Alþýðublaðið - 27.10.1994, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
t
ESB Molar
Stikkprufur
áfram í
tollinum
Sænska stjórnin ætlar að fara fram
á það við Evrópusambandið, verði
aðild landsins staðfest, að þarlendum
tollayfirvöldum verði áfram heimilt
að skoða eftir handahófsúrtaki far-
angur þeirra sem koma til Svíþjóðar
frá öðrum ESB-löndum án þess að
sérstakur grunur leiki á því að um
lögbrot sé að ræða.
Fjórðungur
enn óviss
Nýjustu skoðanakannanir frá Sví-
þjóð um aðild að Evrópusambandinu
benda til þess að óvissum fækki en
jámönnum fjölgi. Sama hlutfall að-
spurðra er hins vegar andvígt. Þrem-
ur vikunt fyrir þjóðaratkvæða-
greiðsluna eru liðlega 40% hlynntir
aðild, 34% andvígir en fjórðungur
enn á báðum áttum.
Lægri
skattur af
menningunni
Áse Kleveland menningarmála-
ráðherra Noregs segir að verði af að-
ild Norðmanna að Evrópusamband-
inu og þar af leiðandi reynist nauð-
synlegt að setja virðisaukaskatt á
listviðburði, þá muni hún sjá til þess
að það verði annars vegar gert í
áföngum og hins vegar að beitt verði
lægsta hugsanlegu skattþrepi á
menningarþjónustu. I Danmörku er
5% virðisaukaskattur á þjónustu og
starfsemi listamanna og þeir einir
innheimta skatt sem selja fyrir meira
en jafnvirði þriggja milljóna ís-
lenskra króna á ári
Flesknes
segir Já!
Norski leikarinn Rolv Wesenlund,
betur þekktur hér úr hlutverki Flesk-
ness hins fyrirferðarmikla og sein-
heppna, er sívinsæll leikari í sfnu
heimalandi og nú einnig stjómandi
umræðuþátta í sjónvarpi. Wesen-
stund heita þættir hans. I viðtali við
norska Dagblaðið segist hann ein-
dregið hlynntur aðild að Evrópusam-
bandinu og það eru vamarmálin,
sem hann leggur mesta áherslu á.
„Noregur má ekki verða annars
flokks NATO-nki. Auk þess yrðu
Norðurlöndin sterk heild innan Evr-
ópusambandsins," segir hann og
bætir við að erfitt verði að viðhalda
byggð og lífskjömm í Noregi standi
landið eitt utan Evrópusambandsins.
FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1994
ísland og Evrópa
Eftirfarandi er úr ræðu Thorbjorns Jagland, formanns Norska Jafnaðarmannafl
norska Stórþinginu, 29. september síðastliðinn, um aðild Noregs að Evrópusar
ildar að Evrópusambandinu börðust gegn stofnun Atlantshafsbandalagsins, þí
arsamtökum Evrópu og þeir börðust gegn samningnum um Evrópska efnahags
barist gegn þeim umbótum sem jafnaðarmenn hafa komið um kring, sagði Jagl
Þeir höfðu rangt fyrir
- þeir hafa rangt fyrir j
ESB munum við ekki
hafa full áhrif innan
NATO.“
Það þarf að horfa urn öxl, allt til
ársins 1949, þegar Atlantshafsbanda-
lagið var stofnað, til að finna hlið-
stæðu þess ástands sem nú rikir þar
sem norska þjóðin stendur frammi
fyrir jafn veigamiklum breytingum á
utanríkisstefnu sinni. I þá daga velkt-
ust einnig margir í vafa. Margar þeirra
röksemda, sem mmmmmmmmmmmmmmm
nú er beitt gegn
aðild Noregs að
Evrópusam-
bandinu er þær
sömu og
kommúnistar
beittu á sínum
tíma gegn aðild-------------------
að NATO. En þeir höfðu rangt fyrir
sér þá. NATO varð ekki sú valdasam-
steypa sem vemda myndi hagsmuni
gömlu nýlenduveldanna og ylli þann-
ig spennu í heiminum, eins og komm-
únistar höfðu haldið fram. Atlants-
hafsbandalagið var hins vegar útvörð-
ur lýðræðisins allt þar til Berlínarmúr-
inn féll og kommúnisminn hmndi.
