Tíminn - 25.07.1969, Blaðsíða 6

6
TIMINN
FÖSTUDAGUR 25. júlf 1969.
| „Þið eruð heppin að vera
laus við áfenga bjórinn"
segir Jakob Pettersen fyrrverandi samgöngumálaráðherra Norðmanna, sem sat Norræna bindindisþingið í Reykja-
vík. En hann vill leggja áherzlu á að sanna ungu fólki að líf án áfengis sé gott, heilnæmt og skynsamlegt líf
JAKOB PETTERSEN
Dagana 19.—24. júlí stóð hér
í Reykjavík Norrænt bindindis
þing, hið 24. í röðinni. Meðal
þátttakenda var Jakob Petter-
sen, forseti norska óðalsþings-
ins og einn aðalforystumaður
norsku i'indindishreyfinigarinn-
ar. Hann er formaður Norrænu
bindindisnefndarinnar en hlut-
verk hennar er að skipuleggja
Norrænu bindindisþiogin. Við
hittum Jnkob Pettersen í Haga
skóla og tók hann sér hlé frá
þingstörfum stundarkorn til að
spjalla við okkur.
— Þið hafið tekið uppreisn
æskunnar til umræðu á þing-
inu í dag?
— Já, hópur ungs fólks
stýrði umræðunum og einnig
voru bornar fram spurningar.
Þarna kom ýmíslegt athyglis-
vert fram. En tilgangurinn var
að þeir fundarmenn, sem starfa
fyrir unga fólkið, gætu lært
eitthvað, sem kæmi þeim að
gaigni við viinnuina. Oktair þarf
að verða ljóst hvað liggur að
baki uppreisn æskunnar gegn
samfélaginu. Það ríkir svo mik
il óánægja meðal margs ungs
fólks, sumt af þvi er óánægt
með alllt og aHa, annað gagn-
rýnir eitthvað sérstakt svið.
einhver sérstök atriði í þjóð-
fólaginu, og þriðji hópurinn
er sennitega sá sem á við erfið
asta vandaimáll að stríða, en í
honum eru þeir, sem bara eru
óánægðir, en virðast ekki hafa
hug á að aðhafast neitt sér-
stakt í því máli. Aðferðirnar
sem beitt er í bindindismálum
og öðrum velferðarmálum æsk
unnar eru að mörgu léyti gam-
aldags og umræður sem þess
ar í dag ættu að geta orðið
til þess að þær breytist í sam
ræmi við tíðarandann.
— Ymis vandimaát fylgja
uppreisn æskunnar og andstöðu
við þá sem eldri eru, en varia
yrðu miklar framfarir í heim
inum ef uniga fólkið væri ekki
yfirleitt róttækara hinu eldra.
_ Hvað um drykkjuskap
æskufólks?
— Það er gireiniiiegt að ungt
fólk drekkur meira áfengi og
bjTjar fyrr að neyta slíkra
drykkja en áður var. í Noregi
eigum við ekki málkvæmar
skýrslur um þessi máll, en
telja roá víst að þessu sé svona
varið. í Svíþjóð hins vegar
hafa rnenn örugigar heimildir
um þessa óhéiiiavæmlegu þró-
un. Búast má við að hún sé
í sömu átt einniig hjá okkur
á hinum Norðurlöndunum þótt
hún sé e.t.v. eitthvað hægari.
Áður fyxir viar það aldurs-
fkx'kikiurÍTin frá 20—40 áira, sem
stafaði mest hætta af n.eyzílu
áfengis. Nú er það hins vegar
ungt fólk 17—20 ára sem er í
rnestri hættu að ánetjast áfeng
inu, e.t.v. með alrvarlegum af-
leiðingum.
— Hverjar telur þú oi-sakir
þessa?
— Ég býst við þvi að aðal-
ástæðan sé sú, að unga fólkið
þroskaist fyrr nú en áður.
— Hvaða áhrif telur þú að
saia átfengls öls hafli á drykkju
skap?
-- Það eru áreiðaniega marg
ir sem byrja á því að drekka
tiltölulega veilka áfenga drykkd
eins og bjór, en venjast síðan
á n.eyzlu sterkra drykkja. Það
er mikill ávinningur fyriir yfck
ut íslendiin'ga að vena liaus vdð
áfengan bjór.
í nokkrum héruðum í Sví-
þjóð var nýlega gerð tiiraun
með að leyfa algerlega frjálsa
sölu á svonefndum meðaistei'k
um bjór. Samfara þessu kom
upp nýtt vandamál og það var
vaxandi drykkjuskapur skóla-
nemenda, og ekki var ótítt að
15 ára unglingar keyptu þenn
an bjór og neyttu hans jafmvél
í frímínútum í skóianum. Síð-
an urðu yfirvöldin að skerast
í leikinn og banna á ný þessa
frjálsu söiu á bjórnum.
í Einn'andi heflir éinniiig
verið frjálsari sala á meðal-
sterkum bjór undanfarið ár en
áður var. Þetta hefur haft þau
áhrif að neyzla hvers ftillorð-
ins einstaklings á hreinum
spíritus, sem var í fyrra 2,6
lítrar, er talin öi'U'gglega muni
nema yfir 4 Htrum á þessu ári,
sem ér engin smáxæpiis áukn-
ing. Saia áfengs öls getur þann
ig vissuiega aukið áfengis-
neyzluna mjög mikið.
