Alþýðublaðið - 21.12.1994, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 1994
MMUBLMIID
20842. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
Sigurður Tómas Björgvinsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Betri tíð
í vændum
í endurskoðaðri þjóðhagsáætlun fyrir næsta ár koma fram ótví-
ræð og ánægjuleg batamerki, talsvert umfram það sem við var
búist. Hagvöxtur verður meiri en áætlað var, sömuleiðis út-
flutningur vöru og þjónustu, atvinnuleysi verður minna og
kaupmáttur meiri. Framleiðsla hefur aukist í flestum greinum
útflutnings og birgðir minnkað, og því verður afgangur á við-
skiptajöfnuði helmingi meiri en við var búist; sex milljarðar í
stað þriggja. Landsframleiðsla eykst um 2% milli 1993 og 1994
og búist er við lítilsháttar aukningu á næsta ári. Nú er gert ráð
fyrir að þjóðartekjur aukist um 3% í stað 1,8%.
Allar þessar þurru tölur eru merki um batnandi tíð. íslenskt
þjóðfélag er smámsaman að fíkra sig uppúr djúpum öldudal
efnahagslægðar. Það er í samræmi við þróun í nágrannalönd-
um, þar sem sjá má margvísleg teikn um bættan hag. íslending-
ar eru að sönnu nokkuð á eftir, enda vart hægt að búast við öðru
í kjölfar stórfellds niðurskurðar í fiskveiðum.
Spá um betri lífskjör íslenskra heimila, minnkandi atvinnuleysi
og bætta afkomu fyrirtækja og atvinnuvega er til marks um
ábyrga stefnu ríkisstjómarinnar. Síðustu fjögur ár hafa sannar-
lega verið afar erfið, og því eru batamerkin nú, í lok kjörtíma-
bilsins, ótvírætt til merkis um að erfiðið hafi ekki verið til
einskis.
Brýnustu verkefni næstu ára em að vinna bug á atvinnuleysi,
bæta kjör heimila og renna fleiri og styrkari stoðum undir at-
vinnulífið. Það er hinsvegar fljótgert að glutra niður ávinningi
síðustu ára með óábyrgri fjármálastjóm, einsog stjómarand-
staðan á Alþingi boðar í því vígbúnaðarkapphlaupi kosninga-
loforða sem hafið er.
Aumkunarverður
leiksoppur
Það er til marks um hve leiðtogar voldugustu ríkja veraldar em
deigir og dáðlitlir að búið er að dubba Jimmy Carter upp í hlut-
verk einhverskonar alheimssáttasemjara. Nú er þessi fyrmrn
Bandaríkjaforseti kominn til Bosníu-Herzegóvinu í boði Rado-
vans Karadzic, leiðtoga Bosníu-Serba, í því skyni að miðla
málum í stríðinu endalausa. Serbar em miklir meistarar í þeirri
list að draga samningamenn á asnaeyrunum, og fréttir af för
Carters gefa afar eindregið til kynna að þeim hafi veist létt verk
að slá ryki í augu hans. Jimmy Carter, sem í forsetatíð sinni
þótti aldrei reiða vitið í þverpokum, ber lof á friðarvilja Serba
og kveður málstað þeirra hafa verið affluttan og misskilinn.
Ekki þarf að efast um, að glatt hefur verið á hjalla hjá böðlum
Bosníu-Serba yfir þessari makalausu þvælu.
Ferðalag Carters um Júgóslavíu sálugu er því miður ekkert ann-
að en einkaflipp. Bandaríkjastjóm sver af sér að eiga nokkum
hlut að máli, enda mælist ferðalag hans afar illa fyrir í Washing-
ton. Dee Dee Myers, talsmaður Hvíta hússins, þvertók lfka fyr-
ir að málstaður Serba væri affluttur eða misskilinn: „Það em
Bosníu-Serbar, sem hafa sýnt öðmm yfirgang í þessu stríði og
ég er viss um, að bandarískur almenningur hefur fengið réttar
fréttir af því,“ sagði Myers.
Jimmy Carter er nú, í samráði við Karadzic og kóna hans, að
undirbúa nýjar „friðartillögur“. Þær verða vitanlega aldrei ann-
að en marklaust plagg. Serbar hafa svikið hvert og eitt einasta
loforð sem þeir hafa gefið, og samningar sem þeir undirrita eru
ekki pappírsins virði. Jimmy Carter er aðeins aumkunarverður
leiksoppur Serba.
Eldklerkur Eyjamanna kemur úr skápnum
Með leyfi að spyrja: Hvað er eiginlega
svona skelfilega athugavert við samkyn-
hneigð? Afhverju eru menn svona hrædd-
ir og ofstækisfullir? Kannski sumpart af
því samkynhneigð er framandi, hún er
tabú og terra incognita. Nú hef ég að vísu
lesið í merkum fræðiritum að homma-
fóbía á háu stigi sé ótvírætt tákn um
dulda samkynhneigð: Afneitunin brjótist
einfaldlega fram með óvenju ofstækisfull-
um hætti.