Tökum þátt í ad brúa bil
austurs og vesturs
Nú haldast NATO og Evrópusam-
bandið í hendur um að skapa varan-
legan frið og koma á nýrri skipan ör-
yggismála í Evrópu. ESB er ekki ný
valdasamsteypa sem ætlað er að reisa
nýja múra í Evrópu og vemda hags-
muni nýlenduvelda annarsstaðar í
heiminum, eins og formaður norska
Miðflokksins og einn helsti formæl-
andi samtaka ESB-andstæðinga,
Anne Enger Lahnstein, heldur fram.
Kjósi Svíar og Finnar að fylgja for-
dæmi Austurríkismanna og ganga í
Evrópusambandið mun það ná um
alla Vestur-Evrópu. Næst mun það
vaxa í austurátt. Þá mun ESB ná til
allrar Evrópu, og við aðild Norður-
landanna mun sambandið eiga landa-
mæri að Rússlandi. Við munum taka
þátt í að brúa bilið milli Rússlands og
Evrópu. Hví skyldum við hafna til-
boði um að gera slíka framtíðarsýn að
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■ reynd: Nýja og
Höfnum við aðild að tetur skipu
lagða Evrópa.
Ég hika ekki
við að segja, að
út frá hreinum
þjóðarhags-
munum séð
------------------- yrði það af-
drifaríkara að standa einir utan ESB
en fylgja norrænum nágrannaþjóðum
inn í sambandið.
Andmælendur aðildar halda því
fram að enn mikilvægara sé fyrir
Norðmenn að standa utan Evrópu-
sambandsins gangi Svíar og Finnar til ^
aðildar, og nefna það sem dæmi um m
áhrifamátt Noregs. Nú verða þeir að ?
skýra það út hvemig og á hvaða svið- E
um við ættum að skilja okkur frá hin- "*
um þjóðunum og hvað það ntuni
kosta. Hvemig á þá að gera norsku
þjóðina ónæma fyrir áhrifum frá ná-
grannaþjóðunum? Engin þjóð hefúr
efni á slíkri utanríkisstefnu. Hún væri
auk þess forkastanleg í heimi sem
þarfnast samstöðu.
Andmælendur verða nú þegar að
skýra nákvæmlega hver valkostur
þeirra er. Og þeir verða að sýna fram
á það hvem kostnað hann hefði í för
með sér fyrir Noreg. Það er hreint
ekki útgjaidalaust að standa einir og
sér, aðeins til að sanna áhrifamátt
Noregs utan þeirrar Evrópu sem allir
ESB-kýrin komin fyrir rétt
Leif Jan Hammerstad bóndi í Valdres gefur sig ekki með málverkið
á fjósveggnum, sem hulið var segli að kröfu Vegagerðarinnar.
Það vakti athygli um alla Evr-
ópu þegar Leif Jan Hammerstad
bóndi í Valdres í Upplöndum í
Noregi fékk listamann til að mála
á hlöðuvegginn hjá sér mynd af
Gro Harlem Brundtland forsætis-
ráðherra, þar sem hún er að
mjólka norsku kúna í ESB-fötu.
Vegagerðin krafðist þess að
málað yrði yfír listaverkið þar
sem það fékk svo mikla athygli að
umferðaröryggi á þjóðveginum E-
16 var talið í hættu.
Fógeti féllst ekki á að mála
skyldi yfír listaverkið, slíkt væri
brot á tjáningarfrelsi listamanna.
Hins vegar var bóndanum gert að
breiða segl yfir hlöðuvegginn,
sem snýr út að þjóðbrautinni.
