Tíminn - 03.09.1969, Qupperneq 9

MIÐVIKUDAGUR 3. september 1969.
TÍMINN
3
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson -Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og tndnS)
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrimur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523. ASrar skrifstofur
sími 18300 Áskriftargjaid kr 150,00 á mánuði, Innanlands —
í lausasölu kr. 10,00 eimt. — PrentsmiSjan Edda h.f.
Öngþveitið hjá Gylfa
Það er orðinn daglegur atburður, að Gylfi Þ. Gísla-
son birtist á sjónvarpsskerminum eða láti til sín heyra
í hljóðvarpi til að til'kynna nýjar og nýjar ráðstafanir
í skólamálum landsins. Þótt ráðherrar séu ekki hafðir
útundan í sjónvarpinu, mun Gylfi þó hafa sýnt sig oft-
ar í sjónvarpinu seinustu vikur en allir hinir ráðherr-
arnir til samans, enda er hann líka æðsti maður stofn-
unarinnar. Ekki ósjaldan er það erindi Gylfa í sjónvarp-
ið og hljóðvarpið að ógilda þær ákvarðanir, sem hann
hafði tekið fyrir fáum vikum og réttlætt þá af miklu
kappi. Frægasta dæmið um þetta er undanhald Gylfa
fyrir stúdentum í læknadeildarmálinu-
Ástæðan til þessara tíðu heimsókna Gylfa hjá sjón-
varpi og hljóðvarpi er einfaldlega sú, að undir 13 ára
yfirstjóm hans hefur skapazt algert öngþveiti í skóla-
málum landsins. Gylfi hefur bersýnilega ekki gert sér
minnstu grein fyrir hinni öru þróun, sem hefur orðið
annars staðar í þessum málum seinasta áratuginn og*
hlaut einnig að koma til sögu hér. Hann hefur hvað
eftir annað verið aðvaraður um þetta, en ekki skeytt
því neitt, heldur haldið að sér höndum. Þannig fluttu
Framsóknarmenn tillögu á Alþingi 1964 um að samin
yrði 20 ára áætlun um eflingu Háskólans, og á þingi
1965 fluttu þeir tillögu um heildarendurskoðun allrar
skólalöggjafarinnar, þar sem stefnt yrði að því að sam-
ræma allt skólakerfið breyttum aðstæðum og nýjum
tíma. Þannig vildu Framsóknarmenn, að þjóðin yrði
undir það búin að mæta þeim stórauknu viðfangsefnum,
sem voru fyrirsjáanlega framundan 1 skólamálunum.
En Gylfi taldi ekki ástæðu til að hafast neitt að og lét
svæfa þessar tillögur. Þess vegna stendur hann uppi nú
eins og þvara, ruglaður og ráðalaus. Hann keppist við
að tilkynna nýjar námsbrautir, nýja skóla og nýjar há-
skóladeildir, en allt er undirbúningslaust og hlýtur því
að enda í káki og ringulreið. Margt verður Gylfi sjálfur
líka að ógilda næstum jafnfljótt og hann hefur tilkynnt
það. Þannig ríkir nú slíkt öngþveiti í skólamálunum, að
erfitt er að hugsa sér það meira. Slíkt er ástandið eftir
13 ára stjóm Gylfa sem menntamálaráðherra.
Það er ekki að furða, þótt margir flokksbræður Gylfa
séu farnir að tala um að hann eigi að fylgja fordæmi
Guðmundar í. Sendiherraembættið í Stokkhólmi er laust.
Aðrir flokksbræður Gylfa segja hins vegar, að þetta
^runi ekkert batna, þótt Benedikt eða Birgir taki við.
En hitt er víst, að þjóðin þarf aðra og betri forustu í
skólamálunum en hún hefur haft í tíð núv. ríkisstjórnar.
ÞeiT menn eru ekki margir, sem eru annarrar skoðunar.
Ei xil vill em þeir ekki aðrir en Gylfi sjálfur og for-
sætlsráðherrann, sem alltaf trúir jafn blint á Gylfa.
Kauphækkun prentara
Samkvæmt nýjum samningum prentara við prent-
smiðjurnar mun gmnnkaup þeirra hækka frá 11.3% til
19.4%. Hafa prentarar þannig orðið fyrstir til að fá
grunnkaupshækkun síðan gengið var fellt á síðastl.
haustí
Rétt er að geta þess, að sumir ráðherranna fylgdust
vei með þessum samningum og munu þeir hafa talið
þessa hækkun til prentara eðlilega, sökum hinnar stór-
auknu dýrtíðar. En hvað finnst ráðherrunum um aðra
launþega? Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Venkatagiri Varaha Giri - hinn
nýkjörni forseti Indlands
Kosning hans var mikill sigur fyrir Indiru Gandhi
UM ALLLANGT sfceið hef-
ur því verið spéð, að indverski
Kongresflokkurinn, sem hefur
farið með stjórn í Indlandi
samfleytt síðan Indland varð
sjálfstætt 1950 myndi klofna.
