Alþýðublaðið - 25.10.1996, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐHD
FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 1996
■ Jón Baldvin Hannibalsson er að hætta sem formaður Alþýðuflokksins og á þriðjudagin
skipti með sér verkum. Alþýðuflokksmenn sjá á eftir Jóni Baldvin úrformannsembættinu
boði til formanns, Rannveig og Guðmundur Árni eru að hugsa málið.
Erfðaskráin iimdeMda & ellel
Jón Baldvin Hannibalsson stóð í
ströngu á þriðjudaginn. Laust upp-
úr klukkan hálftíu um morguninn
hitti hann Sighvat Björgvinsson, Guð-
mund Árna Stefánsson og Össur
Skarphéðinsson á fundi í þingflokks-
herbergi Alþýðuflokksins. Þeir ræddu
saman í þrjá stundarfjórðunga, og á
eftir hringdi Jón Baldvin í Rannveigu
Guðmundsdóttur til New York. I há-
deginu fundaði hann með fram-
kvæmdastjóm Alþýðuflokksins. Síð-
degis hélt Jón Baldvin svo blaða-
mannafund í Alþingishúsinu og til-
kynnti að hann ætlaði að láta af for-
mennsku Alþýðuflokksins á flokks-
þingi í nóvember. Jafhframt rakti hann
skoðanir sínar á hvemig forysta Al-
þýðuflokksins ætti að vera skipuð
þegar hann hættir formennsku.
Enginn veit hvað átt hefur,
fyrren misst hefur
Langflestir flokksmenn vonuðu að
Jón Baldvin myndi gegna formennsku
áfram, og efamál að jafnmikil eining
hafl áður verið um hann innan flokks-
ins, að minnsta kosti hin síðari ár. Fyr-
ir þessu vom einkum tvær ástæður.
Undir forystu Jóns Baldvins náði Al-
þýðuflokkurinn að rífa sig uppúr djúp-
um öldudal og siglir blíðan byr í skoð-
anakönnunum, sameiningarmál á
vinstri væng hafa loks komist á rek-
spöl og forysta Alþýðubandalagsins er
með þeim hætti að almennt er litið á
Jón Baldvin sem oddvita stjómarand-
stöðunnar. Hin ástæðan fyrir þvf að al-
þýðuflokksmenn vildu ekki að Jón
Baldvin léti af embætti var sú, að
margir óttuðust að formannskosningar
gætu orðið afdrifaríkar og sársauka-
fullar, auk þess sem ýmsum veitist
erfitt að sjá fyrir sér annan formann í
Alþýðuflokknum en Jón Baldvin
Hannibalsson.
Og reyndar em alþýðuflokksmenn
ekki einir um að sjá á eftir Jóni Bald-
vin. Eitt skýrasta dæmið um þetta er
forystugrein Jónasar Kristjánssonar
ritstjóra DV, sem vandaði Jóni Bald-
vin sjaldan kveðjur gegnum árin og
gagnrýndi hann oft harkalega. í gær
skrifar Jónas um feril Jóns Baldvins,
og ályktunarorð hans eru ótvíræð:
„Effir tilraun til heiðarlegrar kortlagn-
ingar á ferli fráfarandi formanns Al-
þýðuflokksins er niðurstaðan sú, að
enginn veit, hvað átt hefur, fyrr en
misst hefur.“
Ekkert samkomulag um
erfðaskrána
En þótt Jón Baldvin láti af embætti
með ftiilri reisn og sóma em alþýðu-
flokksmenn ekki á eitt sáttir um ágæti
hinnar „pólitísku erfðaskrár" hans.
Hann skýrði sjónarmið sín á blaða-
mannafundinum á þriðjudag, og lagði
áherslu á að Alþýðuflokkurinn ætti að
forðast átök um förystuna. Fjórir þing-
menn hafa verið orðaðir við embættið
og Jón Baldvin lagði línur um hvemig
þeir gætu saman myndað forystusveit,
án átaka og uppgjörs. Erfðaskráin
gerði ráð fyrir að alþýðuflokksmenn
sameinuðust um að Sighvatur Björg-
vinsson yrði formaður, Guðmundur
Ámi Stefánsson gegndi áfram varafor-
mennsku, Rannveig Guðmundsdóttir
leiddi þingflokk jafnaðarmanna sem
fyrr og að Össur Skarphéðinsson yrði
formaður ffamkvæmdastjómar.
Dagana fyrir blaðamannafundinn
hafði Jón Baldvin lýst þessum sjónar-
miðum sínum í samtölum við þing-
menn flokksins, en Rannveig mun
ekki hafa heyrt um þau fyrren á
þriðjudag. Fæstir bjuggust hinsvegar
við að Jón Baldvin myndi leggja
„erfðaskrána" fram opinberlega og
svo afdráttarlaust.
