Tíminn - 10.10.1968, Qupperneq 5

FIMMTUDAGUR 10. október 1968.
TÍMINN
Spurningum svarað
Hákon Bjarnason, skógræktar-
stjóri, skrifar:
,j Landfaradálki Tímans
hinn 5. okt. skrifar Helgi Pálm
arsson um pophátíðir í Þórs-
mörk. Beinir hann orðum sín-
um tU mín, og með því að hann
er maður til að skrifa undir
nafni má ég ekki láta það und
ir höífuð leggjast að svara ispurn
Helgi segir að gosdrykkja-
salinm í Þórsmörk neiti að end
urkaupa flöskur af unglingum,
og verði þeir þá svo reiðir að
þeir brjóti þær. Gosdrykkja-
saiitm ihefur sagt mér, að hann
hafi endurkeypt allar flöskur
sem hann hafi vitað til að væru
keyptar af honum. Hinsvegar
reiðir fólk nokkur hundruð
kassa af allsfconar drykkjum
með sér á pophátíðina, og Seg-
ist- han.n hvorki hafa getu né
ást-æðu til að kaupa slíkar
flöskur. Hér stendur staðhæf-
ing á móti staðhæfingu, og
vildi ég biðja Helga að snúa sér
beint til kaupmamnsins, ef hann
vffll greiða úr þessu máli.
H. P. spyr um það, hvað
orðið hafi af þeim kr. 200, sem
pophátíðangestir hafi orðið að
greiða umfram þær kr. 50, sem
runnu til skóigræktarinnar. Ég
hefði nú haldið, að allir þeir,
sem í Þónsmörk komu um þessa
helgi, hafi vitað að Hjálpar-
sveit skáta úr Reykjavík stóð
fyrir hátíðahöldunum, og að
þetta fé rann til þeirra. Hitt
vita víst færri, að pophljóm-
sveitirnar munu hafa létt
pyngju hinna ágætu drengja
með því að taka um helming af
inngangseyrinum.
Grasfræið
Helga þykir undarlegt, að
ekki skuli sáð 'grasfræi í iskell
urnar í Húsadgl sakir þess, að
ekki er bostur á islenzku gras-
fræi, og hann spyr: „Hvaða
grasfræ hafa fslenzkir bændur
notað í aldaraðir með góðum
árangri?"
Svarið er ofureinfalt. íslenzk
ir bændur hafa ekki notað gras
fræ í „aldaraðir“. Það er rösk
hálf öld síðan menn fóru að
sá grasfræi á íslandi. Um „alda
raðir“ slógu menn sömu þúfurn
ar ár eftir ár unz einStaka
bóndi fór að slétta tún með
handverkfæruim; Var byrjað á
því um 1870 í Ólafsdal oig það-
an breiddist ,essi aðferð út
en seint og hægt. Sá maður,
sem fyrstur vekur^ máls é sán-
ingu grasfræs á íslandi, mun
vera Björn Jensison mennta-
skólakennarj í grein í ísafold
árið 1902. Og það merkilega
var, að flestir búnaðarfrömuð-
ir landsins með Torfa í Ólafs-
dal í broddi fylkingar töldu öll ■
tormerki á sáningu grasfræs.
Varð það auðvitað til að seinka
málum, þannig að grasfræsán-
ing verður ekki almenn fyrr en
á þriðja tug aldarinnar.
Klemens Kristjánsson á SámiS
stöðum ræktaði feleTizkt gras-
fræ um allmörg ár, en Svo
lagðist það niður. Upp frá því
hefur efcki verið annað en
erlent fræ á boðstólum, af grös
um, sem eiga heimkynni sin
í löndum með meiri sumarhita
og lengri vaxtartíma en hér er.
Erfitt er að halda lífi í grös-
um af slíku fræi nemi með ár-
legri áburðargjöf, og þau eru
lítt hæf til varanlegrar land-
græðlslu, enda þótt megi nota
þau til túnræktar. Að bera
slíka grasræfct saman við rækt
un erlendra trjátegunda er út
í hött við ræktun þeirra hefur
verið lögð stund á að sækja fræ
til staða, sem hafa svipað veð-
urfar og fsland. Það er upp-
runi fræs, sem skiptir megin-
máli við alla ræktun á íslandi.
H. P. ymprar á því, að hann
hafi séð skógræktarmann fara
um hlið á skógræktargirðing-
um án þess að löka á eftir sér.
