Alþýðublaðið - 28.07.1995, Blaðsíða 8

Föstudagur 28. júlí 1995
MMIIIItllfiyiU
13. tölublað - 76. árgangur
Hvað gengur rítstjóranum til?
■ Sighvatur Bjarnason skrifarvegna umfjöllunar Viðskiptablaðsins
um málefni Vinnslustöðvarinnar hf. íVestmannaeyjum.
Ekki alls fyrir löngu hóf nýtt vikublað,
Viðskiptablaðið, innreið sína á fjölmiðla-
markaðinn. Það hafði það að leiðarljósi
að gera atvinnulífmu skil - enda full þörf
fyrir slíkan fjölmiðil. Ég var einn af þeim
sem fagnaði útgáfunni og lagði mig í líma
við að kaupa blaðið - þrátt fyrir að því
gengi hálfilla að slíta bamsskónum og
þroskast. Góðar greinar og fréttir hafa
birst í blaðinu enda margt áhugavert að
gerast f íslensku atvinnuiífi, sem betur fer.
Vandað blað sem sinnir íslensku atvinnu-
lífi af kostgæfni og heiðarleika getur
vænst góðra og langra lífdaga innan ís-
lenskrar fjölmiðlaflóm að mínu matí.
Það eru mér þvf mikil vonbrigði að
þurfa að rita þessa grein til þess að benda
á óvönduð skrif Viðskiptablaðsins sem
gert hafa það ótrúverðugt og ómarktækt.
Ritstjóri blaðsins hefur séð sig knúinn tíl
að skrifa langar greinar um stöðu og
rekstur fyrirtækis þess er ég stjórna.
Greinamar eru svo ótrúlega neikvæðar að
ef fyrirtækið og stjómendur þess væm
eins og þar er lýst, má telja nær ömggt að
það væri nú þegar búið að leggja upp
laupana. Vinnubrögð hans við gagnaöfl-
un og túlkun upplýsinga em með slíkum
eindæmum að ég þekki ekki dæmi um
slfkt nema ef vera skyldi hjá Helgarpóst-
inum gamla.
Eftir lestur greinar er birtíst 9. nóvem-
ber síðastliðinn ákvað ég að hún væri
ekki svara verð þar sem blaðið hafði ekki
hirt um að afla réttra upplýsinga og af-
greiddi hana því í huga mér sem „ung-
lingsafglöp" vaxandi blaðs.
f 22. tölublaði, þann 19. til 25. júlí
1995, er grein eftír ritstjórann er bar yfir-
skriftína Var þá rétt að skrá Vinnslustöð-
ina á Verðbréfaþing? Greinin var merki-
leg fyrir margra hluta sakir og telur undir-
ritaður fulla ástæðu til þess að gera at-
hugasemdir við greinina í heild sinni.
I þessari grein vitnar ritstjórinn meðal
annars í grein sína frá 9. nóvember og ef
litið er á hana þá var niðurlag hennar já-
kvætt fyrir fyrirtækið en allt efnið þar á
undan hafði verið mjög neikvætt. Bein-
línis var gefið í skyn að forráðamenn fyr-
irtækisins væm að villa um fyrir fjárfest-
um. Ritstjórinn hélt þessu meðal annars
fram í útvarpsviðtali. Hann sagði þar að
forráðamenn fyrirtækisins hefðu haldið
því fram að hagnaður Vinnslustöðvarinn-
ar hf. 1993/1994 hefði orðið 215 milljónir
en í raun væri um 11 milljóna tap að
ræða. Tilgangur viðtalsins var meðal ann-
ars að reyna að selja Viðskiptablaðið er
kom út þennan sama dag.
f greininni, sem var mjög mglingsleg,
var því haldið fram að hefðbundinn rekst-
ur VSV hefði ekki batnað mikið á undan-
fömum ámm. Engu að síður var nánast
einni síðu varið í að birta rekstur og efna-
hag Vinnslustöðvarinnar hf. frá 1991.
Fyrir þá er skilja tölur mátti vera ljóst að
reksturinn hafði batnað vemlega frá 1991,
undarlegt var því að halda öðm fram,
nema að þekkingarleysi hafi komið til. í
greininni kom meðal annars réttilega
fram að hagnaður Vinnslustöðvarinnar hf.
1993/1994 var 215 milljónir króna og
hagnaður samstæðunnar 172 milljónir
króna, þrátt fyrir að ritstjórinn hefði hald-
ið því fram að tap hefði orðið upp á 11
milljónir króna.
Gerð var athugasemd við að bókfært
verðmæti veiðiðheimilda væri 461 millj-
ón, sem er reyndar mjög eðlilegt.