Málgagn Kölska
Snorri Oskarsson í Vestmanna-
eyjum varð í'rægur - að ég segi ekki
alræmdur- á einni nóttu þegar hann
tók sig til og lagði nokkurskonar
einkabannfæringu á tímaritið Samú-
el. Snorri er forstöðumaður safnaðar
í Eyjum sem kenndur er við Betel,
fari ég rétt með. Samúel blessaður
hafði unnið sér til óhelgi að birta um
árabil myndir af berum stelpum, en
var fyrir vikið hvorki meira né
minna en eitt af verkfærum sjálfs
Kölska.
Bannfæring trúarleiðtogans virtist
ætla að hrífa, að minnsta kosti var
Samúel kominn að fótum fram í
sumar, og stóð til
að leggja hann
endanlega niður.
Þetta höfðu
menn til marks
um bænarhitann í
Eyjum. En Satan
hefur augsýni-
lega ekki viijað
sjá á bak þessu
málgagni sínu
uppi á Islandi, og Samúel mun víst
gaívaskur halda áfram göngu sinni.
Ajatollah Eyjamanna
Bannfæring Snorra Óskarsson á
fölbláum Samúel vakti kannski fyrst
og fremst kátínu, og Snorri var yfir-
leitt afgreiddur sem kjaftfor sérvitr-
ingur eða kynlegur kvistur, sem
kallað er; tilvalinn viðmælandi í
bakfallaspjall hjá Ómari Ragnars-
syni.
En Snorri er auðvitað ekki barasta
einhver kverúlant - hann er trúarleg-
ur leiðtogi safnaðar, lítils safnaðar
kannski, en eigi að síður er Snorri
andlegt Ieiðarljós nokkurs hóps í
Vestmannaeyjum. Kannski leiðist
honum að messa alltaf hreint yfir
hinum fáu sálum f Betel, alltjent læt-
ur hann stundum til sín taka á síðum
Frétta, hins ágæta vikublaðs Eyja-
manna.
Nýverið rakst ég á í Fréttum ótrú-
legan samsetning þessa Eyja-Aja-
tollah þarsem hann íjallaði um sam-
kynhneigð - sem Snorri kallar
reyndar ævinlega kynvillu. Og fólk
er ekki samkynhneigt, og helst ekki
hommar eða lesbíur, heldur kynvill-
ingar.
Safnaðarleiðtoginn reyndi að
hjúpa grein sína kristilegum kær-
leika, en hjúpurinn var bæði þunnur
og gegnsær og faldi því ekki þreytu-
lega fordóma guðsmannsins; Það er
ekki hægt að vera í senn „kynvillt-
ur“ og kristinn, „kynvilla" er synd,
„kynvilla" stríðir gegn guði, „kyn-
villa“ er sjúkdómur, „kynvilla" er
smitandi, það á ekki að tala um
„kynvillu" í skólum - ,Jcynvilling-
ar“ fara rakleitt til Helvítis og bakast
þar við hægan eld um alla eilífð.
Sjálfsblekkingarnar
Ein af fjölmörgum sjálfsblekking-
um íslendinga felst í þeirri trú okkar
að við séum ógurlega frjálslynd þjóð
og víðsýn. Hér er nú ekki fordómun-
um fyrir að fara, finnst okkur, í garð
minnihlutahópa. Lengi töldum við
okkur til dæmis trú um að kynþátta-
fordómar, að ekki sé minnst á kyn-
þáttahatur, væri óþekkt fyrirbæri
hérlendis. Sumir trúa þessu kannski
ennþá.
En við erum því miður svo dæmi-
gerðir eyjarskeggjar í hugsunarhætti
þegar til kastanna kemur, að hlið-
stæða finnst vart á vesturhveli jarð-
ar. Þegar á reynir kemur litli eyjar-
skegginn útúr skápnum - honum er
illa við allt sem hann þekkir ekki.
Það gœti nefnilega verið eitthvað
hættulegt.
Það em ekki mörg ár síðan farið
var að tala opinskátt um samkyn-
hneigð í íslenskum blöðum og fjöl-
tniðlum. Ég man þegar málvísinda-
menn Morgunblaðsins voru að
reyna að finna orð
yfir þetta fyrirbæri
- „kynvilluna".
(Helgi Hálfdánar-
son, sá mikli meist-
ari tungunnur, kom
með rökstudda til-
lögu um að orðið
kynhverfa\ Svona
getur jafnvel snill-
ingum skrikað fótur
á hálli tungunni.)
Til helvítis...
En það var þetta með Snorra í
Betel. Hann lætur blessaðan kallinn
hann Pál postula vitna um að „kyn-
villingar" komist ekki til himnaríkis,
og tilfærir orð Páls þegar hann háði
kosningabaráttu fyrir Krists hönd
yfir Korintumönnum. Takið hinni
postullegu kveðju: „Villist ekki!
Hvorki munu saurlífismenn né
skurðgoðadýrkendur, hórkarlar né
kynvillingar, þjófar né ásælnir,
drykkjumenn, lastmálir né ræningj-
ar Guðsríki erí'a. Og þetta voruð þér
sumir yðar.“
Já, Palli kunni að koma orðum að
því.
