Alþýðublaðið - 25.10.1996, Page 3

FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n i r
Ofurviðkvæmar opinberar sálir
Halldór Halldórsson gerir mál
ákæruvaldsins gegn ritstjóra Al-
þýðublaðsins að umfjöllunarefni í
HP í gær:
Á mánudag bárust þær fréttir, að
ríkissaksóknari hefði ákveðið að
höfða opinbert meiðyrðamál að ósk
fangelsismálastjóra gegn Hrafni Jök-
ulssyni, ritstjóra Alþýðublaðsins, fyrir
að hafa kallað Harald Johannessen
fangelsismálastjóra „glæpamanna-
framleiðanda ríkisins". Fyrstu við-
brögð mín voru undrun yfir því, að
Hrafni skyldi verða á að kalla Harald
slíku nafni.
Önnur
sjónarmið
Ástir samlyndra hjóna - í stíu?
En eins og venjulega kom í ljós, að
málið var ekki alveg svona einfalt.
Nýr „titill“ á fangelsismálastjóra var
niðurstaða sérstakrar ádeilugreinar,
sem Hrafn skrifaði undir nafni um
ýmsa gagnrýniverða þætti í félagslegu
umhverfx fanga, sem hann greindi ffá.
I greininni gerði haim Harald Johaim-
essen m.a. ábyrgan fyrir fækkun heim-
sóknartíma, banni við heimsóknum
fanga í klefa hinna og að eiginkonum
fanga væri stefnt í sérstök herbergi,
hráslagalegar hrútastíur ástarinnar, að
sögn Hrafns, auk þess sem skipan
mála innan fangelsa væri með þeim
hætti, að ungir menn, sem kæmu á
Litla- Hraun forhertust innan um sér
reyndari afbrotamenn og yrðu fulln-
uma glæpamenn í vistinni. Þess vegna
kallaði Hrafn fangelsið „uppeldisstöð"
og Harald „glæpamannaframleið-
anda“.
Saimast sagna fnmst mér nýi titill-
inn ekki vera þess eðlis, að Haraldur
eigi að kippa sér upp við hann og
hann er vissulega ekki mannorðs-
skemmandi. Auk þess er hann vond
íslenzka og lætur illa í eyrum. Hrafn
heldur því íram, að fangelsismálastjóri
(fangelsisstjóri er betra) beri einn
ábyrgð á þessu ástandi, sem er ekki al-
veg hárrétt. En stundum þarf að kveða
sterkt að orði, til þess að eftir því sé
tekið, eins og Hrafti sagði sjálftir í út-
varpi. Nú hefur Haraldur Johannessen
tryggt, að annað hvert mannsbam á Is-
landi veit hvaða nafngift hann hlaut
hjá Hrafni Jökulssyni.
Eru þeir jafnhugrakkir og Gaukur?
Venjan er sú, að meiðyrðamál séu
höfðuð sem einkamál, en í þessu til-
viki hefur ríkissaksóknari fallizt á
kröfu lögmanns fangelsismálastjóra
um, að í þessu tiltekna máli skuli
höfðað opinbert sakamál vegna brota
á hegningarlögum og lögum um
prentrétt gagnvart starfsmanni ríkisins.
Hrafn Jökulsson getur þakkað guði
fyrir, að alræmd grein nr. 108 í hegn-
ingarlögunum skuh hafa verið dæmd
ólög af Mannréttindadómstólnum í
máli Þorgeirs Þorgeirssonar. Laga-
greininni lauk svo: „Aðdróttun, þótt
sönn sé, varðar sektum, ef hún er bor-
in fram á ótilhlýðilegan hátt.“ Mál
sem höfðað var gegn Þorgeiri vegna
skrifa um lögregluharðræði fór fyrir
Hæstarétt, þar sem Gaukur Jörunds-
son, nú umboðsmaður Alþingis, var
eini dómarinn af fimm á þeirri skoðun
að þessi lagagrein bryti í bága við
stjómarskrána. Sannast sagna er meið-
yrðalöggjöfin á íslandi ónýt. En
Hæstiréttur hefur í hendi sér að veija
tjáningarfrelsið frekari áföllum. Til
þess þarf örh'tið hugrekki.
Á sama hátt og tjáningarfrelsið er
vandmeðfarið hlýtur opinber persóna
að velta alvarlega vöngum yfir því
hvenær það er réttlætanlegt að setja
skorður við tjáningarffelsinu með því
að höfða meiðyrðamál. Ef starfstitli
opinberrar persónu er breytt í háðung-
arskyni í orðskrípi er það í sjálfu sér
ekki gild málshöfðunarástæða.
