Alþýðublaðið - 21.12.1994, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Bókadómur
Galtóm Bankabók
Örnólfur Árnason:
Bankabókin
Bókaútgáfan Eldey 1994
Það er ekki einfalt að henda reiður
á um hvað Bankabók Örnólfs Árna-
sonar er nákvæmlega, en þó er það
að minnsta kosti þetta: milljörðum af
peningum almennings hefur verið
sóað á síðustu áratugum. Ókei, við
vissum það fyrir. En bætum um bet-
ur: það hefur gert .............■—......
„stór hópur manna Kctfl Th. BifgÍSSOn
skrifar
[sem] er búinn að
hreiðra um sig í
óheyrilegum mun- ___________________
aði, spillingu, bruðli, valdníðslu og
sjáfsupphafningu“. Á meðan eym-
ingjamir sultu hlóð spillt bankalið
undir sig, lifði í vellystingum, át og
drakk ótæpilega, stal peningum með
löglegu svínani og keypti sér mellur
(fokdýrar í ofanálag) á kostnað skatt-
greiðenda. Höfuðpaurinn í þessu
partfi hét Jóhannes Nordal, sem er
ekkert annað en illa menntaður sukk-
ari, en hafði fágaða framkomu um-
fram flesta hina. Aðrar söguhetjur
horfðu á og lærðu við fótskör meist-
arans.
Einmitt. Fróðleg kenning. Og þá
til blaðamennsku) að fylgja eftir
„slúðri“, sem er oft ekki annað en
óformlegur fréttaflutningur af því
sem Ijölmiðlar hafa ekki treyst sér til
að íjalla um. Tiltekin, staðfest dæmi
af spillingu geta nefnilega sagt meiri
sögu en allir rekstrarreikningar
heimsins samanlagt.
I þessu bregzt Bankabókin líka.
Það skortir sosum ekki fréttimar, en
Ömólfur Ámason hefur ekki kjark til
............. að segja þær. Þess
vegna er bókin ofan-
íkaupið óheiðarleg.
Bezta dæmið er
náttúrlega saga Öm-
ólfs af viðskiptum Helgarpóstsins og
Landsbankans. Sú er látin gerast í
draumi, ekki bara einum, heldur
tveimur, en hvorki blaðið né bankinn
em nafngreind. Það fer náttúrlega
ekki framhjá neinum eldri en tvævet-
ur um hverja er að ræða, en höfund-
urinn hefur hvorki kjark né heiðar-
leika til að standa við það sem hann
skrifar og ætlar lesandanum að
skilja. (DV tók af honum ómakið um
daginn og flutti yfírvegaða frétt um
málið.)
Ömólfur eyðir miklu plássi í mál
Hauks Heiðars í Landsbankanum,
„Það skortir sosum ekki fréttirnar, en
Örnólfur Árnason hefur ekki kjark til að
segja þær. Þess vegna er þessi bók óheið-
arleg.“
vantar bara sönnunargögnin. Þau em
þessi:
Tvö gröf um skuldir heimilanna
1980-1983. Laun og aðrar greiðslur
til stjómenda bankanna. Graf um út-
lán helztu lánastofnana 1986-1993.
Yfirlit um fasteignir banka og spari-
sjóða. Graf um eigið fé heimila sem
hlutfall af þjóðarauði 1968-1992.
Annað graf um skuldir heimila sem
hlutfall af landsframleiðslu 1968-
1993. Rekstrar- og efnahagsreikn-
ingar bankanna, afskriftir og tleira
fróðlegt um bankarekstur síðustu ár-
in. Og laun bankastarl'smanna, allt
niður í deildarstjóra starfsmanna-
halds.
Sjáiði ekki samhengið? Ekki það?
Það er ekki von.
Ef hinum skrifaða texta var ætlað
að bæta úr þessu hefur það alveg
mistekizt. Hvergi er gerð tilraun til
að draga ályktanir af öllu talnaflóð-
inu á mannamáli. En það er reyndar
nóg af öðmvísi stoffi.
Textinn í Bankabókinni er fyrst og
fremst slúður í dylgjustíl, skrifaður
undir rós í þriðju, fjórðu og fimmtu
persónu, í draumum jafnt sem vem-
leika. Nú getur það verið ágæt blaða-
mennska (og líklega verður þessi
bók að kallast einhvers konar tilraun
með rætnum athugasemdum um per-
sónu hans, útlit, lífshætti og jafnvel
matarvenjur - án þess að nefna hann
nokkru sinni á nafn vitanlega. En
Ömólfur gengur þannig frá textan-
um að það fer ekkert á milli mála
hver er á ferð (ég þóttist skilja rósa-
mál Ömólfs umsvifalaust og var ég
þó ekki nema þrettán ára þegar
Haukur Heiðar var í fréttum). Hvers
vegna? Á því sést engin skýring.