Og það er semsagt á þessurn for-
sendum sérílagi sem Snorri boðar
söfnuði sínum að „kynvilla“ sé synd
- og viðurlögin vist í neðra. Hann
vill hinsvegar leggja sitt af mörkum
til að lækna þessa óáran, og segir í
greinum sfnum frá amerískum söfn-
uðum sem hafa tekist á hendur að
„normalísera“ kynhneigðir safnað-
armeðlima.
Snorra er líka verulega uppsigað
við að skólakrakkar fái eitthvað að
vita um samkynhneigð - það er
nefnilega aldrei að vita nema þau
gætu fyrir bragðið breyst í hræðilega
„kynvillinga".
Hvad hræðast menn?
Með leyfi að spyrja: Hvað er eig-
inlega svona skelfilega athugavert
við samkynhneigð? Afhverju em
menn svona hræddir og ofstækis-
fullir? Kannski sumpart af því sam-
kynhneigð er framandi, hún er tabú
og terra incognita. Nú hef ég að
vísu lesið í merkum fræðiritum að
hommafóbía á háu stigi sé ótvfrætt
tákn um dulda samkynhneigð: Af-
neitunin brjótist einfaldlega fram
með óvenju ofstækisfullum hætti.
Þetta er ekki óskynsamleg kenn-
ing, og á við um fleira en samkyn-
hneigð. Eða var áðurnefndur Páll
postuli ekki grimmdarseggur sem
ofsótti kristna menn áður en hann
kom úr felum með sitt kristilega
upplag?
En burtséð frá því, það er dapur-
legt að leiðtogi Betelinga skuli ekki
finna sér annað að messa um á að-
ventunni; en komi þess í stað út úr
skápnum, brynjaður ofstæki og
heift.
Kjarni kristindómsins
Mér hefur alltaf skilist að kærleik-
urinn sé kjami kristindómsins -
kærleikurinn og umburðarlyndið.
Það eru að minnsta kosti þau fallegu
stef sem ganga í gegnum þau guð-
spjöll sem ég hef lesið. Ég ætla ekki
að hætta mér út í guðfræðilegar
vangaveltur, en mér hefur alltaf
sýnst að Jesú frá Nazaret hafi lítt
stundað að hóta mönnum eldi og
brennisteini.
Kristilegur kærleikur er sannar-
lega göfug og fögur hugsjón. En ætli
sé til andstyggilegri andstæða hans
en skinhelgur hræsnisvaðall þeirra
manna sem telja sig umboðsmenn
almættisins og þess umkomna að
dæma lifendur og dauða?
Einsog gengur
Dagatal 22. desember
Atburdir dagsins
1375 Givanni Boccaccio deyr;
ítalskur rithöfundur ög skáld, höf-
undur hundrað saga um fólk sem
flúði pláguna í Flórens 1348. 1940
Bandaríski rithöfundurinn F. Scott
Fitzgerald deyr. 1964 Dauðarefsing
afnumin í Bretlandi. 1983 Fimmtán
franskir hermenn farast í sprengjutil-
ræði í Beirút.
Afmælisbörn dagsins
Anthony Powell breskur rithöfund-
ur, 1905. Heinrich Böll þýskurNób-
elsverðlaunahafi í bókmenntum,
1917. Jane Fonda bandarísk leik-
kona, 1937. Frank Zappa bandarísk
rokkstjarna af litríkari gerðinni.
Málsháttur dagsins
Svo fymast ástir sem fundir.
Annálsbrot dagsins
Aftekinn á alþingi Jón Þorláksson
fyrir þriðja hórdómsbrot, launung og
gröft á barni sínu andvana fæddu á
Barðsnesi í Múlaþingi.
Sjávarborgarannáll, 1686.
Orð dagsins
Minningin talar máli hins liðna,
og margt hefur hrunið til grunrta...
Þeir vita það bezt, hvað vetur er,
sem vorinu heitast unna.
Davíö Stefánsson.
Brautryðjandi dagsins
Torfhildur Hólm er ekki einungis
fyrsta íslenska konan sem þess freist-
ar að hafa ritstörf að atvinnu heldur
jafnframt fyrsti íslendingurinn.
Helga Kress; Draumur um veruleika.
Fegurðardis dagsins
Helga var svo fögur að það er sögn
fróðra manna að hún hafi fegurst
kona verið á íslandi. Hár hennar var
svo mikið að það mátti hylja hana
alla og svo fagurt sem gull barið.
Gunnlaugs saga ormstungu um Helgu fögru.
Skák dagsins
Nú lítum við á endalok skákar
tveggja gamalreyndra ungverskra
meistara. Faragó hefur hvítt en Hor-
vath svart, og á leikinn. Hvíta staðan
er orðin helstil brothætt og nú mylur
Horvath hana sundur einsog eggj-
askum. Hvað gerir svartur?
1. ... Hxd6! 2. Hxd6 2. fxg4
Hxh2+! 3. Kxh2 Df2+ og mátar. 2.
... Dxf3+ 3. Kgl Hxh2+! og Faragó
gafst upp: 4. Kxh2 DI2+ 5. Khl Bf3
mát.