Alþýðublaðið - 23.12.1994, Side 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994
MMUBIMD
20844. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
Sigurður Tómas Björgvinsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Simi 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Jólaleiðarinn
Svo er fyrir að þakka, að um þessi jól munu fleiri geta gert sér
og sínum jólin hátíðleg og ánægjuleg, en verið hefir oft áður, nú
hafa fáir þurft að etja við atvinnuleysi og fjárþröng. En á dög-
um atvinnuleysisins eru jólin dapurleg og fábreytt á mörgu
heimilinu.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 23. desember 1942.
Það er staðreynd að kristin kirkja hefur mjög misst tök á allri al-
þýðu, en í hennar stað hafa komið margs konar skurðgoð, góð
og ill, og veldur þetta alvarlegri sundrungu í heiminum. Hugs-
andi menn og reyndir hafa örvænt, aðrir sjá ekkert framundan
nema vopnaða baráttu hinna sterkustu afla. Aðeins hinir bjart-
sýnustu gera sér vonir um langan frið og vaxandi velmegun.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 24. desember 1948.
Kristnir menn hafa að vísu á seinni tímum gert jólin skrúðmikla
hátíð, taumlausa Jörfagleði, tildurslega kauptíð. Ekkert lýsir
betur ólgunni í íslenzku þjóðlífi en jólahaldið eins og það er nú
í höfuðborginni og stærstu kaupstöðum landsins.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 24. desember 1957.
Það er tízka - ekki með öllu ástæðulaus - að telja jólin hátíð
peninga og sóunar, sem kallar fram gróða og girnd. Þrátt fyrir
hina fyrirferðarmiklu umsýslan með fæði og klæði, gjafir og
ljósadýrð, eru þeir fáir, sem ekki fínna annað og meira á jóla-
kvöld, finna boðskap hátíðarinnar - og veita honum inngöngu.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 23. desember 1960.
Sé betur að gáð kemur í ljós, að margir fara nú varlega með fé
sitt, þar eð þeir verða að bjargast við minni peningaráð en oft
áður Það segir til sín, að afli hefur verið rýrari og atvinna minni
en undanfarin ár. Þessi jól em haldin í skugga þeirra alvarlegu
erfiðleika, sem dunið hafa á þjóðinni, er hún hefur misst rúman
helming útflutningstekna sinna á tveim ámm.
-Úr leiðara Alþýðublaðsins 24. desember 1968.
Jólahátíðin hefur ekki farið varhluta af þessum viðhorfum nú-
tímamannsins - þessum tízkusið hans að spotta og gera lítið úr
öllu því, sem talið var heilagt og gott. Hver kannast ekki við
sönginn um, að jólin séu ekkert annað en uppskemhátíð afætu-
lýðs, veizla ofgnóttarinnar: ofáts, ofsóunar og yfirdrepsskapar?
Þessi söngur klingir sífellt í eymm okkar og mörg tökum við
undir hann, þótt við séum í rauninni annarar skoðunar.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 24. desember 1975.
Samanlagður sprengikraftur allra vopna í heiminum samsvara
1.300.000 Hiroshimasprengjum. Með þeim væri hægt að deyða
allt mannkyn 40 sinnum. Vígbúnaðarkapphlaupið heldur stöð-
ugt áfram. í Mið-Evrópu hefur verið komið fyrir 10.500 kjam-
orkuvopnum reiðubúnum til notkunar, sem hafa samanlagðan
sprengikraft á við 20.000 Hiroshimasprengjur. Þeim er beint að
stórborgunum. London, Hamborg, Berlín, Bmssel, Kaup-
mannahöfn, Osló, Leníngrad, Moskvu, Kiev...
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 23. desember 1982.
Dagvistunarmálin em í rúst. Heilbrigðiskerfið og almanna-
tryggingamar götótt. Við stöndum andspænis geysilegum
vímuefnavanda sem ógnar æsku landsins. Öll snúast þessi mál
um manneskjur. Um okkur og náunga okkar. Hinn kristni boð-
skapur; kærleikurinn og fyrirgefningin em ekki glysorð sem
dregin verða fram til skrauts á hátíðarstundum eins og jólunum.
- Úr leiðara Alþýðublaðsins 24. desember 1988.
Alþýðublaðið óskar lesendum sínum gleðilegrar jólahátíðar.
- Leiðari Alþýðublaðsins 23. desember 1994.
Kannski...
