Alþýðublaðið - 11.12.1996, Qupperneq 2

Alþýðublaðið - 11.12.1996, Qupperneq 2
2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1996 s k o ð a n MíWBIMD 21226. tölublað Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566 Útgefandi Alprent Ritstjóri Hrafn Jökulsson Fréttastjóri Jakob Bjarnar Grétarsson Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason Umbrot Gagarín ehf. Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf. Ritstjórn, auglýsingar og dreifing Sími 562 5566 Fax 562 9244 Tölvupóstur alprent@itn.is Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði. Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk Ungt fólk og ábyrgð ísland er aðili að Bamasamningi Sameinuðu þjóðanna og hefur skuldbundið sig til að fara eftir ákvæðum hans í einu og öllu. Ugglaust telja flestir að íslendingum veitist það létt verk enda réttindamál betur tryggð hérlendis en víðast annarsstaðar. En stöðu og réttindum bama á Islandi er reyndar áfátt í ýmsum atrið- um, einsog glöggt kom fram við utandagskrárumræður á Alþingi sem Rannveig Guðmundsdóttir formaður þingflokks jafnaðar- manna efndi til í gær. Þannig sker í augu að í Bamasamningnum má alls ekki láta afbrotamenn undir 18 ára aldri afplána fangelsis- vist með fullorðnum glæpamönnum, en íslensk yfirvöld hafa lát- ið það viðgangast ámm saman. Rannveig upplýsti á Alþingi í gær, að lengstaf vom tveir til þrír unglingar dæmdir til fangavist- ar hérlendis á ári, en síðastliðin tvö ár hefur sú tala tvöfaldast. Alþýðublaðið hefur áður vakið athygli á þeim afleiðingum sem það hefur þegar ungmenni á villigötum em vismð innan um sí- brotamenn. Nauðsynlegt er að stjórnvöld taki þegar á vanda ungra afbrotamanna: lausnin er ekki í því fólgin að láta þá ganga í skóla hjá versemðum glæpamönnum. Samkvæmt hugmynda- fræði fangelsisyfirvalda á ekki að stofna sérstakt fangelsi eða vistheimili fyrir unga afbrotamenn, en sú aðferð að senda ung- menni á Litla-Hraun er í senn ómannúðleg, heimskuleg - og beinlínis brot á alþjóðlegum sáttmála. Kveikjan að umræðunni sem Rannveig Guðmundsdóttir hóf á Alþingi í gær em fréttir af ofbeldisverkum meðal unglinga. Þótt ekki sé hægt að fullyrða að afbrot ungs fólks hafi aukist síðustu misserin er hitt því miður staðreynd, að ofbeldisverkin verða æ alvarlegri og háskalegri. Yfirvöld standa úrræðalaus gagnvart þessari hrikalegu þróun. Rannveig sagði meðal annars í ræðu sinni í gær: „Umræðan hefur dregið fram mikla ágalla á okkar löggjöf. Hún leiðir líka í ljós ákveðið úrræðaleysi bamavemdar- yfirvalda, heilbrigðisyfirvalda og hjá lögreglu. ... Bama- og ung- lingageðdeildin er eina úrræði sinnar tegundar hérlendis og hún er talin tíu sinnum of lítil. Sjötíu böm em þar á biðlista. Breyting- ar em fyrirhugaðar og rætt er um að loka deildinni á nóttunni. Fyrr á árinu tilkynnti deildin að hún gæti ekki tekið við fleiri bömum með einhverfu þrátt fýrir að þau greindust nú fleiri en áð- ur.