Vísir - 20.07.1976, Qupperneq 10

10

VÍSIR
Þriöjudagur 20. júli 1976. vism
Umsjón: 'Guömundur Pétursson
J
Útgefandi: Heykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm.
ólafur Hagnarsson
Hitstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamenn: Anders Hansen, Anna Heiður Oddsdóttir, Edda Andrésdóttir,
Einar K. Guöfinnsson Jón Ormur Halldórsson, Kjartan L. Pálsson, ólafur
Hauksson, Óli Tynes, Ftafn Jónsson, Sigriður Egilsdóttir, Sigurveig Jóns-
dóttir, Þrúður G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson.
útlitsteiknun: Jón Óskar Hafsteinsson
Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurðsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611.7 linur
Áskriftargjald 1000 kr. á rnánuöi innanlands.
í lausasölu 50 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Lausn til frambúðar
Frambúðarlausn fjarskiptamála okkar ís-
lendinga við umheiminn var talsvert til umræðu i
vor, er rikisstjórnin þurfti að taka afstöðu til þess,
hvort hún samþykkti lagningu viðbótar sæstrengs
hingað til lands eða byggingu jarðstöðvar til þess að
annast millilandafjarskipti um gervihnetti.
Erfiðlega gekk að fá ráðamenn simamála til þess
að viðurkenna, að lagning sæstrengsins væri óskyn-
samleg. úrskurður lögfróðra sérfræðinga var í
þessu sambandiþungur á metunum, en þeir komust
að þeirri niðurstöðu, að ekki væri fært að rifta
samningi rikisins við Mikla norræna ritsimafélagið
um sinn, en hann veitir félaginu einkarétt á sviði
fjarskipta til og frá islandi fram til ársins 1985.
Nú hafa um Í00 jarðstöðvar verið reistar, eða eru
i byggingu víðs vegar um heim, og fjölgar þeim si-
fellt. í grein i Visi i gær var frá þvi skýrt að ákveðið
hefði verið að reisa eina slika i Kongó, Afrikuriki
sem almennt er talið eitt þróunarlandanna. í þvi
sambandi var varpað fram þeirri spurningu, hvaða
þjóðir væru vanþróaðar, og getum leitt að þvi að við
islendingar værum i raun vanþróaðri en íbúar
Kongó, að þvi er fjarskipti varðaði.
Ein spurningin er líka sú, hvort þjóð geti talist
fullkomlega sjálfstæð, ef hún ræður ekki sjálf yfir
fullkominni fjarskiptatækni og er háð erlendum
einokunarhring varðandi fjarskiptaþjónustu. Er
þess skemmst að minnast að Mikla norræna rit-
simafélagið rauf fjarskiptasambandið milli tslands
og nágrannalandanna sama dag og forystumenn
þjóðarinnar unnu að samningsgerð varðandi lifs-
hagsmunamál okkar i höfuðborg Noregs. Þjóðin
beið frétta af málinu og ráðherrar hér heima höfðu
beðið um að haft yrði við þá stöðugt samband um
gang mála. Þennan dag klipptu útlendir eigendur
sæstrengsins hann fyrirvaralaust i sundur til þess
að hægara yrði að vinna að viðgerð á honum.
Stopular fréttir af gangi mála i Osló bárust svo um
neyðarkerfi varnarliðsins hingað til lands.
Þeir sem eitthvað þekkja til fjarskipta eru ekki í
vafa um, að rekstur jarðstöðvar hér á landi, yrði
mjög hagkvæmur og auk þess yrði hægt að veita
viðskiptavinum mjög mikla og góða þjónustu um-
fram það, sem hægt er með fjarskiptastreng neðan-
sjávar. Þannig skapast meðal annars ótæmandi
möguleikar á notkun ýmissa upplýsingabanka er-
lendis fyrir tölvur og sendingar sjónvarpsefnis víðs
vegar að úr heiminum þar á meðal beinar út-
sendingar frá merkisviðburðum á erlendri grund.
Gott dæmi um þetta eru ólympiuleikarnir i Mon-
treal i Kanada, sem sjónvarpað er frá um viða ver-
öld þessa dagana.
Nefnd sú, sem samgönguráðuneytið hefur skipað
og nú hefur tekið upp viðræður við Mikla norræna
ritsimafélagið, þarf að vinna markvisst að þvi að
losa þjóðina við þá fjötra sem þvi fylgir að vera háð
erlendum einokunarhring varðandi fjarskiptamál
okkar.