Hver var „bankastjórinri' „úr efstu
lögum mannvirðinga íslenska pen-
ingakerfisins" „snemma á síðasta
áratug“ sem „iðulega þurfti að halda
samkvæmi í íbúð bankans í London“
og hélt uppi vændiskonum frá „Mill
Street Caterers" á kostnað skatt-
greiðenda?
Hver var líka „gamall, ákatlega
hávaxinn seðlabankastjóri, frammá-
maður í Ferðafélagi íslands" sem var
„í stjórnmálaskoðunum áreiðanlega
á svipaðri línu og ýmsir suður- amer-
ískir einræðishemar“ sem oft gistu á
sama rándýra hótelinu og hann?
Hver var „ungur og myndarlegur
vélstjóri, sonur krata sent var forseti
bæjarstjómar í plássi sem sést frá
höluðborginni“, sem „var gerður að
verðlagsstjóra f byggðarlagi langt úti
á landi“, „lenti á framboðslista, varð
varaþingmaður" og var svo bjargað
úr skuldasúpu með pólitfskum klíku-
skap?
Áf hverju þorir Ömólfur ekki að
segja upphátt það sem hann þó skrif-
ar með stóm letri á milli línanna? Af
hverju em þessir menn ekki nefndir,
en látnir menn, (til dæmis Batti rauði
og Láras Jóhannesson hæstaréttar-
dómari) nefndir til sögunnar öðmm
fremur? Á því fæst heldur ekki skýr-
ing. Dylgjumar eiga að sá fræjum
efasemda, en á endanum beinast þær
helzt gegn höfundinum sjálfum.
Þetta nafnleysi er reyndar dæmi-
gert fyrir annan jafnstóran veikleika
bókarinnar: í huglausri slúðurgleði
gleymir Ömólfur að segja frá alvöru-
glæpnum. Hinir raunvemlegu söku-
dólgar sleppa nefnilega ótrúlega vel
frá þessari meintu afhjúpun á sóun
og bmðli með almannafé. Það vom
ekki rífleg laun bankastjóra og deild-
arstjóra sem komu íslandi á hausinn,
heldur stjómmálamenn, sem með
setu í bankaráðum, stjórnum lána-
sjóða og byggðastofnana (og sumir
einfaldlega með frekju og yfirgangi)
bám ábyrgð á því að peningamir
okkar voru notaðir í yfirgengilega
vitlausar fjárfestingar. Réttur per-
sónugervingur alls þess, Steingrímur
Hermannsson, kemur fyrir þrisvar í
Bankabókinni, en aldrei í
þessu samhengi. Stefán
Valgeirsson, Stefán Guð-
mundsson, Karvel Pálma-
son eða Eggert Haukdal (og
'þessi upptalning gæti verið
mun lengri) em ekki nefnd-
ir á nafn. Matti Bjama
dúkkar upp einu sinni (sem
viðskiptaráðherra, muniði
eftir þvi?) og það er ein
mynd af Pálma Jónssyni.
Einhvem veginn gmnar
mig að þessir menn og koll-
egar þeirra skuldi okkur
miklu meiri peninga en
kampavínið kostaði ofan í
gleðikonurnar við Myllu-
stræti.
Það er ábyggilega ekki
tilviljun að sögurnar, sem
Ömólfur (undir dulnefninu
Nóri) hefur eftir óteljandi
skyldmennum sínum, em
fæstar yngri en svo sem
fimmtán ára. Getur verið að
með harkalegri gagnrýni
(Vilmundar fyrst, svo
seinni tíma pópúlista á borð
við Jón Baldvin), meira að-
haldi og betri fjölmiðlun, sé
blessuð spillingin ekki eins
voðaleg og hún var? Getur
verið að stórkostlegar um-
bætur í hagstjóm (sem byij-
uðu með raunvaxtastefnu,
en fyrst fyrir alvöru 1987-
1988), opinn verðbréfa-
markaður, vaxtafrelsi, frelsi
í fjármagnsflutningum og
lágmarksverðbólga hafi
haft tilætluð áhrif? Sumsé
að stjórnmálamenn geti
ekki lengur í jafnmiklum
mæli deilt út peningum til
verðugra skjólstæðinga?