í frétt DV í gær segir að samkvæmt
Guðmundur Árni Stefánsson og Össur Skarphéðinsson koma af morgunfundinum á þriðjudag með Jóni Baldvin
og Sighvati. Guðmundur Árni gefur væntanlega yfirlýsingu í byrjun næstu viku um hvort hann fer í framboð, en
talið er útilokað að Össur gefi kost á sér.
Rannveig Guðmundsdóttir. Gengur lengst for
ystumanna Alþýðuflokksins í gagnrýni á pólit
ísku erfðaskrána, og útiiokar ekki að hún gei
kost á sér til formennsku í flokknum.
heimildum blaðsins hafí verið „búið
að ná samkomulagi um þann valdapír-
amída sem Jón Baldvin nefndi sem
óskaniðurstöðu sína á fréttamanna-
fundinum. Jón átti bara ekki að skýra
frá því opinberlega."
Þetta er rangt. Guðmundur Árni,
Rannveig og Össur höfðu aldrei sagt
að þau samþykktu tillögur Jóns Bald-
vins - enda hafði ekkert þeirra, nema
helst Össur, útilokað að bjóða sig fram
til formennsku. Þá hafði Jón Baldvin
sagt á morgunfundinum með Sighvati,
Guðmundi Árna og Össuri að hann
kynni að gera grein fyrir tillögu sinni á
blaðamannafundinum, og þeir gerðu
ekki athugasemdir við það, samkvæmt
heimildum Alþýðublaðsins.
Þegar Jón Baldvin ræddi símleiðis
við Rannveigu eftir fúndinn með þre-
menningunum og skýrði henni frá
hugmyndum sínum mun hún hafa tek-
ið þeim vægast sagt fálega. Hún var
vitanlega til umræðu sem hugsanlegur
arftaki Jóns Baldvins, og hafði sagt
stuðningsmönnum sínum að hún
myndi hugsa ráð sitt í utanferðinni og
taka ákvörðun þegar hún kæmi heim
2. nóvember.
Samkvæmt heimildum Alþýðu-
blaðsins sagði Rannveig við Jón Bald-
vin á þriðjudag að hún teldi mjög mis-
ráðið að hann gerði pólitíska erfðaskrá
af þessu tagi, og varaði hann við því
að gera hana að umræðuefni opinber-
lega.
„Kergja í mönnum"
Erfðaskrá Jóns Baldvins féll líka í
misgóðan jarðveg meðal þeirra
flokksmanna sem í nóvember koma til
flokksþings í Perlunni.
„Mér finnst ekki smekklegt af for-
manninum að gera pólitíska erfðaskrá
og kortleggja hvernig valdastrúktúr
flokksins eigi að vera í framtíðinni,"
sagði Gísli Hjartarson á Isafirði, sem
þó er sammála Jóni Baldvin um að
Sighvatur sé vænlegastur sem næsti
formaður.
Einn af áhrifamönnum Sambands
ungra jafnaðarmanna var líka ósáttur:
,T»að er kergja í mönnum yfir því að
Jón skuli hafa stillt mönnum upp.
Menn vilja ekki láta segja sér fyrir
verkum."
Helga E. Jónsdóttir, formaður
Landssambands alþýðuflokkskvenna,
tók í sama streng: ,JBg er enganveginn
sátt við þessa pólitísku erfðaskrá Jóns
Baldvins. Ég segi bara 3-0 fýrir karla
einsog fyrri daginn í þessum flokki.
Ég sé fyrir mér þessar sömu ásýndir
áffam. Mér finnst það óviðunandi. Við
eigum sjálf að velja okkar fólk.“
Áhrifamaður í Hafnarfirði hafði
jDetta að segja: „Þegar upp er staðið ef-
ast ég um að það hjálpi Sighvati að
Jón skuli hafa útnefnt hann eftirmann
sinn. Það kemur út eins og verið sé að
keyra Sighvat í gegn á vinsældum
Jóns.“
Sigbjörn Gunnarsson fyrrum al-
þingismaður segir að Jón Baldvin
hefði ekki átt að leggja línur um hvað
tæki við: „Þegar formaður hverfur frá,
á hann ekki að lýsa sterklega skoðun
sinni um arftakann. Það er penna að
gefa fólki fijálst val.“
„Snjall kapall hjá Jóni"
Aðrir telja ekkert athugavert við
erfðaskrá Jóns Baldvins: „Hann til-
kynnir að hann sé að hætta sem for-
maður og lýsir um leið þeirri persónu-
legu skoðun sinni að Sighvatur yrði
góður arftaki. Mér finnst allt í lagi að
hann segi það hreinskilnislega," segir
Vilhjálmur Þorsteinsson stjómarmað-
ur í Félagi fijálslyndra jafnaðarmanna.
Gísli Bragi Hjartarson bæjarfulltrúi á
Akureyri er á sama máli: „Það er ekk-
ert nema gott eitt að segja um þessa
pólitísku erfðaskrá Jóns Baldvins.