Vinnslustöðin hafði selt skip með veiði-
heimildum til þess að lækka fjárbindingu
í skipum og fjárfest í veiðiheimildum á
móti. Auðvitað varð að bókfæra verð-
mætí heimildanna. Með því að bókfæra
aflaheimildir með skipum hefðum við að
sjálfsögðu lækkað afskriftimar og þar
með aukið hagnaðinn um 27 milljónir
króna. Til upplýsinga er þetta gert þannig
hjá flestum að menn kaupa skip með
veiðiheimildum og afskrifa þá upphæð
um 6 tíl 8% á ári í flestum tilfellum, en
kaup aflaheimilda eru almennt afskrifuð
um 12 til 20% á ári.
Ein athugasemd Vikublaðsins var að
Vinnslustöðin hf. hefði lækkað skuldir
með því að selja eignir. Þetta er stórbrotín
athugasemd og virðist ljóst að þeir er
svona skrifa þekkja ekki tíl rekstrar.
Ef lækka á skuldir fyrirtækja eru þrir
möguleikar að mínu matí; sá fyrsti er að
græða, annar er að auka hlutafé, við vor-
um að vinna í því og síðan sá þriðji að
selja eignir. Eignir VSV eru mjög seljan-
legar og því var brugðið á það ráð, við
höfðum meðal annars keypt skip ódýrt
vegna þess að við sáum í því gróðavon.
Við tilkynntum okkar viðskiptabanka
strax við kaupin að við sæjum hagnaðar-
Sighvatur Bjarnason: Það eru mér
mikil vonbrigði að þurfa að rita
þessa grein til þess að benda á
óvönduð skrif Viðskiptablaðsins
sem gert hafa það ótrúverðugt og
ómarktækt.
von í kaupum á skipinu og bankinn að-
stoðaði við málið útfrá þeim forsendum
og á þakkir skildar fyrir.
Þetta ætti ritstjórinn að skilja eftir að
hafa rekið fyrirtæki í sambærilegri stöðu
ogVSV varf
I greinum er birtust síðar var meðal
annars ráðist á þau fyriitæki og fjárfesta
sem höfðu fjárfest í Vinnslustöðinni hf.
og gert mikið úr því að sum þeirra höfðu
tengst Sambandinu sáluga. Aðstoð við
enduiTeisn fyrirtækja er ekki óalgeng og
við höfúm oft séð það áður.
Ljóst er að heildarrekstramiðurstaða
fyriitækisins verður lakari á þessu ári en
síðasta, ekki síst vegna þess að á fyrra ári
nutum við góðs af skynsamlegum fjár-
festingum sem við höfum selt aftur og
hagnast vel á. Afkoma í loðnuvinnslu
þessa árs er lakari en á fyrra ári meðal
annars vegna þess að samkeppnin var svo
mikil um að selja loðnu sem átti eftir að
veiða, að stærsta sölufyrirtæki Islendinga
á sjávarafurðum lækkaði markaðsverðið
verulega, vegna væntingar um offram-
leiðslu, sem ekki varð raun á. Verða á
loðnuhrognum féll einnig verulega, en
skiljanlegar ástæður lágu þar að baki
vegna offramleiðslu okkar Islendinga á
afurðinni.
Auk þess höfum við orðið fýrir barð-
inu á lækkun á gengi dollars og sterlings-
pundsins sem og önnur fyrirtæki í okkar
grein. Á þessu ári hefur rekstur útgerðar
gengið mun betur en áður, en sá rekstur
hafði verið okkur mjög þungur í skauti á
árinu 1993/1994. Rekstur bolfiskvinnsl-
unnar er einnig að batna vegna hagræð-
ingaraðgerða, aðlögun að gengissveiflum
og framleiðslu á nýjum afurðum.
Vert er að benda á 6 mánaða milliupp-
gjör annarra sjávarútvegsfyrirtækja á
Verðbréfaþingi hafa enn ekki verið opin-
beruð, en fróðlegt verður að sjá afkomu
þeirra. Rekstur sjávarútvegsfyrirtækja á
þessu ári hefur gengið verr en á síðasta
ári, það hefur komið fram í öllum fjöl-
miðlum, þannig að lakari útkoma VSV
ætti ekki að koma á óvart.
