Alþýðublaðið - 26.11.1972, Blaðsíða 1

AD BÆTA LIFI VID ARIN
t>aö er af scm áður var á
meðan þjóðin var fátæk, llfskjör
kröpp og heilsugæzla af skorn-
um skammti. Islcndingar eru
nú i hópi þeirra þjóða, þar sem
einstaklingurinn má vænta sér
lcngstra lifdaga og mikið má
vera ef islenzkar kerlingar
verða ekki allra kerlinga elztar.
En á sama tima og svo mikil
áherzla hefur verið á það lög að
lengja lif fólks og bæta heilsu
þess, þá hefur orðið mikil breyt-
ing á hlutskipti hinna öldruðu i
þjóðfélaginu. Aður og fyrr var
gamla fólkið alveg fram i and-
látið virkir þegnar i störfum
eins og hverjir aðrir. Það var
alltaf með i leiknum. Þegar lik-
amlegir kraftar þurru þá tóku
við önnur störf, — bæði fram-
leiðslu- og þjónustustörf i þágu
heimilis og fjölskyldu og, siðast
en ekki sizt, umsjón og uppeldi
barnanna á heimilinu. Fyrir
þau voru ömmurnar oftast þeir
fræðarar, sem haldbezta þekk-
ingu veittu á sögu þjóðarinnar
og bezta innsýn gáfu i menningu
hennar og mennt. Það má ör-
ugglega til sanns vegar færa, að
um mörg hundruð ára skeið hafi
samfelld tilurð islenzkrar
menningar fyrst og fremst hvilt
á lotnum herðum gamalla
kvenna, sem falin var upp-
fræðsla hinna ungu eftir að þær
höfðu slitið sér út við önnur
störf.
En nú er öldin önnur. Gamla
fólkið lifir lengur og þvi liður
betur Ifkamlega og ber að fagna
þvi. En þjóðfélagið er smátt og
smáttaðýta þvi til hliðar, — að
segja við það: Víkið frá. Setjizt
við vegkantinn, látið fara vcl
um ykkur og horfið á okkur
ganga hjá. Við komumst hraðar
áfram, cf þið eruð ekki með.
Það er ekki lengur þörf fyrir
ykkur.
Við sjáum þessa afstöðu til
gamla fólksins viða i þjóðfélag-
inu og gerðum þess. Litum t.d. á
atvinnumálin. Ef þú ert ellilif-
eyrisþegi og býrð við góða
heilsu og þig langar til að vinna
þér til ánægju, hvernig tekur
þjóðfélagið þér? Það Iætur þig
vinna kauplaust fyrsta kastið
þvi um leið og vinnulaunin
greiðast þér sneiðast ellilaun
þin um sömu upphæð unz þau
eru komin niður i ákveðið lág-
mark. Þá fyrst ferð þú aö hafa
tekjur af vinnu þinni. Hvaða
þegnar þjóðfélagsins aðrir en
aldraða fólkið eru látnir sæta
slikum kjörum?
Sama afstaða er tekin i
skattamálunum. Ef þú ert á elli-
lifcyrisaldri og vinnur þér eitt-
hvað eilitið inn utanvcrt við elli-
lifcyririnn þá er um lcið komin
hin þunga hönd skattayfirvalda
til þess að hirða hróöurpartinn
af vinnulaunum þinum. Með
þessu er hið opinbera beinlinis
að neyða gamla fólkið til að
liætta störfum þótt það vilji það
ekki sjálft!
Og það eru ekki aöeins þeir,
sem rikisbúskapnum stjórna,
scm hugsa svo. Þeim fyrirtækj-
um fjölgar ört, sem beinlinis
reka fólk heim um leið og það
hefur náð ákveönum aldri
jafnvel þótt um sé að ræða fólk,
scm heldur fuliri heilsu og
vinnuþreki. Hversu margir full-
friskir vinnandi menn, sem hafa
verið reknir heim sjötugir og
dæmdir til aðgerðarleysis hafa
ekki bókstaflega visnað upp á
nokkrum árum eins og jurt, sem
ekki fær næringu, bara vegna
þess, að þjóðfélagið vill ekki
leyfa þeim að vera með?
Við eigum mikla peninga og
okkur liggur á. E!n getum við
öllu lengur keypt samvizkunni
frið mcð þvi einu að fá aldraða
fólkinu sæmilega aðbúð um leið
og við ýtum þvi til hiiðar og
dæmum það til eiliflegrar út-
lcgðar frá þvi athafnalifi, sem
aðrir lifa. Gamla fólkið vill fá að
hafa eitthvaö fyrir stafni, vill fá
að vcra með. Sjáið bara með
hversu miklum áhuga það mæt-
ir tii leiks sé eitthvað fyrir það
gert og á það kallaö.
Slikt þarf að gera i mun meira
mæli en nú á sér staö. Það er
mikil vizka fólgin f þeim spak-
legu orðum, scm Erlcndur Vil-
hjálmsson, deildarstjóri hjá
Tryggingastofnun rikisins, mun
hafa látið falla fyrstur manna á
Islandi: „Það er ekki nóg að
bæta árum við lifið. Það verður
cinnig að bæta lifi við árin.”
MEDAL
ANNARRA
ORÐA:
SUNNUDAGUR 26. NÓV. 1972 — 53. ÁRG. — 267. TBL.