Alþýðublaðið - 02.12.1994, Blaðsíða 8

8
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1994
Við tölum ennþá um þau einsog kunningja okkar og vini. Þau vekja jafnvel með okkur
tilfinningar einsog ást, fyrirlitningu, aðdáun - jafnvel hatur. Þau eru ótrúlega lífseig
þótt þau séu hvergi annarsstaðar til en á velktum skinnpjötlum í Árnastofnun: þau eru
hluti af okkur. Þau eru fólkið í Islendingasögunum. Stefán Hrafn Hagalín fór á stjá
og spurði níu valinkunna einstaklinga hver væri eftirlætis persóna þeirra í
íslendingasögunum - og afhverju? "■ XX 1 1 •
„Sneglu-Halli
hefði orugglega
verið á móti ESB
Árni Björnsson
þjóðháttafræðingur:
Sneglu-Halli
iiili |i:ið sc ekki Grautar-Ilalli
cðn Sncglu-llnlli. Ilann cr skcnunti-
lcgur og slcndur uppi í hnrinu :í yhr-
völduin. Þaðcru náltiírlcga tleiri
slíkir í Islendingasögunum. ciula cr
cill adalmólívið í Islcndingajiállum
og sögiun, liinn frjálshorni íslcnd-
ingur scm bcrsl gcgn yfirvaldinu:
hicði hcr á landi og crlcndis.
Sneglu-Halli væri til að mynda
áreiðanlega á móli Evrópusamband-
inti cinsog allir aðrir - ef frá eni
laldiraumingjar..."
Bjarnfríður Leósdóttir
kennari:
Þorgerður
Egilsdóttir
„Eg vcl mcr konu úr Egilssögu -
jicssari snilldarvel skrifuðu sögu
scm vcrður skemmlilegri cflir þvf
scm maður lcs hana oflar. Þessi
konii cr Þorgerður Egilsdóltir. slór-
„Þorgerður Egils-
dóttir, stórbrotin
kona, snjöll, ráða-
góð, kjarkmikil og
ákveðin.”
brotin kona. snjöll, ráðagóð. kjark-
mikil og ákveðin - ásaml því að
vera hörð og óvægin. Það cr cin-
kennandi fyrir Þorgcrði að luín lýk-
ur jrciin vcrkum scm luin tckur scr
fyrir hendur. Það eni margar góðar
sögur sagðar af henni í Egilssögu.
„Skarphéðinn var náttúrlega meira en
bara hraustmenni. Hann var nefnilega
málsnjallasti maður sem sögur kunna frá
að greina - og jafnframt sá kaldhæðn-
asti.”
'I il að mynda jicgar móðir Þorgcrð-
ar scndir cftir hcnni þcgar Egill hcf-
iir lagsl banalcgu f lokrckkjuna og
Ircg.ar son sinn scni drukkniiði: ællar
að svclla sig í hel. Þá lcggsl Þor-
gcrður við lilið lians í rckkjuna og
segisi ælla dcyja með honum. Síðan
lckur Inin að tyggja söl: scgir jiau
kalla frani jnirsla o'g gcra banalcg-
una crliðari. Þá jiarf Egill náltúrlcga
líka að lá söl lil að lyggja. Svo
þyrstir Þorgcrði og IícIui færa scr
mjöð: cinhvcrn sýrudrykk. Egill fær
að lokum sopa hjá hcnni og Þor-
gcrður bendir honum á að mi hafi
|iau vcrið vcluð: |idla sc ncTnilega
mjólk og lílið annað liægl að gcra
cn að h:ctta svcltinu. Þáiis Egill úr
rckkju og yrkir hið slórfcnglcga
Sonarlonek og heldurerfi lyrir
dmkknaða soninn. Þorgerður var
sannaricga slórbrolin kona.“
Einar Kárason
rithöfundur:
Skarphéðinn
Njálsson og
*
Grettir As-
mundarson
„Það cm ciginlcga Ivcir mcnn sem
cru mínareftirlætishetjur í íslcnd-
ingasögunum: Skarphéðinn Njáls-
son og Grcttir Ásmundarson. Ef cg
jiyrfli að gcra uppá milli jieirra
myndi cg vclja Skarphéðin, svona í
skamtndeginu. Aflivcrju? Hún cr
cillhvað svo dásamlcg ógæfan yfir
lionum. Skarphéðinn var nállúrlega
mcira cn bara hraustmenni. I lann
var ncfnilcga málsnjallasii maður
scm sögut kunna liá að grcina - og
jiifnframt sá kaldhæðnasli. Skarp-
liéðinn slóðsl öllum mönnum snún-
ing. Iivort scm vcgisl var mcð vopn-
um cða oröuin. En við skaplyndi
sjálfs sfn álli hann erfiðasl að ctjn.