Ef borinn er saman rekstur Vinnslu-
stöðvarinnar á síðasta ári og á þessu ári án
söluhagnaðar eigna, verður rekstur þessa
árs ekki síðri. Sjómannaverkfall og afla-
brestur á humar hefur að vísu gert okkur
erfitt fyrir. En það skal játað að alltaf má
gera betur. Unnið er að því að bæta rekst-
urinn enn frekar til þess að ná upp hærra
framlegðarstigi er nægir til að geta skilað
hluthöfum viðundandi arði og efla fyrir-
tækið til enn frekari sóknar. Að því er
vikið meðal arrnars í Fréttabréfi Vinnslu-
stöðvarinnar hf. í júm' er ætlað var hlut-
höfum og starfsmönnum fyrirtækisins. í
fréttabréfinu segir meðal annars að nauð-
synlegt sé að fyrirtækið skili um 3 pró-
sentustiga hærri frámlegð miðað við nú-
verandi veltu tíl þess að skila viðunandi
afkomu.
Ef litíð er á þróun hagnaðar fyrir fjár-
magnsliði og afskriftir hjá VSV frá 1991
kemur eftírfarandi í ljós: (SJÁ TÖFLU)
{ ljósi þessara talna sést að við eram á
réttri leið.
Heildarskuldir hækkuðu vegna fjárfest-
ingar í afburða fiskiskipi fyrir hátt í 280
milljónir, en markaðsverðmætí skipsins í
dag með aflaheimildum er verulega
miklu hærra, svo og vegna hærri birgða-
stöðu en áður. Benda má ritstjóranum á
að nettóskuldir lækkuðu úr 3.212 milljón-
um 1992/93 í 2.732,1 milljón og síðan í
2.670,1 milljón nú í lok apríl síðast liðinn.
Skuldir munu lækka ennfrekar fyrir lok
reikningsársins vegna sölu á ftskiskipinu
Frigg VE, sem hefur verið seld fyrir um
185 milljónir króna. Að halda því fram að
skuldir hafi ekki lækkað er rökleysa og
beinlínis villandi. Veltufjárhlutfallið bato-
aði einnig talsvert á milli ára, fór úr 0,56 f
0,84, hafði verið 0,47 árið 1993, á það
benti ritstjórinn að vísu.
Það skal játað að skuldir Vinnslustöðv-
arinnar hf. era of háar og veltufjárhlutfall
er of lágt, enda höfum við aldrei haldið
öðru fram. Það var aðal ástæðan fyrir
hlutafjáraukningunni. Við búum hinsveg-
ar ekki til afburðafyrirtæki úr VSV á
nokkrum dögum. Ég hef þá trú að það
muni takast að gera VSV að fjárhagslega
öflugu fyrirtæki á árinu 1997. Staðan nú
er mun styrkari en um langt skeið.
Við höfum enn ekki náð sama fjár-
hagslega styrk og Grandi, ÚA og HB,
staða okkar var of slæm í upphafi. Gengi
hlutabréfa VSV er því talsvert lægra en
hjá hinum fyrirtækjunum, en ef vel tekst
tÚ á ábatavon við kaup á bréfum í VSV
að geta verið ekki síðri en hjá hinum fyr-
irtækjunum á markaðnum. Bókfært eigið
fé í dag er tæpur hálfur milljarður króna,
og tapþolið hefúr því aukist veralega.
Vinnslustöðin hf. hefur gengið í gegn
um miklar breytingar á liðnum áram og
var á síðasta hausti tilbúin til þess að
komast á fullt skrið. Tímasetning á hluta-
fjárútboði og umsókn um skráningu
hlutabréfa VSV á Verðbréfaþingi íslands
var því rökrétt framhald endurskipulagn-
ingu fyrirtækisins.
sæti á meðan fjallað var um málefni
VSV, ekki síst í ljósi forsögu málsins og
tengsla einstakra stjórnarmanna við
ákveðna viðskiptablokk.