Samningnum við ritsimafélagið þarf að segja upp
sem fyrst og koma þannig i veg fyrir, að við þurfum
að búa við ófullnægjandi fjarskiptaþjónustu við út-
lönd i tæpan áratug i viðbót, eða til ársins 1985, er
samningstimanum á að ljúka.
Franco er
dauðuren
draugur
hans lifir
Spánarkonungur fékk aö vera
kóngur i nokkra daga um dag-
inn, þegar aö hann leysti Arias
Navarro frá embætti forsætis-
ráöherra. Flestir bjuggust viö
aö kóngurinn skipaöi annan
hvorn af helstu umbótasinn-
unum úr rikisstjórn sinni i em-
bættiö. Álitiö er, aö hann hafi
helst viljaö skipa Areilza utan-
rikisráöherra I embættiö en ekki
fengiö vegna andstööu f þjóöar-
ráöinu. Þannig lét konungur
undan siga fyrir ráöinu, sem
skipaö var af Franco. Hann fékk
aö visu nokkru um þokaö og
skipaöi vin sinn og nánast jafn-
aldra, Adolfo Suarez/iembættiö.
Suarez var fremur litiö þekkt-
ur og kom val hans mjög á
óvart. Hann erekki talinn mikill
fylgismaöur hraöra umbóta, en
er hins vegar mjög nútimalegur
i hugsun og mun eflaust hrista
uppi hinu staönaöa stjórnkerfi
Spánar.
Litill timi til stefnu.
Athyglisvert er, aö ekki ein-
ungis ihaldsmenn óttast ólgu i
landinu, heldur vilja flestir
frjálslyndir og hægfara vinstri
menn miklu fórna til þess aö til
upplausnar komi ekki. Portúgal
er rétt handan landamæranna
og dæmin tala þar hvernig
stjórnmálaólga getur rifiö niöur
efnahag lands. Spánskur efna-
hagur er ekki aöeins viökvæmur
heldur byggist hann aö umtals-
veröu leyti á tekjum af feröa-
mönnum en þær mundu dragast
mjög saman og trúlega varan-
lega ef til óeiröa dragi i landinu.
Engu aö slöur eru menn orön-
ir langþreyttir á ófrelsinu og
þykir stjórnin vera æöi svifasein
I umbótum. Þvi hefur veriö
haldiö fram stjórninni til varn-
ar, aö ýmsar af umbótatilraun-
um hennar hafi kafnaö i skrif-
stofuveldi rikisins en ekki i
meöförum hennar sjálfrar.
Flestir ráöherra Suarez eru
ungir aö árum og litlir hug-
sjónamenn i stjórnmálum, held-
ur likari dugandi en ihaldssöm-
um embættismönnum.
Þessari rikisstjórn tekst ef
til vill aö hrista uppi embættis-
mannakerfinu og aö starfa fyrir
utan filabeinsturn spánskra
stjórnmála. Þannig gæti hún
komiö ýmsu til leiöar án telj-
andi árekstra viö varöhunda
Francos, sem dóu ekki meö for-
ingjanum.
Ef Suarez þarf aö taka of mik-
iö tillit til falangista og hægja
enn á umbótum má búast viö aö
uppúr sjóöi, einkanlega vegna
slæms og versnandi ástands i
e&iahagslifinu og mikils at-
vinnuleysis, sem eykur mjög á
óánægju manna.
Mörg eru vitin.
Atvinnuleysi á Spáni er um
8% og fer vaxandi. Þrátt fyrir
atvinnuleysi og samdrátt á
flestum sviöum heldur verö-
bólgan áfram aö vaxa og er nú
um þaö bil 20%. Erlendar skuld-
ir hrannast upp og verkfóll ger-
astæ tiöari. Erfitt ástandíefna-
hagsmálum kallar á óvinsælar
ráöstafanir, sem auka enn á óá-
nægju almennings, ýta undir
verkföll og grafa undan trú
manna á stjórnvöldum.
Arzeila, sem taliö var aö Juan
Carlos heföi helst kosiö sér sem
forsætisráöherra, telur aö eina
ráö stjórnarinnar sé aö gera
samning viö stjórnarandstöö-
una.Samningurinnmyndi felast
i þvi, aö stjómarandstaöan
samþykkti og styddi frystingu
kaupgjalds og legöi blessun sina
yfir ýmis önnur efnahagsúrræöi
en fengi i staöinn viötækar
stjórnmálalegar umbætur.