Ástæðan er sú, að innan flokks-
ins eru öflug hægri öfl og
vinstri öfl. Þessi öfl fylktu sér
saman undir merkjum Gandhis
og Nehrus á tímum sjállfstæðis
baráttunnar við Breta, því að
þau stefndu jafnt að því höfuð
marki, að Indland yrði sjálf-
stætt. Það hefur hinsvegar
þótt líklegt, eftir að því marki
var náð, að leiðirnar myndu
liggja sundur.
Þetta hefur þó ekki gerzt
enn, en aldrei hefur þó komið
nær því en í sambandi við for-
setakjörið, sem fór fram laug
ardaginn 17 f. m. Þar kom
til opinbers ágreinings mili
Indiru Gandhi forsætisráðherra
annarsvegar, sem er leiðto-gi
vinstra ai«is flokksins. og
flpkksstjórnarinnar, sem er
undir forustu hæ-gri manna,
hin-svegar.
TILEFNI forsetakjörsins var
skyndil-egt fráfali Husain for-
seta, sem var búinn að gegna
sta-rfin-u r tæ-ple-ga ár. Það var
tillaga Indiru Gandhi, að Giri
varaforseti yrði forsetaefni
Kongressflokksins, en hægri
mennirnir vildu ekki fal-last á
hann. Þeir beittu meirihluta-
valdi sínu til að útnefna
Reddy, forseta neðri deildár
þingsiois, seir raraforsetaefni.
Indira Gandihi tók þennan ósig
ur óstinnt upp. Hún lét aðalleið
toga hægri manna, Desai vara
forsætisráðherra, víkja úr rík-
isstjórainni, og knúði fram laga
setningd um þjóðnýting-u aðal-
banka landsins, sem var hægri
möntn-nm mjög á mólti skapi.
Þetta hvorttveggja styrkti
mjög álit hennar meðal vinstri
manna flokksins. Lengi vel lét
hún það ekki uppi, hvort hún
myndi styðja Reddy, sem flokk
urinn hafði útnefnt, eða Giri,
sem hafði boðið sig fram sem
óháður frambjóðandi. Margir
riánustu samherjar hennar í
Kongressflokknum lýstu hins-
vegina stuðningj sín-um v-ið Gi-ri.
Þótti ólíklegt, að þeir gerðu
það, nema í samráði við
Indiru. Á seinustu stundu lýsti
hún svo þeirri skoðun sinni, að
kjörmennirnir ættu að velja
forseta óbundnir af öðru en
samvizku sinni. Þetta þótti í
reynd jafn-gilda stuðningi við
Giri.
Kosnin-gin var sótt af mifclu
kappi. Stjórnendur Kongress-
flokksins Ieituðu stuðnings
hægri flokka, en vitað var, að
kommúnistar myndu styrkja
Giri, þótt hann hefði ekki
beint 1-eitað stuðnin-gs þeirra.
Kosningin stóð þanni-g milli
vinstri o-g hægri og kla-uf Kon-
gressflokkinn alveg í tvennt.
Urslitin urðu þau, að Giri sigr-
aði með naumum meirihluta,
en í kosningunum tóku þátt
þingmenn sambandsþingsins og
allra fylkisþinganna. Svo naum
INDIRA GANDHI
ur var meirihluti Giris, að end
urta-lning var látin fara fram.
Glri hefur þegar tekið form-
lega við embættinu.
H'INN, NÝl 4%e^kdtónd4 .
Venkatagiri ■’varð
i nýlega 75 áraigamáll'Hítliri bei"
aldurinn vel. Ég er reiðubúinn,
sagði Gvti n'ýlegaj að( láta þan.n,
sem telúr qp-g X’erp orðinn, of
gamlan, finna til handa. minna,
svö’ að Hann 'goti dænit iini,
h/voirt aldurinn. sé m-ér að meini.
GLri sagði þetta bæði í gamni
pg alvöru, en hann er mikill
vexti og sagöur hafa verið mik
ill kraftajötunn.
