Alþýðublaðið - 05.09.1995, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n
Neibb, ég er ekki krati
Hann fílar hvorki Jón Baldvin né Guðmund
Árna - ERGÓ: Maðurinn er ekki krati. Hmmm...
ég ákvað að halda pólitískri rannsókn áfram:
„Hvern hann kynni þá við?" „Ja, mér finnst
sko Heiðar Jóns búinn að gera rosa góða hluti
þarna í Framsókn, Halldór kemur voða vel
fyrir og líka hún stelpa af Nesinu, þú veist,
á mótorhjóli og svona.
„Neibb, ég er ekki krati.“ Hann
hallaði sér nær mér, yfir borðið: „Eg
ffla hvorki Jón Baldvin né Guðmund
Árna.“ Ég beið eftir framhaldinu,
áreiðanlega með augljósa forvitni í
svipnum, því hann hallaði sér aftur í
stólnum og saup hálfvandræðalega á
bjórglasinu. Og þagði. Þetta voru
sumsé rökin. Hann fílar hvorki Jón
Baldvin né Guðmund Áma - ERGÓ:
Pallborðið |
Maðurinn er ekki krati. Hmmm... ég
ákvað að halda pólitískri rannsókn
áfram: „Hvern hann kynni þá við?“
, Ja, mér finnst sko Heiðar Jóns búinn
að gera rosa góða hluti þama í Fram-
sókn, Halldór kemur voða vel fyrir og
líka hún stelpa af Nesinu, þú veist, á
mótorhjóli og svona. Töff.“ Töff.
Jahá. Ég dró annars hugar upp þó
nokkuð gamalt kver sem ber heitið
„Alþýðuflokkurinn og umbótamálin"
og skildi eftir í höndunum á viðmæl-
anda mínum, í þeirri von að hann
gluggaði í það, þó ekki væri nema í
strætó á leiðinni heim...
Sjónarrönd
í kjölfar Sjónarrandar Svavars hefur
farið af stað heilmikil umræða um
þróun pólitískra kenninga, sögu
stjómmálahreyfinga og hvemig hug-
myndafræðin stenst tímans tönn. í
ljósi þess samtals sem vitnað er í hér í
upphafi, tel ég einmitt bráðnauðsyn-
legt að líta aðeins yfir farinn veg og
varpa örlitlu ljósi inn í rökkur fortíðar-
innar. Svavar hefur sjálfur látið svo
um mælt að ekki sé grundvöllur fyrir
sameiningu á vinstri vængnum fyrr en
Alþýðuflokkurinn hefur gert upp for-
tíð sína! Það verður víst ekki gert í
einni stuttri palfborðsgrein, en lítum á
eitt, tvö mál, svona til að fá nasaþef-
inn.
Byrjum á byrjuninni og hverfum
allt aftur til stofnunar Alþýðuflokksins
1916. Þá vom lög um kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis þannig, að við
kjördæmakosningar höfðu þeir einir
atkvæðisrétt og mátm vera í framboði,
sem vom orðnir 25 ára og stóðu ekki í
skuld fyrir þeginn sveitarstyrk. Með
sömu skilyrðum höfðu þeir sem orðnir
vom 35 ára kosningarétt og kjörgengi
til landskjörs. (Þá vora 6 af 40 þing-
mönnum kosnir hlutfallskosningu um
land allt. Þeir vom kosnir til 12 ára og
helmingur þeirra átti að fara frá sjötta
hvert ár). Það er hætt við að einhveij-
um þætti það ómanneskjulegt nú ef
allir þeir sem hafa fengið aðstoð hjá
Félagsmálastofnun yrðu sviptir kosn-
ingarétti. Þó kostaði það 20 ára baráttu
að fá í gegn þær breytingar á lögunum
að kosningaréttaraldur var lækkaður
niður í 21 ár og þeginn sveitarstyrkur
svipti menn því aðeins kosningarétti
að hann ætti rætur að rekja til leti,
óreglu eða hirðuleysis. (Hver svo sem
mat það hveiju sinni). Enn eigum við
þó limgt í land með að ná fram réttlátu
kosningakerfi. Jöfnun kosningaréttar
hefur verið á stefnuskrá Alþýðu-
flokksins áratugum saman og vissu-
lega hafa unnist áfangasigrar. En betur
má ef duga skal, takmarkið er að hver
maður hafi sama atkvæðisrétt, hvar á
landinu sem hann býr.
