Alþýðublaðið - 10.02.1995, Qupperneq 6

6
ALÞÝÐU BLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
La Traviata

\h.
unin frjó, og átti Verdi auðvelt með
að semja hrífandi laglínur. Margir
gráta þegar tónlist hans er spiluð, og
þegar La Traviata var kvikmynduð
mmmmmmmmm^^^m Og sýnd í bíói fyr-
ir um það bil tíu
árum var vasa-
klúturinn oft á
lofti. Óperan var
Uka um efni sem
Verdi þekkti af
persónulegri
reynslu; aðal-
kvenpersónan
deyr langt fyrir
Jónas
Sen
skrifar
La Traviata fjallar um unga konu
sent deyr úr tæringu. Þessi ópera
verðurfrumsýnd flslensku óperunni
í kvöld og er ein sú vinsælasta sem
gerð hefur verið. mmmm^^^^^^mm
Enda var höfundur TX*-. 1 í ct'
hennar eitt mesta I wlliloL
tónskáld sem sögur
fara af, sjálfur
Guiseppe Verdi.
Hann var ítalskur
og var uppi á öld-
inni sem leið - á
rómantíska tímabil-
inu í tónlistarsög---------------
unni. Þá ólguðu stormasamar tilfinn-
ingar f tónlistinni, ekki síst í óperun-
um. Ast og afbrýði tókust þar á; hat-
ur, sorg og ofsafengnar ástríður voru
látnar ráða örlögum persónanna.
Verdi samdi fjölmargar , sltkar
óperur. Þar á meðal eru 11 Trovatore,
Rigoletto, La Traviata og fleiri, og
em flestar þeirra hrein snilldarverk.
Enda var andagiftin mikil og hugs-
En er Verdi var önnum kafinn við að
semja „Konungur í einn dag“ dó annað
barn hans, og var það aðeins rétt
rúmlega árs gamalt. Rúmu ári seinna
dó hitt barnið, og skömmu síðar lést
eiginkona hans.
aldur fram, og sjálfur hafði hann
ungur misst eiginkonu sína, Marg-
heritu. Hún lést úr heilabólgu, og
hafði þessi atburður mikil áhrif á
snillinginn eins og nærri má geta.
Sorgin lamaði hann, og hann missti
alla trú á sjáifan sig. Það tók hann
langan tfma að jafha sig eftir áfallið,
en svo tóku hæfileikar hans að
blómstra. Hann samdi þá hverja
Húsbréf
Utdráttur
húsbréfa
Nú hefur farið fram útdráttur húsbréfa
í eftirtöldum flokkum:
1. flokki 1991
3. f lokki 1991
1. flokki 1992
2. flokki 1992
1. flokki 1993
3. flokki 1993
1. flokki 1994
13. útdráttur
10. útdráttur
9. útdráttur
8. útdráttur
4. útdráttur
2. útdráttur
1. útdráttur
Koma þessi bréf til innlausnar 15. apríl 1995.
Öll númerin verða birt í næsta Lögbirtingablaði.
Auk þess eru númer úr fjórum fyrsttöldu
flokkunum hér að ofan birt í DV föstudaginn 10.
febrúar. Upplýsingar um útdregin húsbréf liggja
frammi í Húsnæðisstofnun ríkisins, á Húsnæðis-
skrifstofunni á Akureyri, í bönkum, sparisjóðum
og verðbréfafyrirtækjum.
Cxfcl HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
LJ HÚSBRÉFADEILO • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVlK • SlMI 69 69 00
Kona með fortíð. Giuseppina
Strepponi, seinni kona Verdis.
óperuna á fætur annami, og eru flest-
ar þeirra harmleikir. Það er skiljan-
legt þegar höfð er í huga sú raun sem
Verdi hafði mátt þola. Fæstir ná sér
til fuíls eftir slikt áfall, sárin gróa, en
þau skilja eftir sig ör sem aldrei
hverfa.
Hjá bóndanum
Tónlist Verdis hreif áheyrendur
með sér svo til frá byrjun. Þegar
hann var orðinn fullorðinn vom
óperur hans farnar að hljóma um
gjörvalla heimsbyggðina; hann var
dáður sem þjóðhetja á Ítalíu og virt-
ur um allan heim sem mikiihæft tón-
skáld. Það vom ótrúlegar breytingar
frá því sem áður hafði verið, því
hann var af fátæku fólki kominn.
