Alþýðublaðið - 21.11.1995, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
ó r n m á I
■ Oskar Lafontaine kom, sá og sigraði þegar hann tryggði sér formennsku í flokki þýskra jafnaðarmanna í síðustu viku. Flestir voru búnir
að afskrifa Lafontaine - en þegar „keisarinn frá Saar" sneri aftur var honum líkt við hvirfilbyl
Sigur Lafontaines
Og klappið jókst og jókst. Þegar Lafontaine hafði sleppt síðasta orðinu
stukku þeir áköfustu upp á stóla og klöppuðu. Svipur ræðumannsins gaf
hins vegar fremur í skyn reiði en gleði, meðan þessi stormsveipur, þessi
tilfinningahiti almennra flokksmanna gekk yfir; hann stóð á aðra mín-
útu. Eftir á vildu menn líkja honum við hvirfilbyl.
Það var fímmtudaginn 16. nóv-
ember 1995. Hann hafði haldið
mikla ræðu daginn áður, ræðu sem
var dæmi um mælskulist í heims-
klassa. Ræðu sem minnti almenna
flokksmenn, jafnaðarmenn á þing-
inu í Mannheim, á gamla tíma.
Tíma, þegar barátta og tilfinninga-
kraftur, voru gangvirki þýskra
jafnaðarmanna. Oskar Lafontaine
hafði metið stöðuna algjörlega rétt.
Hann hafði þreifað á slagæð flokks-
ins. Hann vissi hvað flokksmenn
vildu heyra, hann vissi hvað þá
þyrsti í að fínna: tilfínningar.
Árið 1993 varð Björn Enghohn að
segja af sér sem formaður þýskra jafn-
aðarmanna, eftir að upp komst að
hann hafði sagt ósatt frammi fyrir
rannsóknamefnd, sem var að kanna
njósnir um persónu Engholms sjálfs.
Ymsum þótti þá, sem þama hefði lítil
þúfa velt þungu hlassi, aukaatriði orð-
ið að aðalatriði, og menn spurðu sig
að því hvort þessi afsögn hefði verið
nauðsynleg, hvort Engholm væri í
rauninni viðlíka syndugur og ýmsir
aðrir þýskir stjómmálamenn, sem sátu
sem fastast í embætti.
Jafnaðarmenn voru í kreppu. Það
var rúmt ár til kosninga og þeir urðu
að finna sér nýjan formann. Þeir kusu
Rudolf Scharping forsætisráðherra í
Rheinland-Pfalz, hinu gamla fylki
Helmuts Kohls, en lítið hafði borið á
Scharping í landsmálum fram að því.
Hann þótti ömggur kostur, maður hóf-
semda í skoðunum og líklegur til að
sækja inn á miðjuna, þótt einhverjir
hefðu á orði að hann væri fulllitlaus til
að snúa við blaðinu í þýskum stjóm-
málum og tryggja jafnaðarmönnum
sigur í fyrstu þingkosningunum eftir
sameiningu landsins. Það kom líka á
daginn, að jafnaðarmenn töpuðu:
þeim tókst ekki að tryggja sér fylgi
hinna óánægðu í landinu, þeirra sem
höfðu orðið fyrir vonbrigðum með
sameininguna, hvorki kjósenda aust-
an- né vestamegin.
Og ekki tók betra við eftir kosning-
ar. Fylgið tók að hrynja af jafnaðar-
mönnum í skoðanakönnunum.
Helmut Kohl bætti hins vegar stöðugt
við sig fylgi, og hið sama gilti um pól-
itískt afkvæmi Kommúnistaflokksins í
Austur-Þýskalandi, PDS. Hápunkti
náði þessi þróun í kosningum í Berlín
fyrir nokkrum vikum, en þar eru jafn-
aðarmenn í stjórn með kristilegum
demókrötum, svokallaðri stórstjórn,
sem ýmsum þykir, að undirstriki lík-
indi með flokkunum fremur en mun.
Það kom líka á daginn, að í Berlín
hrundi fylgið af jafnaðarmönnum,
sem kjósendur litu greinilega ekki á
sem neitt róttækt mótvægi við hægri-
menn. f hinu gamla vígi sósíaldemó-
krata, borg Willy Brandts, fengu þeir
nú aðeins rúmlega 20 prósent fylgi, en
fyrrverandi kommúnistar og sósíalist-
ar í PDS hins vegar um 15 prósent.
