Tíminn - 10.04.1969, Blaðsíða 9

i'IMMTUDAGUR 10. aprfl 1969.
TIMINN
9
DMDDt
tTTgefnndl: PRAMSÓK NARFI.OK KUR INN
f'ramkvæmdastjórl: Knstjar Benediktssori Kitstjorar porannn
Þórarlnsson (áb). Andrés Krtstiánsson lón Heleason oe indriði
G Þorsteinsson Pulltrút ritstiórnaT Tómas Karlsson Auelýf
ingastióri: Steingrimur Gislason Rjtstlómarskrifstofur > Eddu
núsinu. símar 18300—18306 Skrifstofur Bankast.ræti 7 A1
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrlfstofur
sími 18300 Askriftargiald kT 150.00 a mán innanlands -
t lausasölu fcr 10,00 eint - Prentsmiðian Edda n.f
Varnarbarátta
Veröur svartur lögregíuþjónn
sigursælli en sonur Roosevelts?
Horfur eru taldar á, að Los Angeles fái svartan borgarstjóra
Verkfall er skolliS á.
ÞaS er ríkisstjórn og samtök vinnuveitenda, sem sök
eiga á þessu verkfalli. Það voru vinnuveitendur sem fyr-
ir hvatningu frá ríkisstjórn áttu frumkvæðið, er þeir
rufu áratuga hefð í kaupgjalds- og kjaramálum. Sú hefð
hefur verið ríkjandi þegar gildistími samninga hefur
runnið út og „samningar lausir“ að kaup hefur verið
greitt samkvæmt kaupgjaldsákvæðum síðustu kjara-
samninga, þar til nýir samningar hafa verið gerðir.
Verkalýðshreyfingin hefur að þessu sinni ekki gert
neinar kröfur aðrar en þær, að laun verði greidd sam-
kvæmt kaupgjaldsákvæðum síðustu samninga, en í þeim
felast takmarkaðar verðbætur á lægstu launaflokkanna.
Aldrei fyrr hefur verkalýðshreyfingin stillt kröfum sín-
um svn í hóf og aldrei sýnt meiri skilning á erfiðleikum
þjóðarbúsins. Er þó sannanlegt að erfiðleikar þjóðarbús-
ins og fyrirtækjanna eru að verulegu leyti orsök rangr-
ar og illrar stjórnar og stjórnendur þjóðarbúsins eiga
sannarlega ekki skilið neinn sérstakan þakklætishug
eða vinargreiða frá verkalýðshreyfingunni, því að ríkis-
valdið hefpr ekki einu sinni staðið við þá samninga sem
það hefur gert við verkalýðshreyfinguna undanfarin ár.
Því hefur stundum verið haldið fram, að verkalýðs-
hreyfingin hafi sýnt óbilgirni og hún hafi efnt til verk-
falla áður en samningaleiðin hafi verið þrautkönnuð og
sáttasemjara gefizt nægjanlegt tóm til að leita sátta. Nú
hafa sáttatilraunir sáttasemjara staðið hátt á annan mán-
uð án árangurs. Atvinnurekendur sitja við sinn keip.
Það var einróma krafa Alþýðusambandsþings og að
henni stóðu meðal annars alþingismenn og bæjarfull-
trúar stjórnarflokkanna, sem á ASÍ-þingi áttu sæti, að
verðtrygging launa væri grundvallaratriði, sem verka-
lýðshreyfingin gæti ekki og mætti ekki hvika frá. Það
er alger samstaða launþegafélaganna í þessu máli og
þar eru stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar í forsvari fyr-
ir mörgum verkalýðsfélögum.
Hér er líka um algera varnarbaráttu að ræða. Það er
ekki farið fram á grunnkaupshækkanir. Það er hins veg-
ar barizt gegn því að kaup verði lækkað verulega nú og
enn meira þegar líður á árið með vaxandi dýrtíð. Það
er barizt gegn kauplækkun.
Á tíu árum hefur kaupmáttur tímakaups lækkað um
15% hér á landi á eama tíma og hann hefur aukizt um
20—40% í nágrannalöndunum. Þótt greitt yrði sam-
kvæmt kaupgjaidsákvæðum síðustu kjarasamninga
áfram vantaði talsvert á að kaupmáttur þeirra launa,
sem greidd eru fyrir hverja vinnustund, næði því sem
hann var fyrir 10 árum.