Ef svo er, þá sér þess
hvergi stað í Bankabókinni.
Hún rýfur enga banka-
leynd, eins og lofað er á
kápunni, en er ágætlega til
þess fallin að leiða athygl-
ina frá raunvemlegum
ástæðum þess að Islending-
ar eru fátækari en þeir ættu
að vera.
Örnólfur er með hörku-
efni í höndunum - milljarð-
ana fjömtíu eða fimmtfu
sem Þorvaldur Gylfason
segir að stjómmálamenn
haft gcrt okkur fátækari síð-
asta aldarfjórðunginn eða
svo - en hefur annaðhvort
ekki skilning eða áhuga á
að fjalla um það á réttum
forsendum. Það er synd, því
maðurinn er bæði óvitlaus
og vel stílfær. Vonandi
finnur hann þeirn hæfileik-
um betri farveg fyrir næstu
jól.
Höfundur er ritstjóri
tímaritsins Heimsmyndar.
Rit um
vinnu-
markaðinn
Á alþjóðlegan mælikvarðar er
atvinnuþátttaka á Islandi með því
mesta sem þekkist. Árið 1993 var
hún um 81%. Atvinnuþátttaka
karla var þá 86% en 76% meðal
kvenna. Af helstu nágrannaiönd-
um voru það aðeins Bandaríkin
þar sem atvinnuþátttaka karla var
meiri það ár og aðeins Svíþjóð þar
sem atvinnuþátttaka kvenna var
meiri. Þetta kemur meðal annars
fram í ritinu Vinnumarkaðurinn
1991 til 1993 sem Hagstofan hefur
gefið ÚL Þar er gerð grein fyrir
niðurstöðum vinnumarkaðskann-
ana Hagstofunnar þessi ár. Birtar
eru upplýsingar um vinnumark-
aðinn sem ekki hafa verið tiltækar
áður, svo sem um skiptingu vinnu-
aflsins eftir kyni, aldri, búsetu,
menntun, hjúskaparstétt, starfs-
hlutfalli, atvinnustétt, atvinnu-
greinum og starfsgreinum. Þá er
að finna upplýsingar um vinnu-
tíma eftir kyni, starfshlutfalli, at-
vinnugreinum og starfsgreinum.
Ennfremur eru birtar niðurstöður
um hvernig atvinnulausir skiptast
eftir lengd atvinnuleitar, fyrri at-
vinnugrein, aðferð við að leita sér
vinnu og skráningu hjá opinber-
um vinnumiðlunum.
HÖLBRAUTASKÚUNN
BREIÐHOIJI
Frá Fjölbrautaskólanum
í Breiðholti
Útskrift verður í Fella- og Hólakirkju, Hólabergi 88,
fimmtudaginn 22. desember 1994, kl. 14:00.
Allir nemendur dagskóla og kvöldskóla, er lokið hafa
eftirtöldum prófum, eiga að koma þá og taka á móti
prófskírteinum:
Um er að ræða nemendur er lokið hafa áföngum
almenns verslunarprófs,
burtfararprófi tæknisviðs,
matartækna,
sjúkraliða,
snyrtifræðinga,
stúdentsprófi.
Eldri útskriftarárgangar, foreldrar, aðrir ættingjar, svo
og velunnarar skólans, eru velkomnir á útskriftina.
Skólameistari.
Opið tefflf ar
Þriðjudaginn
Miðvikudaginn
Fimmtudaginn
Þorláksmessu
Aðfangadag
20. desember
21. desember
22. desember
23. desember
24. desember
kl. 10-22
kl. 10-22
kl. 10-22
kl. 10-23
kl. 9-12
Barnagœsla
er áfyrstu hœð
Kringlunnar
til jóla

600 vibbótar bílastæöi
il
II
Bak við Sjóvá-Almennar
Við Verslunarskólann
m
m
Á grassvæðinu fyrir norðan
Hus verslunarinnar
(ef veður leyfir)
A bílastæði starfsmanna
fyrir austan Kringluna
Norðan við Utvarpshúsið
Efstaleiti.
Kringlturúta veyður stöðugt á
ferðinni milli Utvarpshússins
og Kringlunnar.
i Strætóleibir
iíriAco í Kringluna
Miklabraut: leið 6, 7, 14, 110,
111, 112 og 115
Hvassaleiti: leið 3
J35) Listabraut: leið 8 og 9
-4/” ICringlumýTarbraut
við Mbl.-húsið: leið 140
ÁV Listabraut: leið 141
Allar leiðir liggja í
Kringluna
.alltaf hlýtt 03 bjart