Alþýðublaðið - 23.12.1994, Qupperneq 13

FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
13
Skuggamennirnir þrír
- Smásaga eftir Wolfgang Borchert -
Hann ráfaði gegnum dimma útborgina. Húsatótt-
imar bar við himininn. Það var ekkert tungl og gat-
an hlustaði óttaslegin á þetta fótatak seint um nótt.
Þá gekk hann fram á gamalt grindverk. Hann
spyrnti við fætinum þar til morkin tréfjöl brotnaði
með andvarpi. Lyktin af viðnum var væmin og sæt.
Hann ráfaði sörnu leið gegnum dimrna útborgina.
Það skinu engar stjörnur.
Þegar hann opnaði dyrnar (og það emjaði í hjör-
unum), sá hann í skærblá augu konu sinnar. Það var
örþreytt andlit sem hoifði á hann. Svo köld var
nóttin að andadráttur hennar lá eins og hvít þoka yf-
ir stofunni. Hann beygði sig stirðlega og braut tré-
fjölina. Viðurinn andvaipaði. Af honum lagði sæta
og væmna lykt. Hann tók upp tréflís og bar hana að
vitum sér. Næsturn eins og lyktin af kökum, sagði
hann og hló lágt. Ekki, sögðu augu konunnar, ekki
hlæja. Hann sefur.
Maðurinn lagði morkinn viðinn í ofninn. Eldur-
inn hjarnaði við og lófastór ljósgeisli veitti örlitlum
yl um herbergið. Hann skein eitt andartak á agnar-
smátt hnöttótt andlit. Andlitið var ekki nema rétt
stundargamalt, en hafði samt allt sem heyrir til:
Eyru, nef, munn og augu. Augun voru ábyggilega
stór, það gat maður séð þótt þau væru lokuð. En
munnurinn var opinn og andaði hljóðlega. Það var
roði við augun og nefið. Hann lifir, hugsaði móðir-
in. Og litla andlitið svaf.
Það er ennþá til hafragrautur, sagði maðurinn. Já,
svaraði konan, það er gott. Það er kalt. Maðurinn
braut meira af sætum viðnum. Nú er hún búin að
fæða barnið og henni hlýtur að vera kalt, hugsaði
hann. Samt var þarna ekkert andlit sem hann gat
rekið hnefann í. Hann lagði í ofninn og aftur féll
lófastór ljósgeisli á sofandi andlitið. Konan hvísl-
aði: Sjáðu, þetta er eins og helgiljómi. Helgiljómi!
hugsaði hann en þarna var ekkeit andlit sem hann
gat rekið hnefann í.
Þau heyrðu umgang við dyrnar. Við sáuni ljósið í
glugganum, sögðu þeir. Megum við setjast inn
smástund?
En við eigum bain, sagði maðurinn. Þeir svöruðu
engu, en læddust saml inn í herbergið. Ur vitum
þeirra lagði þoku. Við höfum ekki hátt, sögðu þeir
og læddust inn. Þá féll ljósið á þá.
Þeir voru þrír. I gömlum og slitnum einkennis-
búningum. Einn hélt á pappakassa, annar á striga-
poka. Sá þriðji hafði engar hendur. Kal, sagði hann,
og rétti fram afhöggna limina. Hann benti mannin-
um á að opna töskuna. Þar var í tóbak og pappír.
Þeir vöfðu sígarettur. En konan sagði: Ekki, barnið.
Þeir gengu útfyrir fjórir saman og sígaretturnar
voru fjórir deplar í náttmyrkrinu. Einn þeirra hafði
bólgna og afmyndaða fætur. Hann tók trébút úr
poka sínurn. Það er asni, sagði hann, ég hef verið að
tálga þetta í sjö mánuði. Handa barninu. Þetta sagði
hann og rétti manninum. Hvað kom fyrir fæturna?
spurði maðurinn. Bjúgur, sagði tréskerinn, af sulti.
Og hann, sá þriðji? spurði maðurinn og handfjatlaði
asnann í myrkrinu. Sá þriðji skalf í slitnum ein-
kennisbúningnum: Svosem ekkert, hvíslaði hann,
það eru bara taugamar. Maður hefur líklega verið
of hræddur. Þeir drápu í sígarettunum og gengu aft-
ur inn.
Þeir læddust og horfðu á agnarsmátt sofandi and-
litið. Sá sem skalf tók tvo gula brjóstsykursmola úr
pappakassanum og sagði: Þetta er handa konunni.
Konan glennti upp augun þegar hún sá þessa þrjá
skuggamenn lúta yfir barnið. Hún fann til ótta. En í
þeini andrá þrýsti barnið fótunum fast að barmi
hennar og orgaði svo hátt að skuggamennimir þrír
hörfuðu undan og læddust að dyrunum. Þeir kink-
uðu kolli, þvínæst hurfu þeir aftur út í nóttina.
Maðurinn horfði á eftir þeim. Undarlegir vitring-
ar, sagði hann við konuna. Svo lokaði hann dymn-
um. Þetta voru þokkalegir vitringar, hnussaði í hon-
um þar sem hann bograði yfirhafragrautnum. Sarnt
hafði hann ekkert andlit til að reka hnefann í.
En barnið orgaði, sagði konan áköf, það orgaði
hátt. Það var loksins þá að þeir fóm. Sjáðu hvað það
er lifandi, sagði hún stolt. Andlitið opnaði munninn
og orgaði.
Er hann að gráta? spurði maðurinn.
Nei, ég held hann sé að hlæja, svaraði konan.
Næstum eins og kökur, sagði maðurinn og þefaði
af viðnum, eins og kökur. Dísætt.
Það em líka komin jól, sagði konan.
Já, jól, hnussaði í honum og frá ofninum féll lófa-
stór ljósgeisli á agnarsmátt sofandi andlitið.
Egill Helgason islenskaöi.
Þýski rithöf'undiirinn Wolf-
gang Borchert var fæddur í
Hamborg 1921 og andaðist í
Bascl 1947. Hann gegndi
hcrþjónustu í stríðinu og
sat tvívegis í fangelsi vegna
agabrots. Hann átti við erf-
ið veikindi að stríða og lífs-
verk hans cr ekki mikið
vöxtum. Smásögur hans og ljóð þykja
túlka vel líf Þjóðverja á hörmunga-
tímum stríðsins og fyrstu árin eftir
það.