Alþýðublaðið - 11.10.1994, Síða 3

Þriðjudagur 11. október 1994
TÍÐINDI
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 3
Skýrsla RÍKISENDURSKOÐUNAR um áhrif Jækkunar
virðisaukaskatls á matvæli staðfestir álit ALÞÝÐUFLOKKSINS;
Jafnaðarmenn vöruðu á sínum tíma við þeirri kröfugerð sem
ALÞÝÐUSAMBAND ÍSLANDS knúði fram, að lækka virðisauka-
skatt á matvæli í stað þess að beita leita annarra úrræða til kjarabóta:
Ekki skilvirk leiö
til tekjujöfnuiar
Ríkisendurskoðun hefur
komist að þeirri niður-
stöðu að lækkun virðis-
aukaskatts á matvæli sé ekki
skilvirk leið til tekjujöfnunar og
að aðeins 16% af tekjutapi rik-
issjóðs vegna lækkunarinnar
skili sér til lágtekjuheimila. Álit
Ríkisendurskoðunar kemur
heim og saman við það sem Al-
þýðuflokkurinn hélt fram þeg-
ar Alþýðusamband lslands
knúði fram lækkun virðisauka-
skatts á matvæli í stað annarra
úrræða til kjarabóta.
Ríkisendurskoðun gaf út
skýrslu í lok síðustu viku um
áhrif lækkunar virðisaukaskatts
á matvælum úr 24,5% í 14%
sem tók gildi um síðustu ára-
mót. Lækkunin var í tengslum
viðgerð kjarasamninga ASÍ og
VSI vorið 1993. Helstu niður-
stöður skýrslu Ríkisendurskoð-
unar eru eftirfarandi:
Þrátt fyrir skamman tíma
sem bæði skattyfírvöld og
skattskyldir aðilar fengu til
undirbúnings breytingarinnar
verður ekki annað sagt en að
hún sem slík hafi tekist betur
en vonir stóðu til. Góð sam-
vinna náðist á milli ríkisskatt-
stjóraembættisins og Kaup-
mannasamtakanna auk þess
sem stórir aðilar í matvöru-
verslun lögðu sitt af mörkum til
þess að breytingin mætti ganga
snurðulaust fyrir sig.
Gert var ráð fyrir að ákvæði
laganna um breytingar í skatta-
málum hefðu í för með sér að
tekjur ríkissjóðs af virðisauka-
skatti á heilu ári lækki um 3,1
milljarð króna. Á móti mæla
lögin fyrir um hækkun á trygg-
ingargjaldi, tekjuskatti einstak-
linga og bifreiðagjaldi sem að
viðbættum öðmm minniháttar
breytingum nema um 1,3 millj-
örðum króna. Samtals má gera
ráð fyrir skattbreytingarnar hafí
í för með sér um 1,8 milljarða
kióna lækkun á tekjum ríkis-
sjóðs á ári.
Ekki skilvirk leið
Útreikningar benda til þess
að þó að lækkun virðisauka-
skatts á matvæli auki kaupmátt
ráðstöfunartekna þá sé hún ekki
skilvirk leið til tekjujöfnunar í
samanburði við ýmsar aðrar
jöfnunaraðgerðir. Einnig benda
útreikningar til þess að einung-
is um 16% af tekjutapi rfkis-
sjóðs vegna lækkunarinnar skili
sér til lágtekjuheimila.
Ætla má að lækkun virðis-
aukaskatts á matvælum hafi í
för með sér um 17 þúsund
króna kaupmáttaraukningu hjá
þeim tekjulægstu eða um 1,8%
hækkun samanborið við um 36
þúsund króna kaupmáttaraukn-
ingu hjá þeim tekjuhæstu sem
svarar til 0,5% hækkunar. Með-
alhækkun kaupmáttar hjá fjöl-
skyldum í úrtakinu reyndist
vera um 1% og meðalávinning-
ur ijölskyldunnar um 28 þús-
und krónur á ári. Aðgerðin veg-
ur hlutfallslega þyngra hjá
þeim sem lægri hafa tekjumar
en þeir tekjuhærri fá engu að
síður fleiri krónur í sinn hlut.
Áætlað er að þessar breyting-
ar á skattalögunum muni auki
skatta fyrirtækja um 460 millj-
ónir króna.