Kristilegir demókratar fengu um 40
prósent. Menn fóru að velta því fyrir
sér hvort jafnvægið í þýskum stjóm-
málum væri að hverfa, hvort jafttaðar-
menn væm að hætta að vera burðarafl
í pólitíkinni, flokkur, sem hefði sam-
bærilegt afl á við Kristilega demó-
krata.
Með þetta í huga mættu jafnaðar-
menn á flokksþing í Mannheim í síð-
ustu viku, og það gerði Oskar Laf-
ontaine sér manna best ljólt. Árið
1993 datt fáum eða engum Lafontaine
í hug sem formaður. Hann hafði tapað
illa fyrir Helmut Kohl árið 1990 og
síðan afþakkað formennsku á eftir. f
ofanálag átti Lafontaine í spillingar-
máli í Saarlandi fyrir nokkmm misser-
um, sem hann stóð þó af sér, ólíkt
Bjöm Engholm.
En það var ljóst af fyrstu orðunum í
Mannheim á miðvikudaginn síðasta,
að Oskar Lafontaine var aftur mættu
til leiks í þýskri landspólitík. Honum
var mikið niðri fyrir. Það var ekki það,
sem hann sagði, sem skipti máli.
Heldur hvernig hann sagði það: hin
tilfinningaþrungna framsetning,
mælskusnilldin, baráttukrafturinn,
sem undirstrikaði skapleysi og litleysi
Scharpings, sem sat eins og illa gerður
hlutur uppi á heiðurspallinum, og
klappaði þegar allir hinir klöppuðu,
þótt ljóst væri að þessi ræða væri í
rauninni smám saman að gera út af
við hann sjálfan sem formann.
Og klappið jókst og jókst. Þegar
Lafontaine hafði sleppt síðasta orðinu
stukku þeir áköfustu upp á stóla og
klöppuðu. Svipur ræðumannsins gaf
hins vegar fremur í skyn reiði en
gleði, meðan þessi stormsveipur, þessi
tilfinningahiti almennra flokksmanna
gekk yfir; hann stóð á aðra mínútu.
Eftir á vildu menn líkja honum við
hvirfilbyl.
Daginn eftir var Lafontaine orðinn
formaður.
Hann hafði hlotið yfirburðakosn-
ingu.
Ljóst er að aðstæðumar, hin hörmu-
lega staða SPD og þarafleiðandi þörf
flokksmanna fyrir tilfinningalegt al-
gleymi, urðu þess valdandi, að sigur
Lafontaines varð eins stór og raun bar
vitni - í kjölfar einnar ræðu. Eftir á
þótti ýmsum sem nýi formaðurinn
nánast óttaðist þær kvaðir, sem hann
hafði sjálfur kallað yfir sig; hann væri
ekki lengur eins bardagaglaður og í
ræðunni miklu daginn áður. Þessi
munur á tilfinningalegu ástandi for-
mannsins þótti segja sitt um stjórn-
málamanninn Lafontaine, sem hefur
gengið í gegnum súrt og sætt á ferli
sínum. Ljóst er, að ósigurinn 1990 sit-
ur enn í honum. Flokkurinn fékk að-
eins 33,5% fylgi, sem var lakasta nið-
urstaða hans frá 1957, og ýmsir vildu
kenna Lafontaine um hana, einkum
eldri menn í flokknum, sem voru
ósammála honum um áhersluatriði í
sameiningarmálinu. Auk þess er ljóst,
að hnífstungan, sem Lafontaine varð
fyrir í kosningabaráttunni 1990 hefur
haft mikil áhrif á hann og olli því að
hann dró sig fremur til hlés í opinberu
h'fi, lét ekki mikið á sér bera í lands-
málapólitík á árunum 1991-95.
