Alþýðublaðið - 27.06.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1997
s k o ð a n i r
MMÐUBUDID
Þverholti 14 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Fréttastjóri Sigurjón M. Egilsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot HBK
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Hvað kostar feluleikur
ráðherrans neytendur?
Hvað heitir það, þegar ráðherra gerir leynilegt samkomulag við
peningastofnanir um að hjálpa þeim til að fela verðhækkanir á
þjónustu til neytenda? A kjamyrtu íslensku máli heitir það samsæri
gegn hagsmunum neytenda.
í stjórn Húsnæðisstofnunar hefur komið fram, að Páll Pétursson,
félagsmálaráðherra, er uppvís að því að gera leynilegt “heiðurs-
mannasamkomulag“ við öflugar peningastofnanir, sem miðar bein-
línis að því að auka tekjur bankanna á kostnað neytenda. Það hefur
hann gert með því að lofa bönkunum að gjöld innan húsbréfakerf-
isins verði hækkuð, áður en bréfin verða flutt til bankanna.
Ráðabrugg af þessu tagi er ekkert annað en ógeðfellt samsæri.
Samsæri, þar sem ófyrirleitinn ráðherra gerir leynilegt samkomulag
um að fóma hagsmunum borgaranna til að ná fram pólitísku mark-
miði. Páll Pétursson var löngum sá maður innan Framsóknar, sem
réttlætið gat leitað til um liðsinni. Það er því einkar nöturlegt, að sjá
hann gegnsýrast af hroka valdsins, likt og kepp í sýrukeraldi.
Ástæðan fyrir þessari framkomu Páls Péturssonar er sú, að hann
hefur lofað Sjálfstæðisflokknum að einkavæða á kjörtímabilinu
umsjá húsbréfakerfinu. Hann áformar því að flytja húsbréfin yfir til
bankanna. Á því er hinsvegar hængur: Ráðherrann hafði áður ítrek-
að að bréfin yrðu ekki flutt ef það leiddi til hærri kostnaðar, en
bankamir vilja hinsvegar ekki taka við þeim nema ná fram hækk-
un.
Samsæri Páls komst upp, þegar trúnaðarbréf „lak“ úr kerfinu inn
í stjóm húsnæðisstofnunar. Efni þess var titlað; „ný drög að sam-
komulagi milli bankakerfisins og félagsmálaráðuneytisins um
flutning á afgreiðslu húsbréfa.“ Þar kemur ótvírætt fram, að bank-
amir telja nauðsynlegt að hækka lántökugjöldin á húsbréfunum í
tengslum við flutning þeirra yfir til sín. En í bréfinu segir líka: „Af-
staða ráðuneytisins er sú, að það sé pólitískt útilokað að skrifa und-
ir þannig texta og vera berskjaldað fyrir gagnrýni um að kostnaður
muni hækka.“
Síðan er rakið, að félagsmálaráðuneytið leggi til, að gert verði
“heiðursmannasamkomulag“ um að „...gjaldinu verði komið á fyr-
ir yfirtökuna, enda er verið að undirbúa þessa gjaldtöku.“ Þarna
kemur ótvírætt fram, að sjálft félagsmálaráðuneytið, sem á að gæta
hagsmuna lántakenda, undirbýr á bak við tjöldin að hækka bæði af-
greiðslugjald og lántökugjald áður en bankakerfið taki við húsbréf-
unum.
Hvemig víkur því við, að ráðherra Framsóknarflokksins, sem var
á sínum tíma stofnaður til vamar fátæku fólki, lendir í þessu feni
lágkúrunnar? Ástæðan er dapurleg: Páll Pétursson er að vemda sín
slitnu pólitísku skinn. Væri hækkuninni ekki komið á fyrir flutning
húsbréfanna væri hann - einsog segir í trúnaðarbréfinu - algerlega
berskjaldaður fyrir harðri gagnrýni neytenda.