“ Og Rannveig tók ömurlegt dæmi um hvaða áhrif þetta hefur haft: ,JFyrir tveimur til þremur vikum fannst tólf ára bam uppd- ópað á hóteli og tahð að bamið þyrfti læknismeðferð og vistun strax. Bama- og unglingageðdeildin treysti sér ekki til að taka við baminu. Bráðadeildir spítalanna standa ráðþrota, því böm í alvar- legu vímuástandi eiga ekki samastað í heilbrigðiskerfmu." Af ástalífshlutverki yndis- kvenna í Súmer Gilgameskviða Stefán Steinsson þýddi og skrifaði inngang Mál og menning 1996 Enkídú hét frummaður sem bjó meðal dýra merkurinnar þar til yndiskona ein tældi hann og flutti í hús. „Yndiskonu" skilgreinir Stefán Steinsson á eftirfarandi hátt í lærðum skýringum við þýðingu sína á hinni fornu súmersku Gilgameskviðu: „Kona sem veitir ástsamlega þjónustu í hofi eða musteri eða á vegum þess.“ Yndiskonan góða sem kom Enkídú til manns hét Sjamat og var trúlega þjónustumær í musteri Istar, hinnar munúðsamlegu ástar- og stríðsgyðju. „Konur helgaðar henni gegndu ein- hvers konar ástalífshlutverki á vegum hofsins," segir enn í skýringum við kviðuna, sem er hvorki meira né minna en elsta bókmenntaverk í heimi, að stofni til frá 2100 fyrir Krist. Þessi lýsing á atlotum þeirra Sjamats og Enkídús kann að varpa ljósi á umrætt ástalífshlutverk yndiskvennanna (bls. 54): „Sjamat losaði um barminn, afhjúpaði kyn sitt og hann hreif til sín munúðsemi hen- nar líkt og stormur. Hún hélt ekki aftur af sér, tók honum af fullu afli. Hún breiddi út skikkjuna og hann lagðist ofan á hana, hún sýndi frummanninum hvers kona er megnug." Mannleg náttúra er söm við sig í Súmer og á Seltjamamesinu. Hætt er þó við að fáir jafnokar súmerska frummannsins séu enn á ferli meðal Seltiminga vorra tíma, ef eitthvað er að marka frásögn af framhaldinu: „Hann þmmaði af losta yfir henni; sex daga og sjö nætur hélt Enkídú risi og átti mök við yndiskonuna. Þá varð hann saddur á töfmm hennar.“ Við kynlegar athafnir þeirra skö- tuhjúa saxast á dýrseiginleika Enkídús og hann gerist siðmenntaður. Nú víkur sögunni að alvarlegri málefnum. I borginni Urúk ríkti frægur konungur sem hét á akkadísku Gilgames (en á súmersku auðvitað Bilgames!) og var sonur Lúgalbanda konungs. Nafn móður hans var Ninsún en það merkir „frú villikýr" enda mun hugmyndin um „kúna góðu“ sem móður konungs vera vel þekkt í ritum Súmera. Gilgames er guðlegur að tveim þriðju en mannlegur að einum þriðja. Samt kúgar hann unga menn og konur í borginni þótt ekki komi fram hvers eðlis sú kúgun er. ,,Ef til vill þvingar hann mennina út í vonlaus einvígi og fíflar konumar," giska menn á og hljó- mar það ekki ósennilega um svo göfu- gan fornkappa. Guðirnir bregðast skjótt við og senda honum mótheija til að lækka í honum rostann. Það kemur í ljós að sá er enginn annar en Enkídú, ástmaður yndiskvenna sem fyrr er getið. Þeir beijast og Gilgames hefur sigur í viðureigninni. Þá sættast þeir og „finna í fyrsta sinn fyrir sannri vináttu, hvor fyrir sig.“ Vinimir takast á hendur mikla hættuför til sedrusviðarskógarins til að berja á „hryllingi mannkyns“, óvættinni Húmbaba. Síðar, eftir langt og óhægt andlát Enkídús, rís Gilgames enn upp og fer að hitta Útnapistím, sem komst af úr Flóðinu Mikla enda eilífur. Þessi súmerski Nói segir honum frá yngin- gaijurt sem geti gert honum kleift að sigrast á dauðanum. Auðvitað stelur vondur höggormur jurtinni af Gilgames og þar lýkur sögunni skyn- dilega - „í elleftu töflu“, með smáveg- is viðbót í þeirri tólftu. Stefán Steinsson á þakkir skildar fyrir að snara Gilgameskviðu á van- daða íslensku og rita fróðlegan inngang