Tryggingar
Þegar Alþýðuflokkurinn hóf starf-
semi sína, voru almannatryggingar
svo að segja óþekktar hér á landi.
Sveitarstyrkurinn var eina björgin ef
eitthvað bjátaði á. Sveitarómaginn var
útskúfaður úr þjóðfélaginu, sviptur
kosningarétti og kjörgengi, eins og
fyrr sagði. „Öldungurinn, sem hafði
erfiðað langa ævi, alið upp böm og
greitt skatta og skyldur, en eigi getað
saftiað sjóði til elliáranna, var í þessu
efni settur á bekk með afbrotamönn-
um dæmdum fýrir glæp... Tryggingar
alls konar eigna, svo sem húsa, skipa
og vamings, vom þá þegar orðnar al-
gengar og alkunnar. En trygging
starfsorkunnar, sem er aðal höfuðstóll
hverrar þjóðar og dýrmætasta eign alls
þorra vinnandi manna, var þá, eins og
fyrr er sagt, svo til óþekkt.“ Svo ritaði
Haraldur Guðmundsson á fimmta ára-
tugnum í grein um Alþýðuflokkinn og
hlut hans í að koma hér á kerfi al-
mannatrygginga. Þetta reyndist önnur
áratugabarátta. Fyrstu árin, meðan Al-
þýðuflokkurinn átti aðeins einn full-
trúa á Alþingi, vom skrefin að vonum
smá. En eftir því sem styrkur flokks-
ins óx innan þings og utan miðaði bet-
ur í áttina. Fyrsta fmmvarpið þessa
efnis, sem borið var fram mætti ákafri
andstöðu og náði ekki fram að ganga.
Helstu rök andstæðinganna vom þau,
að „tryggingamar yrðu svo dýrar, að
ekki yrði undir risið, að þær myndu
draga úr sjálfsbjargarviðleitni fólks og
ala upp í því leti og ómennsku, að
sjúkdómar og kvillar myndu aukast
o.fl. o.fl.“ (H.G., sama grein). Það var
svo loks árið 1935 sem alþýðutrygg-
ingalögin vom loks sett og mörkuðu
tímamót í félagsmálasögu Islendinga.
Ég er rétt komin af stað að glugga í
bókhaldið, en tel sýnt að Svavar hljóti
að verða sáttur - það stefhir nefhilega
í bullandi gróða. Töff? ■
Höfundur er háskólanemi.
Enn getum við sagt fréttir af
Helgarpóstinum. Nokkur
upplausn hefur ríkt þar síð-
ustu vikur enda framtíð blaðs-
ins óráðin. Eftir að Gunnar
Smári Egilsson ákvað
skyndilega að hætta blaða-
mennsku hefur Sigurður
Már Jónsson stýrt blaðinu,
en hann mun nú hugsa sértil
hreyfings. Við vitum að hann
hefur rætt við stjórnendur
Vidskiptablaðsins um að
koma til starfa á þeim vett-
vangi. Hvað þá verður um
Helgarpóstinn er á huldu...
Yfirlýsingar Páls Péturs-
sonar félagsmálaráðherra
um erlent vinnuafl á íslandi
hafa vakið mikla athygli, enda
hefur ráðherrann lýst yfir því,
að ekki eigi að flytja hingað
„heilu skipsfarmana" af út-
lendingum til að taka vinnu
frá íslendingum. Það var því
ekki að ófyrirsynju að þing-
menn í kaffistofu Alþingis
legðu áleitnar spurningar fyrir
Pál í síðustu viku. Morgun-
bladiö hafði skýrt frá því, að
flytja ætti norskar kýr til Is-
lands til að bæta stofninn: Á
kaffistofunni var félagsmála-
ráðherrann þessvegna spurð-
ur hvort hann myndi nokkuð
veita þessum erlendu beljum
atvinnuleyfi - enda liggur í
augum uppi að þærtaka
vinnu af rammislenskum
kúm. Páli Péturssyni var ekki
skemmt...