í flestum löndum hefði ráðherra, sem yrði uppvís að ráðabmggi
af þessu tagi hrakinn úr embætti. Siðferði íslenskra stjórnmála er
því miður ekki komið á það stig. Ófyrirleitnin og valdhrokinn ráða
ríkjum þegar pólitískir hagsmunir valdherranna krefjast. Þau
vinnubrögð sem Páll Pétursson er í vaxandi mæli að temja sér em
af þessum toga. Þau em hvorki honum né íslenskum stjómmálum
til sóma.
I þessu máli er aðeins einni spumingu ósvarað: Hvað mun sam-
særi Páls og peningastofnananna kosta íslenska húsbyggjendur
mikið?
Davíð fer kínversku leiðina
Eftir enn eina eldmessuna frá Tony
Blair sem alla heillar eftir að hafa
komið Verkamannaflokknum aftur á
sinn hugmyndalega og pólitíska stað
sté í pontu Davíð Oddsson, málsvari
íslands. Þetta var á Um-
hverfisráðstefnu þjóðarleið-
toga. Og ef marka má endur-
sögn Morgunblaðsins á ræðu
Davíðs talaði hann eins og
kínverskur þjóðarleiðtogi
um mannréttindamál. Hann
talaði eins og hann hefði
eitthvað að fela.
Innlegg hans - og þar með
okkar - til umhverfismála
heimsins snerist einkum um
tvennt: annars vegar um rétt
þjóðríkisins til að ráða sín-
um málum sjálft; hins vegar
sá fulltrúi Islands ástæðu til
að vara við samtökum nátt-
úru vemdarfólks.
Jafn stoltur og maður var
nú af Davíð í deilunni við
Norðmenn þá var þessi ræða
þess eðlis að maður þakkaði
fyrir það hversu lítið Island
er og rödd þess mjó í þjóð-
anna kór. Og bót í máli að
Davíð skyldi þama tala á eft-
ir Tony Blair því maður get-
ur gert sér vonir um að kom-
ið hafi ókyrrð í salinn eftir
ræðu stórmennisins, menn farið fram
á gang að reykja eða á barinn að
skrafa á meðan Islendingurinn væri
að berjast í gegnum ræðuna sína.
Þessi framganga forsætisráðherra
færir okkur enn einu sinni heim
sanninn um að það fólk sem nú
stendur að ríkisstjóm landsins botnar
ekkert í því hvað umhverfismál snú-
ast um - og botnar þar með ekkert í
því hvað nútímastjómmál snúast um.
Þeir heimóttarlegu lög- og búfræð-
ingar sem ríkisstjómina skipa hafa
ekkert veður af því að hvarvetna um
hinn vestræna heim er nú litið á um-
hverfismál sem mikilvægasta úr-
lausnarefni allra stjómmála, og að
stríð gegn hinni voldugu hreyfingu
umhverfisvemdarsinna er stórkost-
leg glópska. Sýn þeirra er að minnsta
kosti tuttugu ára gömul: þeir líta á
umhverfisvemdarfólk sem jaðarfólk,
undirmálsfólk, hippa og hasshausa.
Þeir vita ekki hvemig ungt fólk
hugsar: Það myndi ekki einu sinni
þýða fyrir Davíð Oddsson að bjóða
Heimdalli upp á svona ræðu.
Ekki eru ýkja mörg ár síðan Sjálf-
stæðismenn börðust hatrammlega
gegn því að sett yrði á fót Umhverf-
isráðuneyti og Framsóknarmenn
sýndu þessum málaflokki þá stak-
legu óvirðingu að tengja hann við
Landbúnaðarráðuneyti, sem er
náttúmvemd hafa ekkert unt það að
segja. Eflaust ætlaði hann sér að
segja eitthvað annað, en í samheng-
inu verður þetta því miður inntak
ræðu hans. Þessi ríka áhersla á þjóð-
arrétt kemur til af tvennu.