Óskiljanleg niðurstaða
ríkissaksóknara
í Viðskiptablaðinu skrifar Sig-
urður Már Jónsson um sama mál
en hann er manna kunnugastur
þeim lögum sem lúta að meiðyrðum
og tjáningarfrelsi:
Það er ekki annað hægt en að óska
Hrafni Jökulssyni, ritstjóra Alþýðu-
blaðsins, til hamingju með það að
fangelsismálastjóri ríkisins skuli hafa
valið hann til að verða fyrsti íslenski
samviskufanginn. Ákæra ríkissak-
sóknara gegn Hrafni vegna skrifa hans
um fangelsismál er með slíkum end-
emum að flesta sem láta sig tjáninga-
frelsi varða setur hljóða. Það er nánast
hægt að fullyrða að ef Hrafn verður
fundinn sekur fyrir íslenskum dóms-
stólum þá muni MannréttindadómstóU
Evrópu í Strassborg verða fljótur að
sýkna hann. Ef menn skoða dóma-
ffamkvæmd hjá þessum ágæta dóms-
stóli, sem hefur óumdeilanlega lög-
sögu á íslandi, þá er alveg ljóst að
Hrafn starfar innan tjáningarfrelsisins
og skiptir þá engu þó að hann hafi
kosið að beita kjánalegum myndlík-
ingum eins og „glæpamannaframleið-
andi ríkisins". Vert er að minnast þess
að þegar síðast fór mál til meðferðar
Mannréttindadómsstólsins komst
dómurinn að því að það væri fylgi-
fiskur umræðunnar í lýðfijálsu rílci að
„... valda sárindum, hneykslun eða
ólgu.“ Á einum stað sagði í niðurstöðu
Mannréttindadómstólsins í Þorgeirs-
málinu: „Efni greinanna vörðuðu, svo
sem reyndar var. óumdeilt, málefni
sem varðar almenning mjög miklu.
Það er rétt, að í báðum greinunum var
tekið afar sterklega til orða. Þrátt fyrir
það telur dómstóllinn, að þegar hlið-
sjón er höfð af tilgangi þeirra og þeim
áhrifum sem þeim var ætlað að ná
verði ekki talið að það orðfæri sem
notað var hafi keyrt úr hófi.
Að síðustu telur dómurinn að sak-
fellingin og refsingin hafi verið til
þess fallin að draga úr opinni umræðu
um málefni er varða almannahag."
í ljósi niðurstöðu Þorgeirsmálsins
er nánast óskiljanlegt að ríkissaksókn-
ari skuli hafa komist að þeirri niður-
stöðu að hægt væri að sakfella út frá
þessu máli, nema að þrýstingurinn á
hann hafi verið óvenju mikill í þessu
máli. ■
Ahugamenn um hina pólit-
ísku refskák velta nú málum
fyrir sér i Ijósi nýjustu atburða í
Alþýðuflokknum. Nái pólitísk
erfðaskrá Jóns Baldvins
Hannibalssonar ekki fram að
ganga opnast ýmsir fróðlegir
möguleikar. Guðmundur Árni
Stefánsson heldur því til dæm-
is opnu að hella sér í slaginn um
embætti formanns. Hvernig sem
það færi er Ijóst, að leita þyrfti að
nýjum manni til að gegna stöðu
varaformanns. Össur Skarp-
héðinsson, sem Sighvatur
Björgvinsson er talinn vilja sjá
sér við hlið, hefur aftekið með
öllu að verða varaformaður.
Margir myndu án efa vilja sjá
Rannveigu Guðmundsdóttur
aftur sem varaformann, ekki síst
konur. Færi svo, þá yrði að leita
að ný, im formanni þingflokks.
Augu flestra beinast að Össuri
um það, enda gegndi hann emb-
ættinu af miklum vaskleika áður
en hann varð ráðherra. Hann
mun hins vegar hafa látið (Ijósi
þá skoðun, að yrði embættið
laust færi best á þvi að sam-
tvinnun þingmanna Alþýðu-
flokks og Þjóðvaka yrði endan-
lega undirstrikuð með því að
Svanfríður Jónasdóttir verði
formaður þingflokks jafnaðar-
manna...
Eftir að Elínu Hirst var sagt
upp störfum hjá Stöö 2 hafa
henni borist fjölmörg tilboð um
starf. Meðal annars er því fleygt
að fleiri en eitt stórfyrirtæki hafi
borið víurnar í hana sem blaða-
fulltrúa. Elfn mun hins vegar fara
sér hægt þessa dagana. Hún tel-
ur sig enn hafa mikið fram að
færa á sviði fjölmiðlanna, og viil
g’jarnan gefa sínum gömlu yfir-
mönnum langt nef. Hver neit
nema sú ósk hennar rætist fyrr
en varir. Innan ríkisútvarpsins
eru margir sem sjá í henni ferskt
blóð, sem gæti nýst hinni stöðn-
uðu ríkisstofnun á mörgum svið-
um og er þá jafnvel talaö um
stöðu Boga Ágústssonar...
