögur um breytingar, ásamt því að annast dagleg-
an rekstur þeirra tölvukerfa er undir starfið heyra. Um er
að ræða nettengd kerfi. Einnig að annast uppsetningu
nýrra forrita ásamt kennslu og þjónustu við starfsfólk. Að
fylgja öryggisþáttum samkvæmt stöðlum og gera tillögur
um breytingar ef við á, er einnig hluti starfsins.
Kröfur: Umsækjendur séu tölvunar- eða kerfisfræðingar
með sem víðtækasta reynslu á sviði vél- og hugbúnaðar.
Þurfa að geta unnið sjálfstætt og að eiga gott með sam-
skipti við annað fólk auk þess að hafa góða aðiögunar-
hæfni. Mjög góðrar enskukunnáttu er krafist, bæði á rit-
að mál og talað.
Umsóknir skulu berast til ráðningardeildar varnarmála-
skrifstofu, Brekkustíg 39, Njarðvík, sími: 92-11973, ekki
síðar en 12. október nk.
Starfslýsingar liggja þar frammi til aflestrar fyrir um-
sækjendur og er þeim bent á að lesa þær, þar sem í aug-
lýsingunni er aðeins tæpt á því helsta og aðskilin lýsing
er fyrir hvort starf. Umsóknareyðublöð fást einnig á sama
stað.
Umsóknum sé skilað á ensku.