Hún er mjög að mínu skapi.“
Hrönn Hrafhsdóttir var líka á því að
Jón Baldvin hefði fullan rétt á að láta
skoðanir sínar í ljós: „Ég er hundfúl
yfir því að Jón Baldvin skuli vera að
hætta, en skil ósköp vel að hann skuli
setja dæmið upp á þann hátt sem hann
gerir í pólitísku erfðaskránni."
Ahrifamaður í flokknum, sem ekki
vildi að nafri sitt kæmi ffam, sagði að
útspil Jóns Baldvins væri mjög skyn-
samlegt í stöðunni: „Þótt kapall Jóns
sé óvenjulegur, þá er hann snjall. Þar
liggja möguleikar á að halda flokkn-
um saman. Mér sýnist að það geti ein-
mitt gerst með þessum hætti. Það er
sárt að horfa uppá fólk sem ætlar að
slátra tillögu Jóns Baldvins - og þar á
meðal eru sumir þeirra sem þyrftu
helst á því að halda að kyrrð ríki innan
flokksins."
Ósennilegt að „erfingjarnir"
spili með
Aðalvandamálið með pólitísku
erfðaskrána er líklega að erfingjamir
höfðu ekki samþykkt hana. Þannig
kom Jón Baldvin fyrstur með þá hug-
mynd að Össur Skarphéðinsson yrði
formaður fJamkvæmdastjómar flokks-
ins, en það embætti verður til muna
veigameira en áður, nái tillögur um
lagabreytingar fram að ganga á
flokksþinginu.
Guðmundur Oddsson hefur lýst yfir
því, að hann sækist ekki eftir endur-
kjöri og hafa ýmsir verið nefndir síð-
ustu vikur sem hugsanlegir eftirmenn.
Daginn eftir að Jón Baldvin kynnti
fjölmiðlum tillögur sínar að skipan
flokksforystunnar var langt viðtal við
Guðmund í morgunútvarpi, þarsem
hann lýsti sig algerlega andsnúinn því
að einn af þingmönnum flokksins yrði
formaður framkvæmdastjómar. Össur
hafði raunar sagt í Morgunblaðinu
sama dag að hann myndi ekki lyfta
litla fingri til að hljóta embættið, en
Guðmundur beindi spjótum óspart að
honum í viðtalinu, fremur en mannin-
um sem hafði sett hugmyndina fram.
Samkvæmt heimildum Álþýðublaðs-
ins vakti það nokkra furðu að Guð-
mundur, sem Jón Baldvin lýsti daginn
áður sem einum helsta og nánasta
samverkamanni sínum, skyldi með
svo opinskáum hætti tala þvert á skoð-
anir hans. Af ummælum Össurar má
marka að hann hefur lítinn áhuga á því
að koma að stjóm flokksins á næstu
árum og því er óvíst hvort hann ljær
máls á að taka að sér formennsku í
framkvæmdastjóm.
Skiptar skoðanir um fram-
boð Guðmundar
Sighvatur er einn um hituna -. enn-
þá. Ossur hefur ekki lýst áhuga á for-
mennsku síðan umræður um hugsan-
legan arftaka Jóns Baldvins hófust af
alvöm fyrir nokkmm vikum, og er tal-
ið nær útilokað að hann gefi kost á
sér. Afstaða hans getur hinsvegar veg-
ið þungt, en hann hefur gætt þess
vandlega að gefa ekkert upp í þeim
efnum.
En þótt hægt sé útiloka að Össur etji
kappi við Sighvat gegnir öðm máli
um Guðmund Áma og Rannveigu.
Guðmundur Ámi segir að hann telji
óeðlilegt að ekki sé kosið um laust
formannssæti, og að hann ætli að
hugsa málið og kanna jarðveginn
næstu daga. Ákvörðunar er að vænta í
byrjun næstu viku, ef að líkum lætur.
Náinn samherji Guðmundar Árna
sagði í gær að hann hefði ekki gert
upp hug sinn, en líklegra væri að hann
tæki slaginn.
Mjög skiptar skoðanir em meðal
flokksmanna um framboð Guðmundar
Áma. Mikið gemingaveður dundi á
honum íyrir tveimur ámm, sem leiddi
til þess að hann lét af ráðherraemb-
ætti. Áður hafði hann verið óumdeild-
ur krónprins Alþýðuflokksins. Ýmsir
telja að Guðmundur Ami þurfi lengri
tífna til að rétta úr kútnum, en hann á
eigi að síður einarða stuðningsmenn.
Þá em ekki allir reiðubúnir að afhenda
Sighvati formennskuna á silfurfati.
Forystumaður Alþýðuflokksins í
bæjarstjómarmálum sagði að sér litist
best á Guðmund Árna sem arftaka
Jóns Baldvins: „Guðmundur Ámi hef-
ur sýnt að hann getur staðið af sér
þann harða slag sem oft fylgir pólitflc.
Hann hefur hlotið þyngri eldslrím en
flestir aðrir stjórnmálamenn. Hann
hefur notið vinsælda og einnig verið