Vísir - 25.08.1979, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Laugardagur 25. ágúst 1979.

Útgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvsmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Hörður Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaöamenn: Anna Heiður Oddsdóttir, Axel Ammendrup, Friðrik Indriðason,
Gunnar E. Kvaran, Gunnar Salvarsson, Halldór Reynisson, Jónina Michaelsdóttir,
Katrin Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður
Sigurðarson, Sigurveig Jónsdóttir, Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson.
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V.
Andrésson, Jens Alexandersson, Þorir Guðmundsson. Útlit og hönnun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Auglýsingar og skrifstofur:
Siöumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Ritstjórn: Siöumúla 14, simi 86611 7 llnur.
Askrift er kr. 3.500 á mánuði
innanlands. Verð i lausasölu
kr. 180 eintakiö.
Prentun Blaðaprent h/f
AÐ LOKINNI JAN MAYEN FERD
islensku þingmennirnir og ritstjórar VIsis viö flugturninn á Jan Mayen ásamt yfir-
manni norska liösins á Jan Mayen, Halvor Strandrud.
Ferð Vísismanna og fjögurra
alþingismanna úr öllum þing-
flokkunum staðfesti með eftir-
minnilegum hætti þá skoðun
okkar Islendinga, að við getum
af fullri sanngirni gert tilkall til
hagnýtingar auðlinda á Jan
Mayen svæðinu, bæði fiskimiða
og hafsbotns.
Rannsóknir jarðvísindamanna
hafa að vísu sýnt, að Jan Mayen
liggur á landgrunni Islands. En í
þessum efnum sem öðrum er
sjón sögu ríkari. Engum, sem
kemur til Jan Mayen frá íslandi
getur dulist, að þessar tvær
eyjar eru náskyldar í jarðfræði-
legu tilliti. Jan Mayen hefur
myndast í eldsumbrotum eins og
Island. Landslag á Jan Mayen
gæti allt eins verið íslenskt lands-
lag. Til dæmis minna hraun-
breiðurnar á suðurhluta eyjar-
innar mest á hraun Reykjanes-
skagans, fyrir augu ber gamla
eldgíga svipaða að lögum og við
könnumst við á ýmsum stöðum
hér, og víða má sjá móbergs-
myndanir, er einnig koma
kunnuglega fyrir sjónir.
Alþingismönnunum í förinni
þótti að vonum ekki mikill munur
á landslagi fslands og Jan
Mayen, þó að Bragi Sigurjónsson
benti réttilega á, að gróðurfar
væri þar mun fábreyttara en hér.
Friðjón Þórðarson sagði: „Ég
verð að segja, að það var ekki
einsog maður væri kominn langt
frá (slandi, er maður kom til Jan
Mayen." Ólafur Ragnar Gríms-
son sagði: „Að koma til Jan
Mayen var nánast eins og að f ara
aldrei frá Islandi". Og Ingvar
Gíslason sagði: „Þarna var
margt, sem minnti mig á ísland,
og Jan Mayen er miklu líkari
fslandi en Noregi".
Lega Jan Mayen á landgrunni
fslands er vafalaust ein sterk-
asta röksemd okkar í viðræðum
okkar við Norðmenn um
a uð I i nd aski pti n g u milli
íslendinga og Norðmanna á Jan
Mayen svæðinu. En önnur rök-
semd er ekki síður sterk, þ.e. sú,
að á Jan Mayen er ekkert efna-
hagslíf. Það er því fráleitt, að
yfirráð Norðmanna yfir þessari
lítt byggðu eyju veiti þeim rétt-
mætt tilkall til efnahagslögsögu
umhverfis eyjuna eitthvað í lík-
ingu við efnahagslögsögu okkar
(slendinga umhverfis okkar
land. Og það er ekki einungis, að
ekki sé neinni efnahagsstarfsemi
til að dreifa á Jan Mayen, heldur
bætist þar við, að eyjan hefur í
raun og veru enga fasta íbúa.
Þeir menn, sem þar starfa við
veðurathuganir og öryggisgæslu,
venjulega 30-40 manns í senn, eru
þarna fæstir lengur en sex til tólf
mánuði í einu. Þeir gegna tíma-
bundnum skyldustörfum á eyj-
unni, mjög þýðingarmiklum, en
heimili þeirra er ekki á Jan
Mayen, heldur í Noregi. I raun og
veru á því enginn maður heima á
Jan Mayen.
Mörg fleiri rök eru að sjálf-
sögðu fyrir kröfum okkar um
hagstæða samninga okkur til
handa um hlutdeild í auðlinda-
nýtingu á Jan Mayen svæðinu,
eins og margoft hef ur verið rakið
hér í blaðinu. En þau, sem h&r
hafa nú verið gerð að umtalsef ni,
koma sérstaklega í hugann,
þegar leiðin hefur legið til Jan
Mayen.
Þó að (slendingar og Norð-
menn eigi nú í viðkvæmu deilu-
máli út af Jan Mayen svæðinu,
tóku okkar norsku f rændur á Jan
Mayen á móti okkur Islend-
ingunum sem góðum vinum og
greiddu götu okkar á allan hátt.
Þar hittum við sannarlega fyrir
fulltrúa hinnar norsku frænd-
þjóðir svo sem þeir gerast bestir.