Verdi, sem hét fullu nafni,
Guiseppe Fortunino Fran-
cesco, fæddist hinn 10. október
árið 1813. Fæðingarbær hans var
þorpið Le Roncole á Norður-ítal-
íu, og bjó ijölskyldan þar við
þröngan kost. Húsakynnin voru
hálf ömurleg, og menningin mun
ekki hafa verið í hávegum höfð á
heimilinu. Sjálfur sagði Verdi
eitt sinn að hann hefði ekki hlot-
ið neina menntun sem bam, því
faðir hans hefði verið ólæs bónd-
adurgur sem ekkert vissi né
kunni.
Þelta var alls ekki rétt. Faðir
Verdis var ritari féhirðisins í Le
Roncole á Norður-Ítalíu, þar sem
fjölskyldan bjó, og hefur því
varla verið ólæs, því síður bóndi.
En Verdi átti það til að ýkja þeg-
ar hann talaði um fortíð sína;
hann var oft dramatískur, og lýsti
stundum liðnum atburðum eins
og þeir væm senur í einhverjum
ópemharmleik. Það er reyndar
skiljanlegt, því hann var ópem-
tónskáld og lifði og hrærðist í
heimi skáldskaparins.
En þó hann hafi farið með
fleipur, var það rétt að tónlistar-
uppeldi hans hefði f fyrstu verið
fábrotið. Fæðingarbær hans, Le
Roncole var ekki stór, menning-
arlífið eftir því takmarkað og mennt-
un bæjarbúa á lágu stigi. Sem ungur
drengur lærði hann að lesa og skrifa
hjá prestinum í bænum, sem var orð-
inn æði gamall og kalkaður. Orgel-
leikarinn þar, sem líka var kominn á
efri ár, kenndi honum aftur á móti
undirstöðuatriðin í tónfræði. Verdi
þótti strax efnilegur, og þegar hann
, var orðinn átta ára keypti faðir hans
handa honum spínettu, sem er nokk-
urs konar sembal. Á þetta hljóðfæri
gat hann æft sig eins og hann vildi -
en kallaði það öllum illum nöfnurn
síðar á ævinni eins og allt annað úr
fortíðinni.
Áfram veginn
Námið í Le Roncole stóð ekki
lengi yfír. Þegar Verdi var um tíu ára
gamall dóu bæði presturinn og orgel-
leikarinn í hárri elli. Þá var ungi
snáðinn sendur í heimavistarskóla i'
Busseto, sem er smábær í um það bil
fímm kílómetra tjarlægð. Þar hélt
hann áfram tónlistamáminu hjá kór-
stjóra og orgelleikara nokkrum,
Ferdinando Provesi, - og til að eiga
einhverja aura spilaði hann líka f
rnessum í heimabæ sínum. Hann
varð að ganga á milli f hvert skipti,
og hélt oft á stígvélunum sínum á
leiðinni til að sh'ta þeim ekki út.
I Busseto fékk Verdi ekki nerna
sæmilega tónlistarmenntun. Hann
lærði þó tónsmíðar, og var iðinn við
að semja allavega tónverk. Þar á
meðal var fjöldinn allur af hergöngu-
lögum fyrir lúðrasveitir, nokkrir
konsertar, allskyns tilbrigði fyrir pí-
anó og einnig trúarleg verk.
Tónlist þessi þykir ekki ýkja
merkileg núna, enda ungæðisleg og
ómótuð. Hún ber þó vott um miklar
gáfur, og vakti áhuga kaupmannsins
sem faðir Verdis keypti vfn af, en
hann hét Antonio Berezzi og var
mikill áhugamaður um tónlist. Hann
gat leikið sæmilega vel á nokkur
hljóðfæri og hafði stofnað tónlistar-
félag í bænum. Hann kom fljótt auga
á hæfileikana sem bjuggu í hinum
unga Verdi, tók hann undir vemdar-
væng sinn og örvaði hann til dáða.
Verdi fékk að æfa sig á pfanóið hjá
honum, og gekk kaupmaðurinn hon-
um að miklu leyti í föðurstað. Á end-
anum fór Verdi buit úr heimavistinni
sem hann hafði verið í frá því hann
hélt til Busseto, og flutti inn á heim-
ili Barezzis. Þá var hann átján ára
gamall.