Það fór einsog við höfðum
spáð fyrir löngu: Jón
Kristjánsson alþingismaður
lætur nú af ritstjórn Tímans
enda hefur hann ýmsum mik-
ilvægum hnöppum að
hneppa sem formaður fjár-
laganefndar. Blaðinu verður
stjórnað um sinn af þeim
Oddi Ólafssyni og Birgi
Guðmundssyni en leit
stendur yfir að ritstjóra. Tím-
inn er rekinn af DV og á þeim
bæ eru uppi hugmyndir um
að efla Tímann til muna sem
málgagn vinstrimanna -
hvernig sem það á nú að
ganga upp meðan ekki slitnar
slefan milli Halldórs Ás-
grímssonar og Davíðs
Oddssonar...
Það er óhætt að segja að
Hallgrímur Helgason
hafi slegið vel og rækilega í
gegn með „uppistandi" sínu í
Kaffileikhúsinu. Upphaflega
var hann beðinn um að skipu-
leggja eina kvölddagskrá en
nú hefur hann troðið upp fyrir
fullu húsi sjö sinnum og átt-
unda sýning er í kvöld.
Stemmningin fer sífellt vax-
andi og nú er svo komið að
varla er hægt að fá miða
nema panta símleiðis með
fyrirvara. Áfram Hallgrímur...
Hin líflega Menningar- og
upplýsingamiðstöð ungs
fólks í Hinu húsinu við Aðal-
stræti mun á næstunni leggja
áherslu á þemamánuði þar
sem ákveðin málefni verða
tekin fyrir. Meðal annars
verður veitt fræðsla og ráð-
gjöf um kynlíf, getnaðarvarnir
og barneignir. Upplýsinga-
miðstöðin hefur aðgang að
Netinu og mun eiga sína
heimasíðu þar í framtíðinni.
Nethausar á Vefnum í gær
ræddu spenntir nauðsyn þess
að kynlífsfræðslu - þessu
brýna hagsmunamáli æsku-
fólksins á síðustu og verstu
tímum - verði gerð sóma-
samleg skil á þessum vett-
vangi, en hingaðtil hefur kyn-
lífsumfjöllun á Netinu svotil
einskorðast við klám...
h i n u m e g i n
“FarSide" eftir Gary Larson
Bjarna Þórarinssyni brá illilega í brún þegar hann leit uppúr
Sjónháttafræðunum og uppgötvaði að Biggi hafði augljós-
lega gleymt að bera á sig sóiverndarkremið áðuren þeir
félagar fóru útaf Hótel Mallorca þá um morguninn...
Hefurðu fylgst með atburðum á kvennaráðstefnu
SÞ í Kína?
Þröstur Guðmundsson,
atvinnulaus: Nei, ekki neitt.
Ég veit bara að Vigdís setti
þessa ráðstefnu.
Hólmfríður Jóhannesdótt-
ir, nemi: Nei, óskaplega lítið.
Guðrún Helga Stefáns-
dóttir, nerni: Eitthvað örlítið.
Það átti aldrei að velja þennan
stað fyrir ráðstefnuna því menn
gátu sagt sér að vandamál
kæmu upp.
Jónheiður isleifsdóttir,
nemi: Já, eitthvað aðeins í
fréttum. Ég hef heyrt að aðbún-
aðurinn sé lélegur á óopinbem
ráðstefrmnni, en er ánægð með
að Vigdís setti hátíðina.
Tinna Ólafsdóttir, nemi:
Já, eitthvað smávegis; bæði
gagnrýninni og óeirðunum sem
hafa orðið vegna skipulagning-
arvandamála.
m e n n
Þreytist Sjálfstæðisflokkurinn á
samstarfi við Framsóknarflokkinn
verður samstjórn Sjálfstæðisflokks
og Alþýðubandalags næsti kostur.
Páll Vilhjálmsson, Vikublaðsritstjóri og völvuspá
íslenskra sósíalista, fór á kostum síðastliðinn
föstudag í vikulegum pistli sínum.
Hér á Akureyri er fólk of
persónulegt Það er lokað, formlegt
og hrætt við allt sem það hefur
ekki alist upp við. Þeir sem flytjast
hingað eru óvinir innfæddra -strax.
Bandaríski biskupinn Michael Mikari
var ómyrkur í máli í viðtali Súsönnu
Svavarsdóttur við hann um Akureyringa
í Mogganum á sunnudaginn.
Jón Baldvin hélt þar mikla ræðu að
vanda og hafði að vonuni áhyggjur
af því hvemig ætti að koma
sauðþráum framsóknarmönnum
út úr Stjómarráðinu. Það vekur
athygii að Sjáifstæðisflokkurinn
eða ráðherrar hans em ekkert
nefndir í þessu sambandi.