Giri vár annár í röðinni tólf
systkina og sjálfur á hann
ellefu1 börri, fjóra sonu og sjö
dætur. Góð frjósemi virðist
því í ætt hans. Faðir hans var
vel metinn lögfræðingiur, sem
var mikill andstæðingur Breta.
Giri var því sendur til Irlands,
en ekki Englands, til fram-
haldsnáms, og lauk hann laga
prófi við háskólann í Dublin
og gerðist síðar málaflutnings
maður þar. Hann gerðist þar
þ^tttafcand-i í f-lokki ískra þjóð-
emissinna og varð handgeng-
inn þeim de Valera, Col-lins og
Griffiths. A þessum árum
kynntist hann Gandhi, er hann
kom til London, og hlýddi þar
á fyrirlestur hans um hina ó-
virku andstöðu. Hann lá and
vaka næstu nótt og komst að
þeirri niðurstöðu, að honum
félh virk andstaða betur eða
aðferð þeírra Íranna. Rök hans
vóru þau, að mesti s yrkur
Lndv-e-ja v-æri fólginn í veik-
leika Breta og það bæri þeim
að nota sér. Þetta sa-gði hann
Gandhi, sem tók þessum skýr-
ingum hans með skilningi og
þolinmæði.
SVO KOM, að Giri v*rð svo
virkur þáttta-kandi í ajálfstæðis
hreyfingu Ira, að Bretar vísuðu
honum frá Irlandi. Giri hélt þá
heimleiðis og tók sér fyrir
hendur að skipuleggja verka-
lýðshreyfinguna í Indlandi.
Hann s-kipu-l-agði sam-tölk járn-
brautanmiainnia og var um skeið
forse-ti mdv-ersku vemkalýðssam
takarana. Ha-n-n sat oft í fangelsi
hjá Bretum á þessum árum.
Hann nýtur nú þess álits, að
vera einn þróttmesti verkalýðs
leiðtoginn, sem Indverjar hafa
átt Eftir að Kongressflokkur
inn komst til valda gegndi
hann ýmsum mikilvægum
nefndarstörfum, var fylkis-
stjóri í þremur fylkjum, sendi
herra á Ceylon og verkalýðs
málaráðherra 1952—54. Hann
sagði af sér sem verkalýðsmáía
ráðherra í mótmælaskyni við
launalækkun hjá bankamönn-
um, en h-ann gerði þetta í kyrr-
þey til þess að valda Nehru
ektkj van-dræðium. Efitir það
varð hann fylkisstjóri, unz
hann var kosinn varaforseti
Indlands sumarið 1967.
Þótt Giri geti verið harður
í horn að taka og væri það oft
í vinnudeilum, er hann yfirleitt
sagður skapléttur og spau-gsam
ur. Hann er góður rithöfundur
og hefur ritað nokkrar bækur,
aðallega um verkalýðsmál.
H-an-n h-efur j-afn-a-n verið taldnn
yjnstri • sinnaður og oft haft
jsámvinnu við kommúnista í
1 varka-lýðs'iiiiálium. en lýsir sig
þó ánd'ví-gan þeim og alveg ó-
háðan þeim. Andstæðingar
háns héldiu því gagnstæða þó
fram í kosninigaibarábtunni.
URSLlT forsetakosninganna
þykja mikili sigur fyrir Indiru
Gandhi. Andstæðin-gar hennax
höfðn fyrir kosnimgaimair í hót
un-um við hau-a, m. a. yrði reyn-t
að svipta hana formennskunni
í þingflokknum, en af því
myndi leiða, að hún yrði að
lá-ta af störfum sem forsætis
ráðherra. Það þykir ekki ólík-
legt, að þeir hefðu gert alvöru
úr þessu, ef forseta-ef-ni þeirra
hefði si-grað. Aðstaða þeirra
hef-ur hinsvegar versnað við 6-
sigurinn, endia hafa þeir lýst
yfir því, að þeir muni eldd
hefja neina eftirmála og sætta
si-g við orðinn h-lut. Margt þyk
ir þó benda til. að hér verði
frekar um hlé en lan-gvarandi
frið að ræða, en þó geti það
farið eftir þvi, hvernig Indira
Gandhi heldur á spilunum. ör-
lö-g Indlands byg-gja-st nú mjög
á henni, en flestir spá því, að
það mani hafa ófy-rirsjáanlegar
afleiðingar, ef Kongressflofck
urinn klofnar. Til þess hlýtur
þó sennilega að koma fyrr en
síðar. en vel má vera, að það
gildi hér, að frestur sé á lllu
beztur. Þ.Þ.