Barezzi átti sex böm, Margherita
tók að læra söng og píanóleik hjá
unga snillingnum, og brátt tókust
með þeim ástir. Þegar sá gamli sá
hverju stefndi varð hann harla glað-
ur; hann vildi líka allt fyrir Verdi
gera og ráðlagði honum að fara til
Mi'lanó. í Busseto gæti hann ekkert
meira lært, en í Mílanó væri menn-
ingin á háu stigi, og margt að gerast
þar í listalífinu.
Eftir að hafa dvalið á heimili Bar-
Verdi skrifaði í bréfi: „Fólk segir að
óperur séu allt of dapurlegar, og að í
þeim séu allt of margir dauðdagar. En
þegar öllu er á botninn hvolft, þá er
dauðinn það eina í lífinu. Hvað annað
hefur það líka upp á að bjóða?“
Hann var ítalskur og var uppi á öldinni
sem leið - á rómantíska tímabilinu í
tónlistarsögunni. Þá ólguðu stormasamar
tilfinningar í tónlistinni, ekki síst í
óperunum. Ást og afbrýði tókust þar á;
hatur, sorg og ofsafengnar ástríður voru
látnar ráða örlögum persónanna.
ezzis í góðu yfirlæti í um það bil ár
hélt Verdi því til Mílanó og sótti um
að komast inn í tónlistarháskólann í
borginni. Honum var synjað inn-
göngu, enda kominn fjórum ámm
yfir hámarksaldur. í þokkabót þótti
hæfni hans við píanóið ekki mikil,
og svo var námi hans í ýmsum tón-
fræðigreinum mjög ábótavant. Ofan
á allt var skólinn þegar orðinn yfir-
fullur. Prófdómarar gerðu sér þó
grein fyrir hæfileikum Verdis, en
töldu samt að hann hefði ekkert er-
indi inn í skólann. I staðinn var hon-
um ráðlagt að finna sér einkakenn-
ara, sent hann og gerði. Hann hóf
nám hjá Vincenzo Lavigna, og var
hjá honum í nokkur ár. En hann fyr-
irgaf aldrei tónlistarháskólanum í
Mi'lanó fyrir að hafa hafnað sér, og
minntist þess oft. Löngu síðar, þegar
ráðamenn tónlistarháskólans ætluðu
að heiðra hann sérstaklega, sveiaði
hann bara og sagði snúðugt: „Huh!
Þið vilduð mig ekki þegar ég var
ungur, þið skuluð svo sannarlega
ekki fá mig nú þegar ég er orðinn
garnall."
Ógæfan dynur yfir
Eftir að Verdi hafði dvalið f Míl-
anó í nokkur ár, sneri hann aftur til
Busseto og hóf að vinna við ýmis
tónlistarstörf. Hann kvæntist Marg-
heritu og eignaðist með henni tvö
böm. Um þessar mundir samdi hann
líka sína fyrstu óperu, sem var Ob-
erto greifi af San Bonifacio, og var
hún frumsýnd í La Scala í Mílanó ár-
ið 1839. Þá var Verdi tuttugu og sex
ára gamall, og lofuðu viðtökur
áheyrenda góðu um glæsta framtfð á
óperusviðinu. Hann hófst því strax
handa við gerð þeirrar næstu, „Kon-
ungur í einn dag“, sem er gaman-
ópera. Um svipað leyti flutti hann
jrlagavaldur Verdis. Margherita
Barezzi, fyrri kona Verdis.
líka aftur til Mílanó, og þá með fjöl-
skyldu sinni. Gæfan virtist blasa við
honum; hann var nú virtur tónlistar-
maður og óumræðilega hamingju-
samur með eiginkonu sinni og börn-
um.
En er Verdi var önnum kafinn við
að semja „Konungur í einn dag“ dó
annað bam hans, og var það aðeins
rétt rúmlega árs gamalt. Rúmu ári
seinna dó hitt bamið, og skömmu
síðar lést eiginkona hans. Þá var
hann tæplega tuttugu og sjö ára gam-
all.
Það er ekki erfitt að skilja angist
þess sem upplifir slíkt áfall. Sumir