Útreikningar á dreifingu út-
gjalda og tekna bendir til þess
að beinar aðgerðir til tekjujöfn-
unar séu almennt áhrifameiri en
óbeinar aðgerðir. Þannig hafa
beinar aðgerðir á borð við
hækkun hátekjuskatts eða
bamabótaauka muni meiri
tekjujöfnunaráhrif en lækkun
óbeinna skatta eins og virðis-
aukaskatts.
Nánari rannsóknir
Ríkisendurskoðun segir að
gjalda verði varhug við því að
byggja jafn afdrifaríka ákvörð-
un og lækkun virðisaukaskatts
á matvælum á eins takmörkuð-
um athugunum á áhrifum henn-
ar og raunin var í því tilviki
sem til skoðunar var í skýrsl-
unni. Full þörf sýnist vera á því
að rannsaka nánar og með
markvissari hætti áhrif skatt-
breytinga á hag almennings og
fyrirtækja í því skyni að geta
sagt fyrir um líkleg áhrif tiltek-
inna valkosta í skattamálum.
Til þess að auðvelda rannsóknir
sem þessar þarf að bæta þann
gagnagrunn sem nú er fyrir
hendi.
Mjög mikilvægt er að jöfn-
unaráhrif aðgerða á skattasvið-
inu séu skoðuð í heild sinni en
ekki einungis litið á afmörkuð
tilvik. Leggja verður áherslu á
að stefnumótun er lýtur að
neyslusköttum sé í samræmi
við þá stefnu er mörkuð hefur
verið varðandi tekjuskatta og
aðrar aðgerðir stjómvalda til
tekjujöfnunar.
Fjölgun skattþrepa
Oumdeilt er að ljölgun skatt-
þrepa í virðisaukaskatti þyngir
framkvæmd, flækir bókhald,
gerir eftirlit erfiðara og eykur
þar með hættuna á undanskot-
um þar sem hún felur í sér
möguleika á tilfærslu velm
milli þrepa. Ómögulegt er hins
vegar að segja til um hve mikið
undandráttur muni aukast í
kjölfar breytinganna.
Ljóst er að fjölgun skattþrep-
anna krefst aukins mannafla ef
halda á uppi svipuðu eftirlits-
stigi með virðisaukaskatti og
áður. Það sem af er árinu hafa
14 starfsmenn sem fyrst og
fremst er ætlað að sinna eftirliti
með virðisaukaskatti verið
ráðnir til viðbótar við aðra
starfsmenn skattkerfisins.
Reikna má með að rekstar-
kostnaður skattkerfisins á ári
muni fyrst um sinn hækka um
40-45 milljónir króna vegna
þessarar starfsmannaijölgunar.
Fátt bendir til annars en að
kostnaðarauki verslunarinnar
vegna breytinganna á virðis-
aukaskattinum hafi verið til-
tölulega lítill. Þá sýndu þær
verðkannanir sem gerðar voru í
kjölfar breytingarinnar að
lækkun skattsins skilaði sér að
mestu í lægra verðlagi.
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason
Sjónvarpskvikmynd Þráias
Bertelssonar, kvikmynda-
leikstjóra. fflgla himinfle/,
fyrsti þáttur af fjórum. var
sýndur í sjónvarpinu á sunnu-
dagskvöldið. Sagan fór hægt
af stað, sum atriði óþarfiega
löng og háfleyg, en heildarút-
koman vel viðunandi. Vonandi gerist meira í næstu þrem þátt-
um. Það var reyndar Gísli Halldórsson, sá frábæri leikari,
sem bjargaði fyi'sta kvöldinu. Hann lék sem aldrei fyrr og
kom hinum hijáða en skemmtilega útgerðarmanni aldeilis vel
til skila. Á myndinni má sjá Gísla sem gjaldkerann í leikritinu
Wiðitúr í éb/gg5um eftir Halldór Laxness...
BJÖRN ráðuneytisstjórí
Landbúnaðarráðherra, Halldór Blöndal, hefur lagt til við for-
seta íslands að skipa doktor BjÖrn Sigurbjörnsson ráðuneyt-
isstjóra við landbúnaðaiTáðuneytið. Sex sóttu urn stöðuna, þau
Auður Sveinsdóttir, landslagsarkitekt, doktor Bjarni Guð-
mundsson, búvísindakennari, doktor Björn Sigurbjörnsson,
forstjóri, Guðmundur Sigþórsson, skiifstofustjóri landbún-
aðarráðuneytis, Hreggviður Jónsson, fyrrverandi alþingis-
maður Borgaraflokksins og Jón Höskuldsson, deildarstjóri...