Málið var dómtekið í héraðs-
dómi í Valdres í fyrradag (þriðju-
dag) og bóndinn hefur fengið eng-
an annan en leiðtoga andstöðu-
hreyfmgarinnar gegn aðild að
EBE frá árinu 1972, hæstaréttar-
lögmanninn Arne Haugestad til
að reka mál sitt.
En hvernig sem það fer, þá er
myndin af Gro og kúnni eftirsókn-
arverðasti áfangastaður ferða-
manna um þessar slóðir, jafnvel
þótt seglið hylji listaverkið.
Formenn Jafnaðarmannaflokka Noregs og Islands: Thorbjörn Jagland og Jón Baldvin Hannibalsson á blaða-
mannafundi sem haldinn var í tilefni af heimsókn Jagland á flokksþing Alþýðuflokksins í Suðurnesjabæ síðast-
liðið sumar.
sækjast eftir aðild að.
Nú vilja andmælendur
þad ástand sem þeir
bördustgegn
Jafnaðarmannaflokkurinn hefur á
skýran og heiðarlegan hátt lagt fram
mat sitt á afleiðingum hvorrar niður-
stöðu sem verður. Andmælendum
mislíkar það. Helst vilja þeir að hægt
sé að sýna fram á að allt verði óbreytt
þótt aðild yrði hafnað. Við munum
hins vegar halda áfram að kynna sjón-
armið okkar og stefna að því sem við
teljum rétt. Þannig stóðum við að þeg-
ar landbúnaðarstefnunni var breytt.
Við máttum þola hávær andmæli þeg-
ar við börðumst fýrir EES-samningn-
um og staðfestingu GATT-samnings-
ins. Andstöðuflokkamir hafa alla tíð
reynt að hindra för okkar. En sagan
hefur sýnt að þeir höfðu rangt fyrir sér
og það var nauðsynlegt að Jafnaðar-
mannaflokkurinn héldi sig við heim
raunvemleikans. Þessu munum við
halda áfram. Andmælendur ESB-að-
ildar gætu að ^m^mmmmmmmmmmmmm
minnsta kosti við-
urkennt að það
væri talsverð ögr-
un fyrir Noreg að
standa einir utan
Evrópusambands-
ins. En ekki að það
tryggði hagsmuni
Noregs.
Full aðild Nor-----------------
egs að Evrópusambandinu er nú
traustasti valkosturinn.
Við höfum að vísu samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið og við em
enn aðildarríki Atlantshafsbandalags-
ins. NATO hefur ályktað að Evrópu-
sambandið skuli vera vettvangur Evr-
ópuríkja á sviði öryggismála. Höfn-
um við aðild að ESB munum við því
ekki heldur hafa full áhrif innan
NATO.
Staða samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið mun gjörbreytast
þegar Austurríki, Finnland og Sviþjóð
hafa gengið í ESB. Upphaflega stóðu
að jreim samningi 12 ESB-ríki og 6
EFTA-ríki. EES-samningur sem
byggist á 15 ESB-ríkjum annars veg-
ar og þremur litlum EFTA-ríkjum
hins vegar verður langtum verri kost-
ur. 80% af útflutningi okkar fer á innri
markað ESB. Það er óhjákvæmileg
nauðsyn fyrir okkur að hafa áhrif á
mótun reglna og staðla, sem varða
framleiðsluvörur okkar, þannig að
norskur iðnaður verði ekki afskiptur.
Við þurfúm að tryggja að ekki sé hægt
að beita okkur viðskiptahömlum til að
útiloka fyrirtæki okkar frá mörkuð-
um. Krílis-EES þar sem aðeins Nor-
egur, ísland og Lichtenstein standa
annars vegar gefur okkur hvorki
nægjanleg áhrif né öryggi.