— Ljóð eftir e.e. cummings —
Kannski er það lögmál lífsins að allt hœtti að virka
og ég segi við þig: efvarir þínar sem ég elska
snerta varir annars manns, ef smáar hendurnar
grípa um hjarta hans eins og hjarta mittforðum;
ef hann fer höndum wn hárþitt í óbrotinni þögn
eins og ég þekki, eða efhann segir við þig orð
sem ósögðfólu í sér leyndardóm sem við áttum tvö
efþetta er raunin, ég segi ef-
hjartað mitt, gerðu mér þá lítið orð
svo ég geti hitt þennan mann, tekið í hönd hans
og sagt: ég óska þér allra heilla.
Si'ðan lít ég undan og heyri einmana fugl
skrœkja ífjarska, langt inni á þessum skelfdegu örcefiim
Egill Helgason íslenskaði.
Bandaríska Ijóðskáld-
ið e.e. cummings
(1894-1962) varþekkt-
urfyrirformtilraunir,
einkum hvað varðar
útlit og uppsetningu
Ijóða. í verkum hans
er oft iðandi húmor,
en honum var líka
lagið að slá á angur-
værari strengi eins og
sjá má í Ijóðinu hér
að ofan.
Enn ein jólahugleiðing
úr s veitinni minni
— eftir Hannes Orn Blandon, sóknarprest í Eyjafjarðarsveit.
Án þess að lesendum Alþýðublaðsins komi það
við, þá er ég í eðli mínu á köflum afar þungur mað-
ur. Eg er þó ekki í þungavigt í neinni merkingu
þess orðs, nema kannski um og eftir jól og þorra-
blót. Hins vegar leggst ég í feykilegt þunglyndi á
stundum og verð þungt hugsi yfir undarlegum
kenjum heimsins. Þess á milli ríf ég mig upp og
brosi framan í heiminn - ef ekki hlæ - og held
áfram af fremsta megni, að elska Guð (og af veik-
unt mætti alla menn, þó sumir reyni sitt ítrasta til
að hindra það).
-O, þetta er ekki falleg bytjun á einni jólahug-
vekju, hugsa ég og reyni að kreista fram jóla-
stemmninguna og geri mig engilblíðan í sálinni,
en ekkert dugar. Skelfing væri gott að geta dreift
jólunum á lengri tírna, segi ég og srnelli fingri á
staf.
„Þú varst búinn að lofa að þvo gluggana," æpir
eiginkonan innan úr húsi.
-Alltílagi, alltfiagi, öskrar atvinnugóðmennið á
móti og lætur síðan lítið jólaleg orð falla í fram-
haldi og þeysir fram í eldhús. Mér er bara h'fsins
ómögulegt að skrifa þessa hugvekju. Það bara
hreyfist ekki heilasella.
„Það kemur mér ekkert á óvart. Þú ert nú búinn
að drepa þær nokkrar. Annars vorkenni ég þér
ekkert. Þú færð jú borgað fyrir jarmið í þér.“
-Borgað, borgað. Alþýðublaðið hefur aldrei
borgað neitt. Það getur ekkert borgað.
„Jæja, góði. Farðu nú og hreinsaðu kattarhland-
ið úr hominu, bónaðu gólfin og komdu svo og
fægðu með mér silfrið."
-Hvaða silfur? Við eigum ekkert silfur.
,Jú, þessa forljótu matarbakka sem við fengum
einu sinni í jólagjöf frá mömmu þinni. Þér dettur
eitthvað í hug á meðan."
-Skelfing eiga þeir gott sem geta ofið endalaus-
ar mærðarvoðir í blöð, segi ég sisona við konu
mína og við pússum saman í gríð. Ef ég gæti það
yrði maður kannski vinsæll og vel látinn og gæti
hjalað endalaust og þyrfti ekki að hafa skoðanir á
nokkrum sköpuðum hlut.
„Æ, þú ert hundieiðinlegur. Farðu að sofa.“
Og ég dregst þungum skrefum að tölvunni og
stari þrútnum augum á skerminn nokkra hríð. Fer
og þvæ mér undir höndunum og leggst til svefns.
-Af hverju var mér plantað hér? muldra ég í
svefnrofunum. Eg læri aldrei að elska framsóknar-
menn nógu mikið.
Og um leið hefjast hinar undarlegustu draum-
farir.
-Drottinn, æpi ég í himininn, Drottinn af hvetju
kann ég eleki að skrifa hugvekjur og því í ósköpun-
um eru svo skelfilega leiðinlegar innréttingar í
sumu fólki? Af hveiju em sumir sífellt að reyna
troða niður hvurjir af öðrum? Af hveiju er órétt-
lætið, rætnin, okrið, Jóhanna, gjaldþrotin, hjóna-
skilnaðir, kvótakerfi, svindlið í húsbréfakerfinu,
framsóknarmenn? Úps, Drottinn, þama gekk ég of
langt.