{ sjötta lagi gagnrýnir ritstjórinn störf
bankaeftírlits Seðlabanka íslands og er sú
gagnrýni stórfurðuleg. Niðurstaða banka-
eftirlitsins var eingöngu samkvæmt lög-
um, en ef ritstjórinn hefði kynnt sér lögin
um Verðbréfaþingið þá hefði honum orð-
ið ljóst að ákveðin lög kveða á um skrán-
ingu fyrirtækja á markaði. Fyrirtæki þurfa
að fylla ákveðin skilyrði, samanber reglur
númer 2 um skráningu hlutabréfa á Verð-
bréfaþingi íslands er lúta að eiginfjár-
stöðu fyrirtækja er sækja um skráningu,
en þar segir:
„Áætlað markaðsverð hlutabréfa, sem
sótt er um að skráð séu, eða bókfært eigið
fé félags að viðbættum hagnaði eða að
frádregnu tapi firá síðasta fjárhagsári, sé
ekki unnt að áætla markaðsverð, skal vera
minnst 75 milljónir króna. Fjárhæðir í
•þessari og 3. grein skulu breytast í sam-
ræmi við breytíngar á skráðu kaupgengi
evrópskar mynteiningar (ECU) ffá geng-
inu hinn 31. janúar 1992,73,539.“
Þetta skilyrði uppfyllti VSV þegar sótt
var um skráningu á Verðbréfaþingi, eigið
fé var um 88 milljónir, sótt var um skrán-
ingu á 300 milljónum, hagnaður á undan-
gengnu fjárhagsári var 172 milljónir. Til
þess að tryggja hag væntanlegra fjárfesta
og styrkja stöðu fyrirtækisins var gerður
sá fyrirvari í útboðsgögnum að einungis
yrði af útboðinu ef tækist að selja 250
milljónir að nafnvirði. Það hafði verið
tryggt fyrirffam. Því gat Verðbréfaþingið
ekki hafnað umsókn VSV um skraningu
á þessari forsendu.
Ár: 1991*** 1992** 1992/1993 1993/1994 1994/1995
Tekjur samtals 1540,9 1.710,0 2.584,3 2.938,1 2.078,4
Hagnaður fyrir afsk. og fjárm. 91,2 237,9 432,1 568,3 411,3
Hagnaðurfyrir afsk. og fjárm. 5,9% 13,9% 16,7% 19,3% 19,8%
•** fyrir samruna VSV. f iskiðju, f JVE, Gunnar Ólafsson og Co., Lifrasamlagsins t Vestmannaeyjum og Knarrar hf.
*• Átta ménafta uppgjör. sameining hefur átt sér stað 1. janúar 1992. Greiddar voru 75,3 mitljónir úr verftjöfnunar-
sjóöi til VSV. Sighvatur Bjarnason tók viö starfi 1. júlí 1992.
* Átta mónaða rekstrartímabil.
Umfjöllunin í'Viðskiptablaðinu um
gagnrýnina á stjóm Verðbréfaþings er
villandi. Á sínum tíma gagnrýndi ég að
stjómarmenn Verðbréfaþings sem jafn-
fiamt sitja í stjómum eða era stjómendur
samkeppnisfyrirtækja skulu taka þátt í
umfjöllun og afgreiðslu um samkeppnis-
aðilana. Allt em þetta mætir menn sem
vafalaust eru starfi sínu vaxnir, en það
getur verið mjög erfitt að verá hlutlaus í
svona málum og því bentí ég á þetta. Ég
tel reyndar að breyta þurfi lögum um val
á fulltrúum í stjóm Verðbréfaþings til
þess að koma í veg fyrir hagsmuna-
árekstra.
Hvað varðar vanhæfni einstakra stjóm-
armanna Verðbréfaþings þá var alltaf
ljóst að bankaeftirlitið gat ekki dæmt yfir-
mann sinn vanhæfan, enda fór VSV sjálf
reyndar aldrei fram á að þeir yrðu dæmdir
vanhæfir. Niðurstaðan kom því ekki á
óvart. Aðalmálið var að ákveðnir stjóm-
armenn áttu að okkar mati að víkja úr
Werjóllur
Ritstjóranum er fátt heilagt og hann
réðst einnig á bankaeftirlitið og sagði:
,Með því að gera athugasemdir er banka-
eftirlitíð að taka á sig ákveðna ábyrgð og
setja sig í dómarasæti." En þetta er ein-
mitt hlutverk bankaeftírlitsins, samanber
18. grein laga urn Verðbréfaþing íslands í
VIB. kafla. Bankaeftirlitinu ber skylda tíl
þess að hafa eftirlit með að starfsemi
Verðbréfaþingsins sé í samræmi við lögin
er gilda um þingið og ber því mikla
ábyrgð.
Ritstjórinn segir að mikið sé í húfi fyrir
mig persónulega að rekstur fyrirtækisins
gangi vel, og er það rétt, enda er ávallt
svo um framkvæmdastjóra fyrirtækja,
þannig að ég tel mig ekki undantekningu
frá þeirri reglu. Ennfremur era tengsl mín
við fyrirtækið bundin tilfinningum þar
sem fjölskylda mfn hefur með einum eða
öðram hætti verið tengd þessu fyrirtæki
frá stofnun þess árið 1946.
{ grein sinni segir ritstjórinn að líklega
muni takast að ná betri árangri í rekstri
fyrirtækisins því margir telji sig skuld-
bundna til þess að koma fyrirtækinu til
hjálpar. Hveijir telja sig skuldbunda til
þess að hjálpa veit ég ekki, en gott væri ef
ritstjórinn gætí bent mér á þá því öll að-
stoð er vel þegin.