Þctta cr svona cilíf manngcrð og fá-
scð scm niun alltaf vera lil og vckja
eflirlckl. - Ef |iað væri hinsvcgnr
bjarlara úli |i:í myndi cg velja Grclli
Ásimindarson. Ilann liafði marga af
karaklcrciginlcikum Skarphcðins cn
var miklu niciri einfari og örlög
lians hröklu liann á eilffan flæking,
slað úr siað. á meðaii Skarphéðinn
bjó alllaf á sama blcttinum. Það scm
Ijær sköpun hans mesta persónu cr
|ió ckki kappinn í honuin eða skáld-
ið - ólíkl við Skarphéðin - heldur
það, að liann jiurfli að mæta sínum
grimmu örlögum kvalinn af myrk-
fælni og einmanaleika. Þelta eni
mannlegir cðlisjiæltir scm er afar fá-
gælir hjá sagnaköppum. Ég vildi
ckki jitirfa að lifa örlfig Gretlis í
jicssum tíðaranda sem nú ríkir,
veðráttunni og skammdeginu. Við
|icssar aðslæður finnst manni jiau
skclfilegra cn allt annað."
Gísli Sigurðsson
bókmenntafræðingur:
Egill Skalla-
grímsson
„Þcgar maður lítur á íslendingasög-
iirnar og skoðar ýmsa scrviskulcgar
persónur |iá cr crfill að komasl frá
Agli Skallagrímssyni. Ilann cr mín
cftirlælis sagnahctja. Það cr svo sér-
slakt við Egil að maðiir kynnist í
honuin iniklu hcilslcyplari persónu
cn í (iðrum íslcndingastigum. Það cr
liægl að fylgjasl mcð lionum frá
vöggu til gralar; á inismunandi ævi-
„Maður á auðvelt
með að sjá Egil á
efri árum sem
venjulegan elclri
mann sem segir
frægðarsögur af
sjálfum sér og þess
háttar.“
skciðum og hvcrnig söntu lyndis-
|iæltirnir skína alllaf í gcgn. Það er
einnig fröðlcgt að hafa svona skáld-
skap til hliðsjónar. Þanta skfn í gegn
ást og trcgi; vináltan og hatrið og
svo frnmvegis. Það cr ómiigulcgl að
sjá svona pcrsónu fyrir scr í öðrum
fslcndingasögnum. Egill cr ekki
samansctlur úr bókmcnntaminnum,
kvæðum og tiðru heldur cr hann
þarna allur á sama stað. Ég kynntist
Agli striix íbamæsku í liásögmim
og las síðan siiguna alla í Mennta-
skólanum við Sund þar sent við nut-
um frábærrar leiðsagnar Aðalsteins
Davíðssonar. Egill cr mclnaðargjam
fyrir sfna hiind. Hann Itcftir senni-
lcga ekki fcngið miða á fyrsla far-
rými vegna bróður sfns en bersl
áfram og fær sitt að lokuni. I lann er
auðvilað ósvífinn og sjálfumglaður,
cn Iryggur vinur vina sinna. Uppá
nútímavísu cr hægt að segja að Egill
liafi cnnfrcmur vcrið fjiilskyldu-
ntaðtir og maður á auðvell mcð að
sjá hann á cfri árum sem venjulegan
eldri mann sem segir frægðarsögur
af sjálfunt scr og þess hállar."
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
stjórnmálafræðingur:
Snorri goði
Þorgrímsson
„F.g á sömu eftirlætis hctju í íslend-
ingasiigunum og Thor Jensen:
Snorra goða Þorgrímsson. Hann
kom til Islands eftir utanför afskap-
„ Sneglu-Halli væri
til að mynda áreið-
anlega á móti Evr-
ópusambandinu
einsog allir aðrir -
ef frá eru taldir
aumingjar...“