Afhonti TRHMAAARRDK
Ólafur EgUsson, sendiherra íshmds í Kaupmannahöfn, af-
henti í síðustu viku Suleyman Demirel, forsetaTyrklands,
trúnaðarbréf sitt sem sendiherra íslands í Tyrklandi...
KATTAVINAFÉLAGIÐ ályktar
„Með hinurn nýju lögum
getur íbúðareigandi í Ijöl-
býlishúsi komið í veg
fyrir kattahakl af annar-
legum hvötum hvers kon
ar, skorti á velvilja, jafn-
vel hreinum vfirgangi",
segir stjórn Kattavinafé-
lags íslands. Félagið
mótmælir harðlega fljót-
tæmislegri afgreiðslu á lögum uin dýrahald í fjölbýli sem
ganga á í gildi um áramótin. „Við erum þeirrar skoðunar að
þessi lagasetning brjóti beinltnis í bága við stjómarskrá ís-
lenska lýðveldisins", segja kaltavinir og telja vegið að irið-
helgi einkalífsins og réttindum almennings. Bent er á að ein-
göngu efnaðra fólk geti í framtíðinni verið óhult um heimilis-
dýr sín, það fólk sem búi í einbýli. Skorað er á stjómvöld að
fella ákvæðið um dýrahald í fjölbýlishúsutn brott og setja ný
lög fyrir áramót til breytinga á því sem kattavinir kalla „mis-
tök í lagasetningu"...
BARNAHEILL 5 ára
í tilefni af 5 ára afmæli Barnaheilla verður efnt til ráðstefnu á
Hótel Loftleiðum dagana 29. og 30. október næstkomandi.
Forseti fslands, Vigdís Finnbogadóttir mun ávarpa ráðstefn-
una, svo og Þorsteinn Pálsson dómsmálaráðherra. Jón Bald-
vin HannibaLsson utanríkisráðherra, mun ræða um mannrétt-
indi og alþjóðahjálparstarf. Fjöldi annarra fyrirlesara munu
halda erindi auk þess sern pallborðsumræður fara fram um
mannréttindi í íslensku samfélagi, og hópur 10 ára bama mun
kynna Bamasáttmála Sametnuðu þjóðanna. Ráðstefnan hefst
kl 9 árdegis laugardaginn 29. október. Ráðstefnustjóri er Guð-
ný Guðbjömsdóttir, uppeldissálfræðingur...
Frá Kísilióju til KÍNA
Friðrik Sigurðsson, framkvæmdastjóri Ktsiliðjunnar við
Mývatn hefur verið ráðinn rekstrarlegur framkvæindastjóri
Celite China Corporation í Kína. Það fyrirtæki er eigandi
48,56% Kísiliðjunnar og er langstærsti framleiðandi kísilgúrs
í heiminum. Fyrirtækið er að helja framleiðslu á kísilgúr í
tveim verksmiðjum í Jilín- héraði í norðaustur Kína. Þriðja
verksmiðjan á sömu slóðum er í uppbyggingu. Eftirspum er
mikil eftir kísilgúmum á heimamarkaði Kínveija og sækjast
einktim eftir hágæðaefninu gosdrykkja- og bjórframleiðendur
sem og þeir sem ffamleiða matarolíur. Vöxtur í bjórfram-
leiðslu einni er 20%« á ári í Kína og aukningin ein samsvarar
allri árlegri bjórdrykkju Frakka. Ekki er afráðið hver verður
eftimiaður Friðriks í Mývatnssveit...
Sjálfsmynd ÓLAFAR
Um helgina opnaði Ólöf Nordal
myndlistarsýningu í Gerðubergi. Sýn-
inguna kallar hún Sjálfenyrd, en hún
samanstendur af skúlptúrum og teikn-
ingum. Ólöf nam list sína hér heima
og í Bandaríkjunum. Opið er lrá
klukkan 10 til 21 mánudaga til
fimmtudaga; föstudag, laugardag og sunnudag frá klukkan 13
til 17...