í áttunda lagi þá fullyrði ég að VSV á
fúllt erindi með öðrum sjávarútvegsfyrir-
tækjum á Verðbréfaþing íslands, eigið fé
er nálægt 500 milljónum og í ágætisgrein
eftír Albert Jónsson hjá Landsbréfum, í
Morgunblaðinu nýverið kemur í ljós að
hann telur endurmetíð eigið fé Vinnslu-
stöðvarinnar vera um 920 milljónir, og er
það síst ofmetið. Hlutafé er nú 562 millj-
ónir og markaðsgengi bréfa í félaginu er
nú 1,03 til 1,05, þannig að kaup á bréfum
í VSV era ekki slæm kaup.
Þeir sem þekkja til sjávarútvegsfyrir-
tækja gera sér grein fyrir því að bókfært
eigið fé fyrirtækjanna jafngildir ekki
raunverulegri eigin fjárstöðu fyrirtækj-
anna. Bókfært verð fiskimjölsverksmiðju
fyrirtækisins sem er nýendurbyggð er
innan við 400 milljónir en raunverðmæti
hennar er veralega hærra. Nývirði verk-
smiðju sem okkar, er yfir 1 milljarður
króna.
Athyglisvert er hversu neikvæð skrif
Viðskiptablaðsins hafa verið um Vinnslu-
stöðina hf., en við því er ekkert að gera,
þau verða að skoðast í samhengi við það
sem á undan er gengið. Hvað ritstjóranum
gengur til er erfitt að segja til um, en hins
vegar er ljóst að eitthvað fer Vinnslustöð-
in í skapið á honum og þykir mér það
leitt, Vinnslustöðvarinnar vegna.
Niðurstaðan er sú að skráning hluta-
bréfa Vinnslustöðvarinnar hf. á Verð-
bréfaþingi íslands var fýllilega réttmæt.
Fyrirtækið hafði selt fýrirffam hlutafé fýr-
ir um 250 milljónir, tíl hóps fjárfesta. Þar
á meðal var hópur lífeyrissjóða er sá arð-
semi í kaupum á bréfum í félaginu, en
hafði engin önnur tengsl við fyrirtækið.
Sjávarútvegsfyrirtæki eins og Vinnslu-
stöðin hf. eiga vera almenningsfýrirtæki,
þar sem auðlind hafsins er sameign þjóð-
arinnar og okkur hefur verið falið að hafa
umsjón með veiðiheimildum sem þjóðin
á. Því er brýnt að mínu matí að almenn-
ingur fjárfesti í sjávarútvegsfýrirtækjum,
þvf var eðlilegt að við vildum fá inn sem
breiðastan hóp hluthafa í fýrirtækið. Eig-
endur íýrirtækisins vilja sjá Vinnslustöð-
ina hf. sem stórt, öflugt og arðbært sjávar- •
útvegsfýrirtæki með dreifða eignaraðild,
og skapi tækifæri tíl atvinnu og framfara í
Vestmannaeyjum.
Unnið er að uppbyggingu fýriitækisins
á fullum krafti og að því einbeitum við
okkur sem eram í forsvari fyrir félaginu.
Sú uppbygging mun takast án átaka og
verulegrar uppstokkunar, en við höfum
verið að breyta framleiðslu okkar og hef-
ur breytingin gengið vel. Við sjáum nú
betri framlegð í frystingu entí langan
tíma, vegna þessarar aðlögunar. Við
stefnum að betri rekstri, því er unnið í
leiðum til þess að skila betri árangri en
nú, stefnt er að því að fyrirtækið skili 3 til
5% hagnaði af rekstri fýrir skatta á árinu
1997/1998. ■
Höfundur er framkvæmdastjóri
Vinnsiustöðvarinnar hf. í Vestmannaeyjum.
Frá Vestm.: Frá Þorlákshöfn:
Alla daga 08.15 12.00
Auk þess:
Fimmtudaga,
föstudaga og
sunnudaga 15.30 19.00
Afsláttarkort
Fjölskylduafsláttur
Hópafsláttur
Áætlunin getur breyst 4.-7. ágúst
vegna Þjóðhátíðar Vestmannaeyja
Leitið nánari upplýsinga í síma 481 -2800 eða fax 481 -2991
í Vestmannaeyjum.
Rútuferðir eru frá Umferðarmiðstöðinni í Reykjavík.
Nánari upplýsingar í síma 552-2300.
4$
HERJÓLFUR brúar bilið