Annars vegar telur Davíð
að við stöndum nú í nýrri
sjálfstæðisbaráttu gegn er-
lendri ásælni eins og
margoft kemur fram í hans
máli. Hann hefur ákveðið
að gera í sinni pólitík út á
hina séríslensku kergju:
Heyra má eg erkibiskups
boðskap en ráðinn er ég í
að hafa hann að engu-
mórallinn. Hann er með
fullveldi á heilanum og
gáir ekki að því að um-
hverfismálin em einmitt sá
málaflokkur þar sem slík
hugsun á síst af öllu við;
það var slík hugsun sem
Bretar beittu fyrir sig í
Dunray og Sellafield; þeir
töldu ekki að öðrum þjóð-
um kæmi neitt við hvort
þeir reistu sínar endur-
vinnslustöðvar. Ef til vill
var Davíð hér að reyna að
tryggja rétt Islendinga til
að virða ekki eigin loforð
um að draga úr útblæstri
eiturefna, rétt eins og það sé mál
okkar einna.
Hvalveiðideilan er hin ástæðan
fyrir hinni óheppilegu ræðu Davíðs
Oddssonar, sem kemur manni nokk-
uð á óvart í ljósi þess að sjálfur kvað
hann mjög gáfulega upp úr með það
fyrir ekki löngu síðan að óraunhæft
væri að vænta markaða fyrir slíkar
afurðir. Þessi deila hefur nú þegar
orðið til þess að mörg góð tækifæri
til farsællar samvinnu við samtök á
borð við Greenpeace hafi mnnið Is-
lendingum úr greipum. Þessi þreyt-
andi „Erkibiskups-boðskap“-þrá-
hyggja hefur valdið því að Islending-
ar telja sér trú um að engum komi við
hvað þeir gera við hvalastofna þá
sem hingað leggja leið sína. Og sú
þráhyggja að brýnt sé að Kristján
Loftsson fái að búa til sápu úr
steypireyði hefur áreiðanlega valdið
því að enn geta íslendingar ekki veitt
hrefnu sér til matar.
Munurinn á ræðu Tony Blair og
Davíðs Oddssonar sýnir okkur að
markaðshyggjumenn virðast jafn
ófærir um að takast á við umhverfis-
vána og kommúnistar voru. Ræða
Davíðs Oddssonar og stefna ríkis-
stjómar hans í umhverfismálum sýn-
ir okkur að við kjósendur getum ekki
beðið endalaust eftir Ingibjörgu Sól-
rúnu.
Priðji mqdurínn |
Guðmundur
Andri
Thorsson
skrifar
hlut Umhverfisráðuneytisins, enda er
nú svo komið þar á bæ að ekki einu
sinni símsvari tjáir sig um umhverf-
ismál. Skemmst er líka að minnast
greinar sem menntamaður og hugs-
uður Framsóknarflokksins, Indriði
G. Þorsteinsson, skrifaði í Morgun-
blaðið þar sem hann hvatti til frekari
útrýmingar mýrlendis og fuglalífs og
fór háðuglegum orðum um tilraunir
til að endurheimta votlendi hér á
landi.
Eg veit ekki hvað Davíð átti við í
ræðu sinni, en svona hefur hún látið í
eyrum þeirra sem á hana hlýddu:
Þjóðir hafa fullan og óskoraðan rétt
til mengunar, ofveiði og ofbeitar inn-
an sinnar lögsögu, og áhugamenn um
einmitt sú stjórnsýslustofnun sem
andsnúnust er náttúruvemd af menn-
ingarlegum og sögulegum orsökum -
sú stjómsýslustofnun sem beina
hagsmuni hefur að því að þrengja
Ef marka má endursögn Morgun-
blaðsins á ræðu Davíðs talaði hann
eins og kínverskur þjóðarleiðtogi
um mannréttindamál. Hann talaði
eins og hann hefði eitthvað að fela.