Ad tryggja velferd lífeyris-
þega á næstu öld
Aðstæður yrðu þá einnig lakari fyr-
ir erlenda fjárfesta í Noregi. Því hefur
að vísu verið haldið fram að við höf-
um spjarað okkur bærilega frá því
1972, þegar tillögu um aðild Noregs
að Efnahagsbandalagi Evrópu var
hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu. Að
vísu, en við höfum líka tapað 100.000
i^^^m^^mammm^mi Störlúm
iðnaði
þeim
„Matvælaverð mun
lækka en 1% hækkun
virðisaukaskatts mun
bæta landbúnaðinum
upp tekjutap.“
i
á
tíma.
Við höfum
lifað góðu
lífi á oli'u-
auðnum. En
helsta við-
fangsefni
norsku þjóð-
arinnar er
þetta: Við aldamótin, eftir aðeins örfá
ár, munu olíutekjumar fara þverrandi.
Nokkru síðar mun eldra fólki fjölga
hlutfallslega hratt, fólki sem gerir
kröfu til góðs lífeyris og umönnunar.
Það er aðeins ein leið til þess að ráða
við þetta verkefni. Það er að fjölga
störfum í landinu til að vega á móti
þverrandi olíutekjum - og tryggja
þannig velferð eldri borgara á nýrri
öld.
Af þessum ástæðum verða mögu-
leikar Noregs á að selja iðnvarning og
þjónustu til annara landa enn mikil-
vægari. Mér virðast andmælendur að-
ildar hafa gerst óábyrgir í málflutningi
sínum. Þeir hafa lagst gegn því að
Ieyft verði að bora eftir olíu á nýjum
slóðum. Stefna þeirra hefði haft það í
för með sér að olíutekjur þjóðarinnar
minnkuðu enn hraðar. Og þeir hafna
því að taka þátt í viðræðum um stöðu
iðnaðarins þegar markaðir í ná-
grannalöndunum em að gerbreytast.
Það kostar sitt að ganga í Evrópu-
sambandið. Við lítum á það sem Ijár-
festingu í framtíðinni. Það hefúr kost-
að okkur fé að taka þátt í EFTA, Sam-
einuðu þjóðunum, Norðurlandaráði
og EES. En Noregur hefur samt alltaf
hagnast á því að taka þátt í fjölþjóða
samstarfi.
Matvælaverð í landinu mun lækka
um 10 til 20% í kjölfar ESB-aðildar.
Þama þarf að bæta landbúnaðinum
upp tekjutap. Þess vegna leggjum við
til 1 % hækkun virðisaukaskatts. Samt
munu neytendur njóta vemlega góðs
af.
Þótt aðild kunni að verða hafnað
munum við standa við ákvörðunina
um 1% hækkun virðisaukaskatts, því
við emm ekki jafn reiðubúin að taka
ákvörðun um að hafna aðild eins og
ekkert myndi þá breytast. Gangi Svíar
og Finnar í Evrópusambandið en við
stöndum utan breytast aðstæður okkar
vemlega. Við myndum þá þurfa að
grípa til aðgerða til að treysta sam-
keppnisstöðu iðnaðarins og hindra
vaxtahækkun.
Öll ríki eru hád
nágrannaríkjum sínum
Við viljum ekki að aðrir taki einir
ákvarðanir um okkar framtíð. Nú em
lönd heimsins hins vegar svo háð
hvert öðm að ekkert þeirra getur með
góðu móti staðið eitt og sér. Öll ríki
heints verða að taka tillit til nágranna
sinna.
Þetta er í raun baksvið ESB-sam-
starfsins: Að við erum hvert öðm háð.
Evrópusambandið er ekki sú hryll-
ingsmynd, sem Anne Enger
Lahnstein dregur upp. Maastricht
sáttmálinn lýsir samstarfi á eftiitöld-
um sviðunt:
-1 fyrsta lagi er skapaður sameigin-
legur innri markaður með sameigin-
legum samkeppnisreglum sem gmnd-
vallast á hinu fjórþætta athafnafrelsi.