En kannski var þetta alltsaman ein-
mitt helsti styrkur Lafontaines núna, í
nóvember 1995, í andrúmslofti þar
sem almennir flokksmenn óttuðust
það mest að flokkurinn þeirra væri
orðinn of líkur hinum stórflokknum,
Kristilegum demókrötum. Núna vildu
menn snúa þessari þróun við. Fá for-
mann, sem markaði flokknum sér-
stöðu hvað varðar umhverfisvitund,
efnahagsstjóm og beitingu hervalds,
formann sem væri orðinn að tákni fyr-
ir klassísk grundvallarviðhorf þýskrar
jafnaðarstefnu og þannig í skýrri pólit-
ískri andstöðu við Helmut Kohl.
Og hvað gerist núna? Hvað gerir
Lafontaine?
Það sem hefur vakið hvað mesta at-
hygli, er sú staðreynd að hann ætlar að
ræða á næstunni við Gregor Gysi,
óumdeildan leiðtoga PDS, afkvæmis
austur-þýska kommúnistaflokksins.
Um réttmæti þess deila menn. En
sumir segja að með hinni fullkomnu
pólitísku einangrun PDS hafi hinir
flokkamir gert honum mestan greiða,
aukið fylgi hans, breytt ímynd hans
sem bersyndugs kommúnistaflokks í
skírlífan umbótaflokk, sem er stikkfrí
og laus við ábyrgð á einu eða neinu.
Og þannig hafi menn komið sjarma-
tröllinu og mælskusnillingnum Gregor
Gysi í tísku. Menn bíða núna með eft-
irvæntingu fundar Lafontaines og
Gysis og annarra pólitískra bragða
„keisarans frá Saar“. Því hvað sem
mönnum finnst um hinn nýja for-
mann, þá er eitt ljóst: hann er frjór
stjómmálamaður, honum dettur ýmis-
legt í hug, og hugmyndir em einmitt
það eina sem geta lífgað við þýska
jafnaðarmannaflokkinn, þennan móð-
urflokk, sem hefur svo mikið fordæm-
isgildi fyrir jafnaðarmenn út um allan
heim...____________________________
Byggt á Suddeutsche Zeitung,
Deutsche Welle o.fl.
Meðan
augun
lokast
Út er komin ljóðabókin Meðan
augun lokast eftir Þórð Helgason
og er hún fjórða Ijóðabók höfund-
arins. Fyrri bækur hans eru Þar
var ég', (1989), Ljós ár (1991) og
Aftur að vori (1993). Auk þess
hefur Þórður gefið út þrjár barna-
bækur og eftir hann hafa birst
nokkrar smásögur. Þórður er einn-
ig höfundur nokkurra fræðirita og
greina, auk fjölda kennslubóka.
Meðan augun lokast sver sig í
Bróðir minn Ljónshjarta
á myndband
Kvikmyndin Bróðir
minn Ljónshjarta er komin
út á myndbandi. Þessi ein-
staka saga Astrid Lind-
gren er hér ljóslifandi í
æsispennandi mynd fyrir
böm og unglinga. Myndin
gerist að stærstum hluta í
landinu Nangijala þar sem
tími ævintýra og varðelda
er enn í fullu gildi. Bræð-
umir Karl og Jónatan hitt-
ast á ný eftir stutt líf á
jörðinni. Vegna hugrekkis
fá þeir nafnið bræðumir
Ljónshjarta. Myndin er í
senn æsispennandi, sorg-
leg og áhrifamikil. Mynd-
in er talsett á íslensku af
ljölda leikara.
ætt við fyrri ljóðabækur Þórðar.
Ljóðin tengjast náið náttúru lands-
ins og sögu - en ekki síður næsta
umhverfi skáldsins, lífi hans og
samferðamannanna enda má segja
að meginefni bókarinnar sé mann-
legar aðstæður á vorum dögum.
Að formi til eru ljóðin ýmist stutt
og hnitmiðuð eða lengri prósaljóð.
Höfundur gefur bókina út sjálfur.
Kveðja
Sumir segja að allir menn muni hvar þeir voru staddir þegar
fréttin barst um morðið á Kennedý forseta. Það man ég ekki.
Annað man ég hins vegar. Ég man nákvæmlega hvar ég var
staddur þegar ég fékk kveðjuna í lögum unga fólksins. Ég
sat í rauða stólnum hennar ömmu og klukkan var 8.36
þriðjudaginn 10. nóvember árið 1964. úti var stilla og 5
stiga frost - og það var ástarkveðja.