Ríkisstjórnin, sem lofaði gulli og grænum skógum og
vaxandi kaupmætti launa og blómlegum rekstri fyrir-
tækja þegar hún hóf að framkvæma „viðreisnarstefnu“
sína, lætur nú koma til verkfalla, þrátt fyrir þá stað-
reynd, að launþegar á íslandi ætla að sætta sig við
lægri kaupmátt launa en var fyrir 10 árum og þrátt fyr-
ir þá staðreynd að launþegar á íslandi eru orðnir hálf-
drættingar við stéttarbræður og systur í nágrannalönd-
um í tímakaupi, sem var svipað í nágrannalöndum og á
íslandi fyrir 10 árum.
Þyngri áfellisdóm um stjórnarstefnuna og sjálfa sig
hefur enginn ríkisstjórn fyrr né síðar kveðið upp. Það
verkfall, sem nú er hafið, er hin áþreifaniega viðurkenn-
ing, sem Bjarni Benediktsson og ráðuneyti hans knýr
nú fram með illu um það, að stjórnarstefnan leiði til
ófamaðar fyrirtækjanna, launafólks og þjóðarbúsins í
heild. TK.
HÖFUÐBORG Bandaríkjanroa
hefuir um nokkurt skeið haft
svartan borigiairstjóna, sem jafn
fnamt ber nafn henoair. í Was-
himgton er borgarstjóri skipað-
uir af forsetarauim, en vafalítiið
myn-di Washington bongarstjóri
ná kosnimgu, ef borgarstjórnar
kosningar fænu fram, því að
mieirihliuti íbúanna er svairtur.
Astæðain er sú, að meirihliuti
hvítma mianna, sem vinnur í
Washimgton, býr utan umdæmdis
höfuðborgaritnnar. Það var
Johnson, sem sikipaði Washing
ton í embæbti, en Nixon lét
það vera eiitt fyrsta verk sitt
að enduriskipa hann.
Það vakti talsverða athygli
hauistið 1967, að tveir blökku-
menn sigruðu í borgarstjóra-
kosnimgum í tveimur stórborg-
um, Clieveland og Gary, enda
þótt hvítir menn væru í meiiri-
hluta í báðum þeirra. Það vek-
ur þó miklu m-eiri athygii nú,
að horfur en.i á, að blökkumað
ur vérði kosinn borgarstjóri í
Los Anigeies, en þar eru blökku
menm aðeims 16% íbúamma.
KOSNING borgiarstjóra í
Los Angeies fer frarn með
þeim hætti ,að flokkarnir láta
hana að mestu afskiptaiaiusa og
eru frambjóðendur venjulega
allmargir. Oft eru t.d. þrír eða
fjórdr demókratar í kjörd, en
um 60% kjósenda í Los Angei
es eru skráðir sem demókrat-
ar. Hér er byggt á sikrámimgu,
sem er gerð í sambandd við
prófkjör. Nái emgimn einn fnaim
bjóðenda hreinum mieirihluita
greiddra atkvæða fer fram ný
kosniing miiilii þeirra tveggja,
sem fengu flest atkvæði.
Þótt kjósenduæ í Los Amgei'es
skrái siig í ákveðinn flokk tdl
að tryggja rétt sdmm tdl þátt-
töku 1 prófkjörum, eru flokks
böndim áfcaflega laiuis. Iðulega
siigra þvi frambjóðendur repu-
blá'bana í kjördæmum, þar sem
skráðir demókratar eru í mdkl
um meirihluta. Núverandi ríkis
stjóri í Kaiiforníu, Rornaid
Reagan, féfck t.d. riflegan
meirihluita í Los Amgeles í sedn
uistu rfkisstjórakosnángum.
SEINUSTU tvö kjörtímabil
hefur demókraiti, Sam Yorty að
nafnd, verið borgarstjóri í Los
Amgeles. í rauinimmd hefuæ hamm
ekki verdð demófcrati, nema að
maíni, því að hann hefur oft-
lega gengið gegn bæði fram-
bjóðanda og stefnu flofcksdns,
ef honum hefur svo boðið við
að horfa. Fyrir þetta og fleira
hefur hann hlotið það orð að
vera sjálfstæður í skoðunum.
Að sumu leyti hefur hanm
reynzt vel sem borgarstjóri,
en að öðru lieyti ifc. Frjáls-
lyndir demókratar hafa því
haft hom í síðu hans, enda
hefur hiamm oft snúizt gegn
þeim. í seimustu borgarstjóra-
kosningum bauð einn af sonum
Franklins D. Roosevelts sig
fram gegm honum, en beið
YORTY
lægri hlut. Yorty mum þá hafa
hlotið fylgi miargra repúblik-
ana.