Forráðamenn innan forlagsins
Vaka-Helgafell líta svo á að
þeir séu síst minni á markaðin-
um en Mál og menning þó svo
að Ólafur Ragnarsson hafi
aldrei látið þau ummæli falla op-
inberlega enda óvarlegt að
styggja risann. Þar vega bóka-
klúbbar útgáfufyrirtækisins
þungt en þeir eru rétt innan viö
tug að tölu og í fullum gangi all-
an ársins hring. Jólabókaútgáf-
una líta þeir meira á sem sport
en að þar verði mælistika lögð á
umfangið. Vaka-Helgafell gefur
út tvær bækur fyrir þessi jól sem
skrifuð eru af fjölmiðlamönnum
til margra ára. Elías Snæland
Jónsson aðstoðarritstjóri DV
hefur skrifað sina fyrstu „fullorð-
ins-skáldsögu" en hann hefur
sent frá sér nokkrar barna- og
unglingasögursem hafa gengið
vel. Skáldsagan heitir Draumar
undir gaddavír og er sögusviðið
sjávarþorp á Suðurnesjum árið
1959. Alþýðublaöiö hefur hlerað
að hún byrji þar sem Elvis er í
útvarpinu og Buddy Holly að
kólna f gröf sinni. Elín Pólma-
dóttir á Mogganum er einnig
með bók þar sem amma hennar,
langamma og langa-langamma
eru í aðalhlutverki. Bók Elínar
heitir Meðfortíðina (farteskinu...
h i n u m e g i n
"FarSide" eftir Gary Larson
Jón Teitur Sigurðsson
verslunarmaður: Mér finnst
þeir eiga rétt á sér enda ætla ég
að bregða mér á einn slíkan
fljótlega.
Kristín Jóhannsdóttir
nemi: Mér finnst þeir í góðu
lagi. Þarna eru fallega’ konur
sem eiga fullan rétt á því að
sýna líkama sinn.
Kristbjörn Kona sellóleik-
ari: Þeir eru jákvæðir uppað
ákveðnu marki. Ég fór sjálf á
einn slíkan á dögunum. Mér
finnst vanta klúbb þar sem
karlar koma naktir fram.
Inga Örlygsdóttir bar-
þjónn: Ég vinn nú á einum
slíkum svo mér hlýtur að finn-
ast þeir eiga rétt á sér.
Vigdís Þorvaldsdóttir
þjónn: Mér finnst þetta frekar
niðurlægjandi fyrir þessar kon-
ur en menn verða að vinna fyr-
ir sér.
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
Ömurleg framkoma
og algjör skítamórall
Þóröur Magnússon eigandi skemmtistaðar-
ins Ásakaffis um hljómsveitina Skítamóral
sem stakk af frá balli í Grundafiröi.
DV í gær.
Gjarnan er vitnað í Davíð
sem einhvern landsföður íslands.
Það er kominn tími til þess að
almenningur geri sér grein fyrir
því að þarna fer lítiö fyrir
föðurlegri umhyggju.
Ásþór Magnússon fyrrum forsetakandídat
í DV í gær.
Eins og með ásum í Valhöll
eru svo allar væringar gleymdar
í veizlu að kvöldi.
Jónas Kristjánsson kortlagöi kosti
og galla Jóns Baldvins Hannibalssonar {
leiöara sínum og telur honum þaö til mikill-
ar prýöi aö vera ekki langrækinn einsog
flestir pólitíkusar. DV í gær.
En burtséð frá þessum
sérstöku móðgunum þá er ég
orðin dauðleið á Radíusbræðrum,
svo rugiaðir sem þeir eru.
Og illa klæddir í þokkabót á
fínu balli eins og þarna á
Hótel íslandi.
Soffía hringdi í DV og baö frekar um
Ómar Ragnarsson, hinn síkáta gleðigjafa
og sígilda, en Radíusbræður. DV í gær.
Hún minnti mig miklu meira á
einhvern vinstribakkavesaldóm
sem ber stundum á hjá ungum og
rómantískum mönnum.
Jón Baldvin Hannibalsson víöa á vettvangi
fjölmiðla um þessar mundir, þarna að tjá
sig ufn söguna sem sögð er í sýningunni
Largo desolato í Borgarleikhúsinu.
Mogginn í gær.
Þátttakendur skoðanakönnunar-
innar ganga eflaust út frá veru-
leikanum eins og hann er, en ekki
eins og hann ætti að vera.
Ragnhildur Vigfúsdóttir jafnréttisfrömuöur
um skoöanakönnun Gallup þar sem fram
kemur aö meirihiuti ungs fólks vill aö
„mamma sé heima“. DT í gær.
Það er því full ástæða
fyrir kvenréttindakonur og
jafnréttissinnað fólk hvar sem er
í heiminum að mótmæla móður-
sýkislegum viöbrögðum leik-
kvenna við líkfundum.
Jóhannes Sigurjónsson í DT í gær.
Hver sem er ætti t.d. að
geta gengið inn í bókabúð
og keypt kynlífstímaritið Bleikt
og blátt án þess að vera álitin
einhver „perri”.
Fjölmiölarýnir DT í gær.
fréttaskot úr fortíð
»Danski
Moggi«
játar nú loks í ritstjómaigrein, sem
annars er moldviðri eins og vant er,
að hann hafi barist fyrir útlendum
hagsmunum og móti íslenzkum hags-
munum, og viðurkennir, að Alþýðu-
blaðið hafi neytt hann til þessarar
játningar.