Stjórnarandstaöan myndi
sennilega samþykkja þetta, en
hörö andstaöa viö hraöar um-
bætur á stjórnmálasviöinu
myndi koma frá falangistum.
Valdaklikur falangista eru
flestar skipaöar af Franco og
hafa litiö breystfrá dauöa hans.
Ef Franco heföi skipaö ein-
ræöisherra úr flokki falangista
sem eftirmann sinn heföi á-
standiö veriö mun erfiöara viö-
fangs. Juan Carlos hefur mun
meiri möguleika á aö koma á
umbótum á Spáni meö friösam-
legum hætti en nokkur borgara-
legur éinræöisherra. Hann hef-
ur enn sem komiö er skirrst viö
aö gera nokkuö i blóra viö ein-
dreginn vilja þjóöarráösins en
valdastaöa hans hefur styrkst

Franco borinn til grafar I aug-
sýn konungs. Juan Carlos er tal-
inn viija sjá á eftir stefnu
Francos sömu Ieið, en hún
reynist lifseig meðal lærisveina
einræðisherrans.
nokkuö viö forsætisráöherra-
skiptin.
Þvi er óliklegt aö falangista-
flokkurinn sem slikur mundi
rlsa gegn stefnu stjórnarinnar
heldur reyna forystumenn hans
aö hafa áhrif bak viö tjöldin.
Ef til úrslita drægi getur kon-
ungur reitt sig á stuöning þjóö-
arinnar, og þaö vita sennilega
andstæöingar umbóta.
Ef á hinn bóginn stjórninni
tekst ekki aö halda sæmilegum
friöiinnanlandsmun staöa þess-
ara manna styrkjast á ný og
þeir munureyna aö leita banda-
lags viö herinn.
Samvinna allra um-
bótaafla.
Þvi er brýn nauösyn öllum
umbótamönnum á Spáni aö taka
höndum saman og komast aö
samkomulagi um hvernig koma
á umbótum þar á sem friösam-
legastan og snuröulausastan
máta.
Flestir vilja lýöræöi á Spáni
og má geta þess, aö kommúnist-
ar þar eru mun frjálslyndari en
flokksbræöur þeirra I Portúgal.
Þaö væri þvi sorglegt ef um-
bætur færu allar út um þúfur
vegna ágreinings um timasetn-
ingu þeirra.
Stjórnmálaflokkar hafa veriö
léyföir á Spáni, en ýmsar höml-
ur eru þó enn á starfsemi þeirra
og kommúnistaflokkurinn verö-
ur sennilega ekki leyföur strax.
Spánn komi inn úr
kuldanum.
Þó aö milljónir feröamanna
'hafi flykkst til Spánar á ári
hverju um langt skeiö er Spánn
mjög einangraö land. Landiö
hefur raunar einangrast stööugt
meir frá umheiminum á undan-
förnum árum.
Landiö hefur nú óformlega
sótt um aöild aö Efnahags-
bandalagi Evrópu. Aöur en
Spánn fær aöild aö þeim sam-
tökum.sem teljamámjög brýnt
fyrir framtlöar efnahag lands-
manna, veröa spánverjar aö
koma á lýöræöi i landisinu. Þaö
eru óskrifuö lög hjá Efnahags-
bandalaginu, aö veita ekki öör-
um en lýöræöisrikjum aöild aö
bandalaginu.
Viss teikn eru á lofti um aö
ýmis riki Vesturlanda hyggist
aöstoöa spánverja efnahagslega
en munu i leiöinni reyna aö fá
umbótum i landinu hraöaö.
Viöræöur viö bandalagiö hafa
komist á nýjan skriö aö undan-
förnu, og bendir þaö til þess aö
hin nýja stjóm Spánar hafi gefiö
stjórnmálamönnum 1 Evrópu
fyrirheit um hraöari þróun til
lýöræöis en almennt hefur veriö
búist viö.
Hin nýja rikisstjórn Spánar ásamt Juan Carlos, spánarkóngi.
Tekst þessum mönnum að innleiða lýðræði og freisi á Spáni eða
fer allt í bál og brand?