Alþýðublaðið - 23.12.1994, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
15
Bestu viðtöl í heimi
Nýskeð kom út á Englandi bókin Interviews þar sem valin hafa verið saman mörg af bestu
blaðaviðtölum sem tekin hafa verið fyrr og síðar, allt frá viðtali sem tekið var við
mormónaleiðtogann Brigham Young 1859 til sérkennilegs viðtals sem tekið var við
sagnfræðinginn Paul Johnson 1992. Egill Helgason fór á hundavaði í gegnum bókina og
valdi viðtalsbúta sem honum þóttu skemmtilegir.
/
Eg er ekki hamingjusöm
- Marilyn Monroe 1960 -
Viðtalið við Marilyn Monroe var tekið af
franska blaðamanninum Georges Belmont í
október 1960. Viðtalið, sem er mestanpart í formi
einræðu, var hið síðasta sem Marilyn veitti í lif-
anda lífi, enda var henni ekki mikið um það gefið
að ræða við blaðamenn. Upp frá þessu ágerðist
tilhneiging hennar til þunglyndis og tæpum
tveimur árum síðar tók hún of stóran skammt af
svefnlyfjum og fyrirfór sér.
„Ég held að við flýtum okkur alltof mikið. Þess
vegna er fólk taugaveiklað og óhamingjusamt með
sjálft sig og líf sitt. Hvemig er hægt að ná einhverri
fullkomnun við slík skilyrði? Fullkomnun tekur
tíma.
Ég vildi mest af öllu verða góð leikkona, sönn
leikkona. Og ég vil vera hamingjusöm - en hver er
svosem hamingjusamur? Ég held að það sé álíka erf-
itt að reyna að verða hamingjusamur og að reyna að
verða góð leikkona. Maður þarf að leggja mikið á sig
til þess.
Ég kemst næst því að vera hamingjusöm þegar
ntér tekst vel upp f vinnunni. En það gerist bara ein-
stöku sinnum, smástund í einu. Yfirleitt er ég ekki
hamingjusöm. Ef ég er yfirleitt eitthvað, þá er ég lík-
lega yfirleitt vansæl. Ég get ekki skilið einkalífíð mitt
frá vinnunni. Mér finnst að þeim mun meira sem ég
gef af sjálfri mér, þeim mun betri er ég í vinnunni.
Vandinn er sá að ég keyri sjálfa mig of hart áfram,
en, veistu, ég vil bara reyna að vera dásamleg. Eg
veit að margir eiga eftir að hlæja að þessu, en það er
satt.
Einu sinni var lögfræðingurinn minn í New York
að segja mér eitthvað um skattafrádrátt og svoleiðis
mál. Hann var þolinmóður eins og engill, en ég sagði
við hann: ,JVIér er alveg sama um allt þetta. Ég vil
bara vera dásamleg.“ En ef maður segir svonalagað
við lögfræðing, þá heldur hann að maður sé brjálað-
ur.
Það er bók eftir Rainer Maria Rilke sem hefur
hjálpað mér mikið, Bréf handa ungu skáldi. Ég held
að þegar listamaður- þú verður að afsaka, en ég held
að ég sé að verða listamaður, þótt ntargir muni sjálf-
sagt hlæja að því, þess vegna bið ég afsökunar - að
þegar listamaður reynir að vera sannur, þá finnist
honum stundum að hann sé á mörkum einhvers
bijálæðis. En í rauninni erþað ekki bijálæði. Maður
er bara að reyna að kalla fram sannasta hlutann af
sjálfum sér, og veistu, það er ekki auðvelt. Oft hugs-
ar maður: „Ég þarf ekki annað en að vera sönn.“ En
stundum kemur það ekki af sjálfu sér. Undir niðri hef
ég hef ég alltaf þá tilfmningu að ég sé einhvem veg-
inn óekta, algjör svindlari."
Marilyn Monroe: „Ég vil bara vera dásamleg."