„Það gerir ekkert til,“ ségir þmmurödd og um
leið stendur skeggjaður maður í gulum serk með
mítur á höfði fyrir framan mig. „Þetta birtist í Al-
þýðublaðinu og þann snepil lesa aðeins sexhundr-
uðtuttuguogþn'r og engir framsóknarmenn."
-Hvur ert þú og hvað vilt þú mér? spyr ég skelf-
ingu lostinn.
„Eg er nú Jón Arason og sendur af Drottni til að
tugta þig og tyfta. Of oft hefur þú haft Hann að
flími og nú er komið að Honum að gera grín að
þér.“
-Að Honum? Aldrei. Ég hef stundum gantast
með Framsóknarflokkinn. Það er allt of sumt.
„Þegi þú maðkur og hlusta. Að Framsóknar-
flokknum. Það er einmitt lóðið. Og nú er ég kom-
inn að breyta í þér innréttingunni og kenna þér
nýja pólitíska trúarjátning. Og sona í forbífarten þá
var það með ráðum gert að senda þig hingað í
Eyjafjörðinn því þú ert gott á Eyfirðinga, en það
sem meira er: Þeir eru gott á þig.“
-Gott á..., hvurslags íslensku talar þú...?
Þögn.
„Þetta er annars gömul eyfirska. Hafðu nú eftir:
Ég trúi á Framsóknarflokkinn og Steingrím Her-
mannsson spámann hans.“
-Heyrðu, er ekki Halldór héma Ásgr...
„Hann heldur það bara. Svona nú, engin undan-
brögð: Ég trúi á Framsóknarflokkinn og Steingrím
Hermannsson spámann hans.“
-Nei, er þetta ekki einum of múslimalegt? Ég
meina sko Arafat og allt það...?
„Hlusta þú á mig vesæll maður. Þú veist ekki
hvers þú ferð á mis. Þú hefur lengi daðrað við Al-
þýðuflokkinn..Og nú er þú að reyna við Jóhönnu.
Þú átt ekki sjens í hana. Gerðu þér engar frama-
vonir í pólitík. Þú ert enginn Hjálmar Jónsson. En
þú gætir sennilega komist upp í það, að verða
sæmilegur meðalprestur, jafnvel eins og þessi
Pálm... hvað hann nú heitir aftur ef þú segir að-
eins það sem allir vilja að heyra. Og kunnir þú trú-
arjátninguna muntu upplifa alla þá kyrrð sem
hugsast getur og aldrei mun þig skorta ket. Aldrei
mun þig snjóa inni í heimreið þinni þó úti sé norð-
an bál og aukinheldur verða öll þín jól græn þó allt
sé hvítt um kring. Hugsaðu eins og Halldór Blön-
dal. Hann er vinsæll. Hann gerir allt rétt. Ég skal
kenna þér eina vísu sem ég orti um hann:
Úr Engey á hann œtt að rekja
er ílialdsmaður það er meinið.
Dóri er svona frjálslynd frekja
en frammari inn við beinið.
„Að lokum skaltu yrkja iðrunardrápu þessu til
innsiglis."
-Yrkja? Ég kann ekkert að yrkja. Eg er leir-
skáld.
„Veit ég Sveinki en efast ekki um hæfileika
mína. Byijaðu nú. Ég mun hjálpa þér. Hér segir af
kyrrum kjörum í kóngsríki sem heitir Frans (hér
kom móða á draumskjáinn). Og svo þegar þú
vaknar skaltu hugsa fallegar um jólin en þú hefur
gert fram að þessu. Vale.“
Ég rauk upp með andfælum og mundi ekkert úr
drápunni nema nokkur vers. Þó rámaði mig í að
hún ijallaði um heilaga Jóhönnu af Örk og að Jón
hefði raulað hana við lagið Give me hope Joanna.
Vorið góða í vínsins landi
það varði ekki alla tíð
upp hljóp ein kona með bál’ og brandi um hríð
og boðaði þeim heilagt stríð
Mærin Jóhanna afhelgum herkjum
herjaði á þjóðarsátt
nú hlup ’úrflokkunum menn undan merkjum brátt
og margir áttu voða bágt
Frambýður alþýðleg kona klofið
ég kynntist því af eigin raun
og veit að sumir menn fá ekki sofið baun
er sniglast út og inn á laun
Og hún hljóp Jóhanna um með hópum manna
til að hrópa niður gömlu flokkana
Og með hrópum manna og með ópum manna
sem enginn vill á listana
-Ó, fyrirgefðu, Jón minn góður. Þetta var
kannski ekkert svona.
Er ég tók burstann mér í hönd og bar upp að
tanngarði, sá ég ekki betur í speglinum, en að nær-
buxnableiki liturinn væri horfinn úr andlitinu á
mér og í staðinn gæfi á að líta grænar yrjur.