A£ því tilefni vil ég aðeins taka
fram. Meðan á verzlunarmanna
helgi stendur í Þórsmörk er
hliðið í Húsadal yfirleitt haft
opið, enda engin hætta á að fé
Slæðist þar inn meðan á mest-
um mannaferðum stendur. En
viti Helgi dæmi annars bið ég
hann að nefna þau opinberlega
eða segja mér frá, því að í
því falli væri um vítaverða
vanrækslu að ræða, sem ég
þarf að átelja. En það má Helgi
vita, að það er alvarlegt mál að
drótta . vanrækslu að mönnum
í opinberri þjónustu án þess að
geta fært sönnur á. Gæti það
dregið nokkurn dilk á eftir sér
fyrir þá, sem staðhæfa slíkt,
ef eftir væri gengið.
Um sumarvörzlu í Þórsmörk
er það eitt að segja, að Slíkt
er til athugunar. En hún er
ærið kostnaðarsöm, miklu dýr
ari en flestir munu gera ráð
fyrir að látt athuguðu máli.
Ég vona að Helga Pálmars-
syni þyki spurningum sínum
nógu skýrt svarað, og að ég
hafi ekki „farið æði vel í kring-
um það, sem um &t rætt.“
umiQÐsminn rthugið!
hjólbarðar
nfgreiddir
beint úr toll-
vorugeymslu
ARMULA 3
SÍMI 38900
K j ördæmisskipuninni
að kenna
Gamall bóndi sfcrifar:
„Landfari góður!
Hlustað hef ég á unga rnenn
í útvarpi í fcvöld (21. 9. ’68).
Sammála Svavari í þvi, að ung
ir menn séu ekki flokkur, held
Vörubílar -
Þungaviniravélar |
;
Höfum miklð úival af vöru ;
bflum og öðrum þunga- ;
vinnutækjum. Látið okkur 1
sjá um söluna.
Bíla- og búvélasalan
v/Miklatorg.
Sími 23136, - heima 24109
Hemlaviðgerðir
Rennum bremsuskálar. —
slípum bremsudælur.
Límum á bremsuborða og
aðrar almennar viðgerðir
HEMLASTILLING H.F.
Súðarvogi 14 Sími 30135
ur hluti af mannfólkinu í land-
inu og þar eru engin skil á
milli, engin kynslóðaökipti eru
til. Unigir og eldri eru „sitt á
hverju árinu“, eins og sagt var
um fjölmennan systkinahóp,
hér áður fyrri.
Ég held, enda kom það þarna
skýrt fram, að þetta alræði
flokkanna og öngþveiti, sem
þjóðina virðist þrúga nú, sé
m. a. kjördæmaskipuninni að
kenna. Hún hefur reynzt, eins
og margir spáðu í upphafi: illa,
Það er vitanlegt mál, að þeir
sem eru ofarlega á lista, þó
gamlir séu, eru þar óhaggan-
legir, meðan þeim sjálfum þókn
ast, og nú kljóst „listar" eða
flokkar, ekki menn, persónur,
einstaklingar, eins og áður var.
Það getur tæplega nokkur
náð kosningu í einmenninskjör-
dæmi, nema að hann hafi eitt-
hvað til brunns að bera'', eða
að flokkurinn sem að baki
honum stendur, ráði yfir tekj-
um og fé, sem hrífur. En við
því er ekkert að segja, ef fólk
ið lætur Skrökva að sér, eða
viUa sér sýn, eins og dæmin
sanna.
En komi fram duglegur ein-
staklingur, eru miklar lfkur til
að hann nái þingsæti.
10 nöfn skulu þar vera
Listar hafa verið þannig
skipaðir undanfarið, að þar
hafá verið settir menn sem
engum hefði dottið í hug að
nefna tit framiboðs í einmenn-
ingskjördæmi, em 10 nöfn
skulu þar vera..
Verði nú vanhöld á efri
mönnum lista, þá eru allt í einu
komnir á þing undirmálsmenn,
sem enginn hefði litið við,
hefði þeir einir verið í fram-
boði.
Ég átti tal við gamlan þing-
sfcörung Sl. vetur. Hainn sigr-
aði í kjördæmi sínu, með dugn
aði og harðfýlgi, og vann mik
ið fyrir kjördæmið. En nú voru
fcomnir á þing tveir varamenn
úr kauptúni í hans gamla kjör-
dæmi, og fannst gamla þing-
mannimium að hróður Alþingis
hefði nú ekki vaxið við þang-
aðkomu þeirra.
En þá voru 14 varaþing-
menn að prýða sæti Alþingis.
Áður komst þetta allt vel af,
þótt ráðherrar og einstaka
þingmenn þyrftu að bregða sér
burt um þingtímann. Máske
tylldu þeir betur heima, ef
sivo væri iniú, sem þá.
Ég held að boma mætti að
þeirri reglu hér á landi, sem
gildir í Parlamentinu brezka,
að þingmaður úr andstöðu-
fkyfcki (stjémarandstöðu, eða
öfugt) öæti hjé ef einhver er
fjarverandi, brýnna erindá í
þágu lands og þjóðar. Svo hafa
nú fórsetar frestunarvald um
afgreiðslu mála.