Ef nafn mitt Ji ílr?
- Sigmund Freud 1930 -
Frægur og gáfaður bandarískur
blaðamaður, George Sylvester Vi-
ereck, hitti Sigmund Freud í sum-
arhúsi sálkijnnuðarins fræga í
austurrísku Ölpunum. Freud var
þá rúmlega sjötugur. Hann sagði
að tungumál sitt væri þýska, hann
tilheyrði þýskri menntahefð, en nú
þegar hann sæi merki um að gyð-
ingahatur færi vaxandi í Þýska-
landi og Austurríki áliti hann sig
ekki lengur Þjóðverja eða Austur-
ríkismann. Hann kysi að kalla sig
gyðing. Nokkrum árum síðar
þurfti þessi öldungur að flýja land
undan nasistum.
,,Ég geri enga uppreisn gegn
heimsskipaninni. Þegar öllu er á botn-
inn hvolft," hélt þessi mikli könnuður
mannsheilans áfram, ,Jief ég aðeins
lifað í rúm sjötíu ár. Ég hef fengið nóg
að borða. Ég hef haft ánægju af ýmsu
- félagsskap konu minnar og bama
minna, sólariaginu. Ég hef horft á
gróðurinn spretta á vorin. Stundum
var mér rétt vingjamleg hönd. Ein-
stöku sinnum hitti ég fólk sem skildi
mig næstum. Get ég æskt einhvers
meira?“
„Þér hafði hlotið frægð,“ sagði ég.
„Verk yðar hafa áhrif á bókmenntir
allra þjóða. Vegna yðar líta menn
heiminn og sjálfa sig öðmm augum.
A sjötugsafmæli yðar sameinaðist
heimurinn um að heiðra yður.“
„Frægðina hljótum við fyrst þegar
við emm dauð og satt að segja varðar
mig það engu hvað gerist eftir andlát
mitt. Ég hef enga þörf fyrir að vera
Sigmund Freud: „Hví ætti ég að
lifa af?"
hafinn upp til einhverrar dýrðar eftir
dauðann. En hógværð mín er heldur
engin dyggð.“
„Hefur það þá enga þýðingu fyrir
yður að nafit yðar mun lifa áfram?"
„Alls enga, ef það þá lifir sem er
alls ekki víst. Mér er miklu meira annt
um framtíð bamanna minna. Ég vona
að líf þeirra verði ekki mjög erfitt. Ég
get lítið gert til að auðvelda þeim lífið.
I stríðinu bmnnu að mestu leyti upp
þau litlu auðæfi sem ég hafði sankað
að mér. En sem betur fer þjakar aldur-
inn mig ekki of mikið. Ég get enn
haldið áfram! Vinnan veitir mér enn-
þá ánægju.“
Við gengum saman upp brattan
stíg í garðinum við húsið. Með næm-
um höndum sínum strauk Freud
mnna sem stóð í blóma, fullur vænt-
umþykju.
„Þessi blómi skiptir ntig ntiklu
meira máli en nokkuð sem gæti hent
mig eftir að ég er dauður," sagði
hann.
„Emð þér þá, eins og sagt er, algjör
bölsýnismaður?"
„Það er ég alls ekki. Ég læt engar
heimspekilegar vangaveltur spilla
fyrir mér þeirri einföldu ánægju sem
ég hef af lífinu."
„Hafið þér trú á því að persónuleik-
inn lifi áfriun í einhverri mynd eftir
dauðann?“
„Ég hugleiði það alls ekki. Allt sem
lifir tortímist. Hví ætti ég að lifa af?“
„En vilduð þér ekki snúa aftur í ein-
hverri mynd, rísa upp úr öskunni.
Hafið þér, með öðmm orðum, enga
þrá eftir ódauðleikanum?"
„f sannleika sagt, nei. Þekki maður
eigingimina sem er gmndvöllur allrar
mannlegrar hegðunar hefur maður
ekki minnstu löngun til að snúa aftur.