Siitthvað bendir til þess, að
Yorty hafi orðilð stærilátari en
ellia vegna þesisa sigurs, sem
vabti á sínum tíma alimikla
athygld. Margir urðu því til
þess að freista gæfumnar gegn
honum, eða ekki fæmri en
fiimmtán í borgarstjórakosm-
irugu, sem fram fór fyrra þrið'ju
dag. Yorty bar siig þó vel, enda
taidi hann sig geta stært sig
af þvi að vera bezti borgar-
st'jóri í heimi Því til sönn
itnar taldi hanm fram afrek sín
og gerði þau ekM mimini en
þau eru.
ÞEGAR leið á kosndngabar-
áttuna kom í ljós, áð það var
svartur borgarstjórnairfuililitrúi,
Thomias Bradley, sem hlaut
beztar undirtektir af keppinaut
unum. Bradley, sem telur sdg
frjáislyndan demókraita, héit
uppi mjög harðri gagnrýná á
Yorty og borgarstjórm hans.
Uppvíst hafði orðið um ýmsar
misfellur hjá ýmsum helztu
embættismönmum bor@ariminar,
sem höfðu notað sér völdim til
persónulegrar fjáröflU'nar, —
Yorty virðist vera orðin áhuga
mimmá um borgarmálin en hanm
var í upphafi og gat Bradley
m.a. fært rök að því, að hanm
hefði dvalizt utan Los Amgéles
■nær þriðjung síðast'l. árs, lengst
um undir því yfiinskynd, að
hanm væri að afla markaða
fyrir vörur, sem væru fram-
leiddar í Los Angeles. Bradiley
baidi, að í rauminnd hefði hér
verið um skemmtiferð'aiög að
ræða og Yorty hefði miklu oft-
aa- heimsótt skemmtistaðd í
Paris en fáitækrahverfim í Los
Angelies, en í einu þeirra,
Watts, urðu fyrir fáum árum
eiinaæ m-estu siærting j aóeirðia'
í sögu Bandaríkjamna.
Þegar kosiniinga’baráttan hófst
var Bradley tiiitöluiega óþekkt
ur. Hanm hafði starfað sem lög-
regiuþjónn í rúmlega tuittugu
ár, en lagt jafnfi-amt stund á
lagamám, sem hanm lauk með
ailigóðu préfi. Að því loknu
hafði hamm hafið afsikipti af
stjórmmálum og var kjörinn í
borgairstjórnina. Hanm er góð-
ur ræðumiaður og kemur vei
fyrir. Starf harns sem lögreglu
mannis hefur veditt honum
md'kla þekkingu á máium borg-
arionar.
Nobkuð er Bradlley ásakaðu:
fyrir pað að hamn hafi reynt
að leyna litarhætti sínum í kosn
ingabaráttummi T. d. lét han.i
aðeins biirta teikmimynd af ‘sér
í 'sjónivarpsau'glýsimguim.
YORTY neitaði lengi vel að
viðurkenma, a® Bradiiey gæti
reyrnst honum skæður keppi-
nauitur. Blökkumaður getur
ai'drei náð kosndmgu sem borg-
arstjóri í Los Amgeles, sagði
hamin. Fleird voru þesisarar
skoðumiar og er það m.a. haft
eftir hátts'ettum foringja demó
krata, að jafnvel Abraham
Limcoln myndi efcká vimirua borg
arstjórakosmimgu þar, ef hanrn
væri svartur.
Þegar lokið var talnimgu at-
kvæða í sjálfri aðal'borgimmi,
kom í ljós, áð þaæ hafðd Brad-
ley fengið 30%, og töldu fylgis
menm Yorty það ekki svo
aivarlegt, því að útborgimar,
þar sem efnaðri hvftir mienm
búa aðailega, væru eftir. Þa®
kom hins vegar í ljós, að Brad
ley átti þar enm meira fylgi.
Endanleg úrslit urðu þau, að
Bnadley hafðd fengið 42% at-
kvæða, en Yorty 26%. Þrettám
fnambjóðendur aðrir höfðu
fengið 32% atkvæðamna. Þar
sem engimrn hafði fengið hrein
an meirihluta, verður kosið aft
ur og fer sú kosndmg fnam 27.
mtaí, eirns og áður segir.
LMegt þykir, að Yorty
muind mjög mota sér kymþátta-
mál'im í kosmiimgabaráttummi sem
nú er framundam. Bnadley muo
ieggja áherzlu á, að kjósa edgi
um máefni, en ekki Mtarhátt.
Það hefði áreiðamiega siæm á-
hrif á kynþáttamáMm ef Brad-
ley félid og ósigur hans væri
tadim stafa af Mtarhættd hams.
Hins vegar gætá það haft heppi
Leg áhrif á kymþáttamálám. ef
blökkumaður næði kosnimgu i
þriðju stærstu borg Bamdaríkj-
anna og reymdist vel í starfi.
Þ. Þ.