og skýringar, að ógleymdum viðauka um tungur og ritun í Mesópótamíu. Hann hefur stuðst við enskar þýðingar úr frummálunum, sem sumar hverjar eru vafalaust gerðar af vísindalegri nákvæmni. Islenska þýðingin er tileinkuð Benedikt Gröndal, hvað sem veldur. Kápa bókarinnar er því miður jafn- ósmekkleg og annarra í þessari ritröð.B a g a t a 1 11 desember Rannveig benti á nokkrar leiðir til úrbóta. Þörf er á sérstökum meðferðarúrræðum fyrir afbrotaunglinga á aldrinum sextán til átján ára, með það að markmiði að ekki komi til afplánunar í fangelsi. Þá telur hún til bóta að sjálfræðisaldur verði hækkaður úr sextán árum í átján, en tillaga í þá veru liggur einmitt fyrir Al- þingi. I þessu sambandi skiptir vitanlega sköpum að mótuð verði alvöru stefna í forvamarmálum, til að stemma stigu við fíkniefna- neyslu. Hertar refsingar fyrir fíkniefnasölu koma að litlu haldi við að uppræta vímuefni meðal ungu kynslóðarinnar, og stuðla ekki að nauðsynlegri hugarfarsbreytingu. Þeir sem um þessar mundir hneykslast á vaxandi ofbeldi meðal ungmenna, aukinni vímuefnaneyslu og lélegum námsárangri ættu ekki að beina spjótum sínum að unga fólkinu. Ábyrgðin liggur annarsstaðar: hjá uppalendum, þeim sem móta líf æskunnar og þeim sem ættu að vera ungu fólki fyrirmynd. ■ Atburðir dagsins 1688 Jóhann II konungur Eng- lands flýr úr landi. 1936 Ját- varður VIII Bretakóngur afsal- ar sér krúnunni til að geta gengið að eiga hina tvífráskildu Wallis Simpson. 1963 Frank Sinatra greiðir mannræningjum 240 þúsund dollara og endur- heimtir son sinn. 1975 Breski dráttarbáturinn Lloydsman sigldi tvívegis á varðskipið Þór í mynni Seyðisfjarðar, innan við tvær sjómflur frá landi. Afmælisbörn dagsins Elliott Carter 1908. banda- rískur tónsmiður. Alexander Sol/henitsyn 1928, rússneskur rilhöfundur og Nóbelshali. Je- an-Louis Trintignant 1930, franskur leikari. Rita Moreno 1931, leikkona frá Puerto Rico. Annálsbrot dagsins Þann 5. Octobris og etc. féll svo fádæmalegt regn úr lofti um flestar sveitir, sérdeilis á Vestfjörðum víðast, að öngvir menn (þá lifandi) mundu slíkt. Féllu skriður svo miklar, að margar jarðir og pláts heil stór- lega sköðuðust. Ar og vamsföU höfðu stóran yfirgang, ruddu upp gijóti, aur og sandi, aftak- andi víða allar engjar og eyrar, einkum á Bjamadal vesmr. Sjávarborgarannáll 1626. Ví.sbending dagsins Ef guð gæti bara gefið mér ein- hveija greinilega vísbendingu! Einsog til dæmis háa innistæðu á mínu nafni í svissneskum banka. Woody Allen. Veggjakrot dagsins Hjálpaðu löggunni og lemdu þig sjálfur. Málsháttur dagsins Bróðir, bróðir, sagði refurinn við rakkann bundinn. Syndir dagsins Flestir leggja meira kapp á að iðrast syndanna en að forðast þær. Georg Christoph Lichtenberg. Orð dagsins Nú veit ég að sumarið sefur í sál hvers einasta manns. Eitt einasta augnablik getur brœtt ísinn frá brjósti manns. Tómas Guðmundsson. Skák dagsins Fréttir berast af ólgu í Novi Sad í Serbíu, en skák dagsins var tefld í þeirri ágætu borg ár- ið 1992. Popovic hefur hvítt og á leik gegn Kosic, og efnir til mikilla og árangursríkra óeirða. Hvítur leikur og vinnur. 1. g5! hxg5 2. Rg6!! Rh7 3. Hxh7! Kosic gafst upp: 3. ... Kxh7 4. Dh5+ Kg8 5. Dh8 mát.

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.