Jón Kristjánsson Tímaritstjóri var ekki enn
búinn að uppgötva það síðastliðinn laugardag,
að orðið „framsóknarmaöur" nær ekki
aðeins til Framsóknarflokksmanna.
í undantekningartilfellum yrði um
að ræða þriggja flokka stjóm
Framsóknarflokks, Alþýðubanda-
lags og Alþýðuflokksins - með
fororði um að Alþýðuflokkur fengi
hvorki forsætisráðuneytið né
embætti utanríkisráðherra.
Meira af svo góðu frá völvunni Páli og Vikublað-
inu hans síðastliðinn föstudag. - Fá kratarnir þá
bara ráðherra Hagstofu íslands og kirkjumála?
Símahneyksli skekur nú
sóknarskrifstofuna í Brandval í
Noregi þar sem einhver hefur
hringt í klámþjónustu í Taflandi,
Bandaríkjunum og á Filippseyjum.
Bregðast nú krosstré sem önnur tré.
Á laugardaginn sagði DV frá þessu
„símahneyksli Isem] skekur"...
Það er litið á þá [aðkomna á
Akureyri] sem eitthvert
innrásarlið. Hér verður maður því
mjög einmana. Það tryggir manni
þó ekki næði og friðhelgi einkalífs,
því Akureyringar em með neflð
niðri í hvers manns koppi, skipta sér
af öllu og búa til undarlegustu sögur
um fólk sem þeir þekkja ekki neitt
Og við slúttum á Michael Mikari
Akureyrarvini og Súsönnu Svavarsdóttur *
í Mogganum á sunnudaginn.
Vefnum
■ Mannréttindaskrifstofa íslands
(http://www.centrum.is/human
rights) færir sig stöðugt uppá skaftið á
Netinu og á blaðamannfundi sem hald-
inn var á C@fé Síberíu í gærkvöldi
kynntu aðildarfélög hennar - Amnesty,
Biskupsstofa, Barnaheill, Hjálparstofnun
kirkjunnar, Jafnréttisráð, Kvenréttindafé-
lag (slands, Rauði krossinn, UNIFEM og
Baháí-samtökin (I) - 4. heimsráðstefnu
SÞ um málefni kvenna einsog hún kem-
ur fyrir sjónir á Netinu. Einnig voru
kynnt framtíðarmarkmið Mannréttinda-
skrifstofunnar á Netinu og hökuskegg-
rætt um gildi þessa samskiptaforms fyrir
baráttu félagasamtaka. Djúsý, eða
þannig... ■ Nýjasta afurð kvikmyndaris-
ans MGM/UA er bíómyndin Hackers -
Tölvubófar - sem kynnt er á Veffanginu
http://www. digiplanet. com/hackers
/index.html og hlaut hún sannarlega
viðeigandi meðferð tölvubófa fyrir
skemmstu. Kappar sem kalla sig Frelsis-
hreyfingu Internetsins fréttu nefnilega
fljótlega af Hackers-heimasíðunni og
tóku eina nóttina til hendinni. Þegar um-
sjónarmenn síðunnar vitjuðu afkvæmis
síns daginn eftir hafði Frelsishreyfingin
fyrir margt löngu brotið verndarkerfi
hennar á bak aftur, krotað allar myndirn-
ar ut og skilið eftir vafasöm slagorð
„uppum alla veggi". Kvikmyndafyrirtæk-
ið hafði vit á því að gera ekkert í málinu
og lítur á „glæpinn" sem fyrirtaks kynn-
ingu fyrir myndina. Góðuuuur...
sta ffan&cen trum. is
veröld ísaks
Justínian keisari fékk einu sinni þá
snilldarhugmynd, að múta tveimur
persneskum munkum sem höfðu búið í
Kína um skeið til að koma tilbaka með
nokkur silkiormaegg er falin höfðu
verið á hugmyndaríkan hátt í holum
bambusgöngustöfum þeirra. Þannig
var stórveldinu Konstantínópel loksins
fært um að hefja silkiframleiðslu
kringum árið 550. Frá þessum fáeinu
smyglsilkiormum er síðan mnninn
ættleggur allra þeirra silkiorma sem
notaðir hafa verið við framleiðslu
silkis í Evrópu til dagsins í dag.
Byggt á Isaac Asimov's Book of Facts.