Lífið myndi ekki breytast neitt þótt
það færi í hringi. Setjum sem svo að
eilíf endurkoma hlutanna, svo ég noti
orðalag Nietzsches, gerði okkur fært
að holdgervast á nýjan leik - væri það
einhvers virði ef við hefðum ekkert
minni? Það yrðu engin tengsl milli
foitíðar og framtíðar. Hvað mig snert-
ir er ég fiillkomlega sæll með þá vissu
að vera laus við þá sífelldu óvæiu sem
það er að lifa. Líf okkar er óhjá-
kvæntilega endalaus röð málantiðl-
ana, eilíf barátta milli sjálfsins og um-
hverfisins. Að vilja framlengja lífið úr
hófi finnst mér fraleitL“
Galina Vishnevskaja: „Keisarar eru
aldrei óaðlaðandi."
Við Yorum
ánauðug
Galina °
- Vishnevskaja -
1987
Frægar em eridunninningar ópem-
söngkonunnar Galinu Vishnevskaju
sem hafa verið þýddar á íslensku. Þar
segir hún frá lífi sínu og manns síns,
sellóleikarans Mstislav Rostropo-
vitsj undir stjóm kommúnista í Sov-
étríkjunum. Blaðamaðurinn George
Urban átti viðtal við Galinu 1987.
Hér fer brot úr þvf þar sem hún ræðir
um kynni sín og Nikolai Búlganín
sem var einn helsti leiðtogi kommún-
ista á sjötta áratugnum.
Það er ekkert smárnúl að verðafyr-
ir ástleitni leiðtoga í alrœðisríki. Ef
þú hefðir ekki verið nýgift, hefðir þú
þá getað hugsað þér að þýðast Búlg-
anín?
Galina: Kannski hefði ég gert það.
Eins og ég segi í bók minni hefði ekki
verið auðvelt að standast þá freistingu
að verða keisaraynja keisara í komm-
únistaríki. Ég vil hafa þetta alveg á
hreinu: Ég ætla ekki að segja að það
hafi verið óhugsandi, því þetta hefði
vel getað gerst...
Fannst þér Búlganín aðlaðandi?
Galina: Keisarar em aldrei óaðlað-
andi. Ef maður horfir á mynd af sól-
kónginum, Loðvík XIV, þá er hann
eins og martröð á að líta. Samt naut
hann mikillar kvenhyili. Valdið er
eins og segull.
Varstu ekki upp rneð þér afástar-
játningum Búlganíns - að einn af
guðunutn, sjálfur leiðtogi kotnmún-
istaflokksins, steig niður af Ólymps-
tindi ogféll að fótum þér?
Galina: Segjum sem svo: Ákafi
Búlganíns var mér alls ekki á móti
skapi.
Nikolai Alexandrovitsj hafði orð á
sérfyrir að vera gáfumaður af mar-
skálki að vera. Var það satt?
Galina: í samanburði við lags-
bræður sína í flokknum var hann ekki
alveg jafn mddalegur. Hann var ögn
kurteisari og ögn skýrari.
Sovétríkin stœra sig af kotnmún-
ísku siðgceði sem er viktoríanskt og
frekar teprulegt á okkar mœlikvarða.
Mér finnst það einkennilegt að leið-
togi slíks sarnfélags skyldi hafa verið
svona ágengur og það beint fyrir
framan nefið á matminum þínutn.
Galina: En hann var forseti ráð-
herraráðsins! Hann var meistari okkar
og við vorum ánauðug. Það var við-
horf hans til Slava og mín. 1 rauninni
vomm við heppin að vera ekki uppi á
tíma Stalíns. Bería tók stúlkur, lét
binda hendur þeirra fyrir aftan bak og
fór svo með þær í rúntið. Það er engin
spuming að á Stalínstímanum hefði
maðurinn minn verið tekinn af lífi eða
sendur í gúlagið.