Of mikil yfirbygging
Ég held að þessar 100 þús-
und gjaldbærra þegna, þurfi
ekki 60 manna þing. Þrennar
tyiftir ættu að nægja í einni
málstofu, eins og Svíar eru nú
að koma á hjó sér, og þrír —
fjórir róðherrar í stað sjöH
Ég held að yfirbyggingin sé
orðin of fyrirferðamikil á ís-
lenzku þjóðanskútunni, eins og
sumra síldarbátanna og annara
nýtízku farkosta.
Tíu ambassadorar eru einnig
í engu hlutfalli við þjóðar-
smæð, og það að auki virðast
embætti þessi próventukarla-
setur, en ekki ungra starfhæfra
manna, eins og á sér stað með
öðrum þjóðum, er annazt gætu
og greitt fyrir viðskiptum þjó'ð
arinnar út á við, 'Sem eru henni
lífsnauðsyn."
5
A VlÐAVANGl
Peningar GuSrúnar
I.G.Þ. ritaði mjög athyglis-
verða og hvassa gagnrýni hér
í Tímann á sunnudaginn. Grein
sína nefndi hann: „Peningar
Guðrúnar frá Lundi“. Kom
fram í grein I.G.Þ. að mjög
vafasamar ákvarðanir hafa vei
ið teknar af fámcnnum fund-
um í rithöfundasamtökunum
um ráðstöfun þess fjár, sem
rithöfundum er ætlað í höfunifl
arlaun fyrir afnot bóka, er til
útlána eru til almennings í
bókasöfnum landsins. Höfund-
arrétturinn er eérstaklega
vemdaður með íslenzkum lög-
um og aðild íslands að Bern-
ar-samþykktinni um höfunda
rétt. Höfundarétturinn er eigna
é) réttur höfundarins og sam-
| kvæmt íslenzkum stjómskip-
1 unarlögum er eignarrétturinn
| friðhclgur og þann rétt má
| ekki skerða „nema almennings
tl heill krefjist" og skulu þá full
a ar bætur koma fyrir. Eins og
fram kemur í grein I.G.Þ. eru
þær ákvarðanir, sem teknar
hafa verið í sambandi við um-
ræddar bókasafnsgreiðslur til
ritliöfunda og ráðstafanir þær,
sem gerðar hafa verið í fram-
haldi af því, mjög vafasamai'
— svo vægt sé að orði kveð-
ið — út frá almennu siðrænu
sjónarmiði, en jafnframt ver<
ur að teljast líklegt að me®
þessum ráðstöfunum hafi ver-
ið brotinn réttur á vissum höf-
undum, réttur, sem þeim á að
vera vemdaður í sjálfri stjórn-
atlskrá landsins.
Björn Th. og Stefán
í grein sinni segir Indriði
m.a.:
„En þeirn Birni Tli. og
Stefáni Júlíussyni gleymist
ekki stærilætið jafnvel á al-
vörustundum. Þegar þeir eru
búnir að ákvarða að fresta
greiðslu í þrjú ár, og taki
stóran hluta af fé ritþöfunda-
anna og setja í sjóð, þá standa
þeir upp og lýsa því yfir, að
nú eigi fjórir rithöfundar ao
fá eigin peninga í viðurkenn-
ingarskyni. Og hverjir eru svo
viðurkennendur. Þa'ð geta eng
ir verið nema sjóðstjórnin
1 þessu tilfelli. Hefði sjóðstjórn
verið falið að greiða þetta fé
af almannafé, þá hefði mátt
tala um viðurkenningu, eða ef
hún hefði greitt féð úr eigin
vasa. En að taka menn eins og
Guðmund Daníelsson og Jó
liannes úr Kötlum, rétta þeim
fé, sem þeir eiga, alveg eint
og aðrir sem eiga bækur á
söfnum, og segja við þá: Við
ætlum að viðurkenna ykkur
með þessu lítilræði! Það er
nokkuð bíræfið, ekki sízt vegna
þcss að þeir Björn Th. og
Stefán Júlíusson hafa orðið að
tala all mikið upp fyrir sig á
meðan.
Verst er þó að þetta viður-
kenningartal getur orðið tii
þess að blanda fiármunum rit
höfunda saman við opinberar
greiðslur eins og listamanna-
Iaun. En hvað inundi forystu-
menn vora muna um slíkt?“
Þunnt hljóð
Síðan þe^si skelegga grein
var birt, hefur ekki lieyrzt
hósti né stuna frá Birni Th. né
Stefáni Júl. Mætti þó ætla að
þar væru menn með lipran
pcnna, sem gætu bitið frá sér,
þegar að þeim væri vegið. Það,
sem er þó kannski enn undar-
Pramhald á bls 15