Sterkan áfengan bjór tel ég
mjög óæskilegan, enda drekka
menn hann yfirleitt ekM með
mut. Það má eflaust deiia um
skiaðsemi veifcs áfengts bjiórs
og ef ti vili er nokkuð til í
því, að hann sé mieinJaus í hófi
með mat.
— Hvað telur þú veikan
bjór?
— Ef áfengismagnið er á
miiii 214 og 3% prósent er
bjór yfirleitt talin vcikur, en
um þetta eru skiptar skoðanir.
Það er eitt atriði sem við
bindindismenn í Noregi höfum
áhiyigigjiua' af í samiþamdi við
áfenga bjórinn. Það verður nú
æ tíðara að veitdngahús við
þjóðveginn, sem fyrst og
fremst eru ætluð ökumönnum,
selji áfengan bjóir. Yfirvöld
hverrar sýslu um sig ráða þvi
hvort þessir staðir fiá leyfi
tii að selja bjórinn eða ekki
og und'anfarin ár hefiur gætt
aukinnar tilhneigingar til að
sýn'a undia.mlátssemi á því sviði.
Við teljum þetta mjög hættu-
legt, og berjumst gegn þvi að
þessi sala sé leyfð, efitir
fremsta mætti. Enda ei-u
hvergi strangari lög um áfieng
isneyzlu öku.manna en i Noregi.
Nú er raunar mikiiil áhugi
á því að finna l'eið tii að fram
leiða óáfengan bjór sem bragð
ast alveg eins og áfiengur, og
ef það tækist, gæti það orðið
leið út úr þessu vandamáii.
— Hvað finnst yður um ís-
lenzka bjórinn, gæti hann kom-
ið til greina sem slíkúr?
— Ég hef ekki bragðað
hann, og veit það því ekki.
— 1 hveriu fielst starf norsku
bindindíssamtakanna einkum?
— Við reynum stöðugt að
auka og bæta fræðsiustarfsem
ina um áfengismál. Og er sú
starfsemi fyrst og firemst mið-
uð við að koma fyrirfram í
veg fyrir skaða og ógæfu af
völdum áfengis. Þessi fræðsia
fer firam í skólum,
sjónvarpi og víðar. Einniig höf-
um við nýlega gert mikið átak
í að veita kennurum aukna
fræðsiu á sem alllra flestusi
sviðum bi'ndindismála, en til
þessa hefur verið undir hæiinn
lagt hve miikla slika fræðslu
kennarar fengu. Þennan síðasta
lið starfiseminnar áiítum við
eidki sfzt miOdlvæga’n. Einnág
störfum við í þágu áfiengis-
sjúklinga, rekum sjúkrahús og
hæli fyrir þá, og látum í té
fræðslu um lækndsfræðilegar
hliðar sjxíkdéms þedrra og sjá-
um fyrir ýmiislegri félaigslegri
þjónustu.
— Eru áfiengissjúMingar
margir í Noregi?
— Ég óttast að svo sé, en
nákvæmar tölur sfcortir. Það
má gera ráð fyrir að þedr séu
um 60—80 þúsund manns, laus
lega áætl'að, sem er edtthvað á
milli 2% og 5% af íbúatölunnL
— Hvernig er ástandið í
sjúfcrahúsmálum þessa fióiks?
— Við höfuim góð sjúkra-
hús og hæii, en ékki nógu
mörg. Á nndanförnum áruim
hafa bindindissamitökin einnig
tekið baráttuna giegn eitux-
lyfjaneyriu á stefnuskró sína.
En til allriar hamingju er eitur
lyfjaneyzia eklki aivarlegt
vandamái í Noregi. Fyrir hvern
einn eiturlyfjasjúlkldng eru hins
vegar hundtruð áfiengissjúki-
inga.
— Gengur ungt fiðilk í bind-
indissamtök í Noregi?
— Fram tii 1920—1925 jókst
meðlimatala samtakanna jafnt
og þétt en síðan ganga færri
og færri í slík sarotök með
hverju árinu. Þetta þarf samt
ekki að þýða að bdndindishuig-
sjónin njóti minna fylgis nú en
áður, heldur kann orsökin að
vera sú, að nú bjóðast svo
mifclu fleiri tækifæri til féiiags
starfs og tómstundadðju.
— Hver eru að'almarkmið
bindindishreyfimgarinnar í Nor
egi?
— Að útbreiða almenna
þekkingu um hættur þær, sem
stafa af áfiengisneyziu. Fræða
fólk um það hvað gerist í likam
anum og heiiastai'fseminni þeg
ar áfengis er neytt og hvaða
afleiðingar það getur haft.
Og við viljum leggja áherzlu
á að sanna ungu fólki að láf
án áfemgis er gott, heilnáemt
og skynsamJegt líf.
— Þing, eins og það sem hér
er haldið nú, hvert er hiut-
verk þess?
— Við ræðum hin ýmsu
vandamál landanna í áfengis-
málum, í þvf skyni að fræðast
hverjir af öðrum. Og það er
ekki síður áríðandi fyrir fólk-
ið. sem að þessum máium vinn
ur, að hittast, tala sarnan og
vinna, en að hlýða á fyrirlestra
þingsins. Þá er það einnig mark
mið þingsins að samræma bind-
indisstarfið á Norðurlöndunum
og reyna að finna íamstöðu um
lagasetningar i þrssum málum
í þvi skyni að árangur bind-
indisstai’fsins verði sem beztur.
Neyzlu áfengis fylgir eífiell.t
Pramhald a bls 11