Vísir þakkar frábærar móttökur
á Jan Mayen og lætur í Ijós þá
von, að samningamönnum
Islendinga og Norðmanna takist
sem fyrst að leiða ágreining
þjóðanna til lykta af þeirri sann-
girni, sem sæmir góðum vina- og
frændþjóðum.
krókustígur
Vi6 vorum nýsestir aö snæö-
ingi þegar Norðmaöurinn byrj-
aöi aö tala um Jan Mayen-mál-
iö. Ég tók litiö undir þetta i
fyrstu, en hann hélt áfram aö
japla á þvi aö vist ættu Norö-
menn rétt á aö færa út i 200 mil-
ur viö eyna og þaö væri bara
frekja af Islendingum aö vilja
banna Norömönnum aö veiða
loönu á þessum slóöum, langt
utan islenskrar landhelgi.
Loks þraut þolinmæöina og ég
ákvaö aö leiða manninn i allan
sannleika um rétt okkar lslend-
inga til aö veiöa þessa loönu.
„Þótt þú vinnir á einhverju
sveitablaöi þarna i Osló þá veist
þú greinilega litiö um rétt okkar
Islendinga tilfiskveiöa, sagöi ég
föðurlega og hélt svo áfram:
„Svo er nefnilega mál meö
vexti aö þessi loðna sem er viö
Jan Mayen er islensk. Hún er
fædd viö Isiand, alin þar upp og
þar vill hún deyja. Hún skrepp-
ur hins vegar til Jan Mayen,
syndir þar einn eöa tVo hringi
umhverfis eyna og siöan aftur
til lslands þar sem við biöum
eftir henni meö opna nótina.
Norömenn eiga þvl engan rétt
til aö veiöa okkar fisk þótt hann
skreppi þarna út fyrir 200 mil-
urnar enda hlytur þú aö vita aö
auölindalögsaga okkar nær 350
milur út og jafnvel meira.”
Sá norski brosti og tók þetta
sem hvertannaö grin. Hannfór
aö ræöa um hugsanlega skipt-
ingu loönuaflans milli Islend-
inga og Norömanna og var bú-
inn aö hita sig upp, farinn aö
bjóöa fifty-fifty þegar ég greip
fram I fyrir honum.
„Sko hér veröa engin skipti.
Viö höfum enga ástæðu til aö
gefa ykkur hundruö milljóna
króna verömæti sem viö eigum
meö réttu. Hafiö þiö kannski
boöist til aö gefa okkur eitthvaö
I staöinn? óekki, þú átt ekkert
svar, ha?
Ég skal segja þér þaö strax,
aö þaö er ýmislegt fleira sem
viö eigum vantalaö viö Norö-
menn en þessa loðnutittti sem
þiö ræniö frá okkur. Ef þú veist
þaö ekki fyrir, þá skal ég segja
þér þaö nú, aö við eigum skaða-
bótakröfur á hendur Norðmönn-
um sem nema milljöröum króna
og þaö norskra.”
NU var majorinn hættur aö
éta og horföi á mig ósviknum
spurnaraugum. Ég spýtti Ut Ur
mér hálfri kartöflu, einni af
þessum itölsku, þvi bragöiö var
eins og af moldarköggli, en hélt
siöan áfram:
„Heiöviröir bændur voru hér i
einatið hraktir Ibrott af jöröum
sinum i Noregiogþeir neyddust
til aö flýja slyppir og snuöir til
Islands. Ribbaldar lögöu undir
sig jaröir þeirra og enn hefur
ekki verið greiddur eyrir I
skaöabætur. íslenska rikis-
stjórnin er bUin aö safna mikl-
um gögnum um þessi mál og á
þvi leikur ekki nokkur vafi aö
norska rikiö veröur aö greiða
okkur gifurlegar skaöabætur.
Viöætluöum aðleggja þetta mál
fyrir alþjóðadómstólinn i Haag,
en þar sem óvist er meö öllu aö
dómarar þar hafi vit á þessu þá
munum viötil aðbyrja meölýsa
yfir eignarrétti á sveitunum I
kringum Stavanger þegar á
næsta ári.”
— Þú ert brjálaður, stundi
Norömaðurinn upp. Hafi ein-
hvern timann veriö til einhver
réttur til skaöabóta þá er hann
löngu fyrndur.
„Þetta segiö þiö núna, lúsa-
blesarnir sem eruö orönir for-
rikir á oliunni og komnir meö
útþenslu á heilann. Nei, fyrn-
ingarrétturinn kemur þessu
máli ekkert viö. Spurningin er
sú hvort Norömönnum eigi aö
liöast aö aröræna svona bláfá-
tæka fiskimenn noröur viö
heimskaut. Þiö skuluö fá aö
borga þóttt siöar veröi.”
\y
—Þaö mætti halda aö þiö ætt-
uö bara hálfan hnöttinn” sagöi
sá norski hæönislega.
„Gleröu ekki grin aö þvi vinur
minn. Ég get sýnt þér þaö á
korti aö Reykjaneshryggurinn
liggur undir heimskautiö og
þaöan yfir i Kyrrahaf allt til
Japan. Viö álitum aö okkar
auölindalögsaga hljóti aö fylgja
þessum islenska hrygg og þann-
ig munum viö geta helgað okkur
rétt til veiöa og annarrar nýt-
ingar þessa hryggs og undir-
lendi sem honum fylgir. Hér er
um sí nngirnismál aö ræða sem
viö munum brátt fara aö kynna
á opinberum vettvangi enda er
lifsafkoma þjóöarinnar undir
þvikomin aö viö getum nýtt þær
auölindir sem viö eigum meö
réttu. Þaö er nógu lengi búiö aö
aröræna okkur”.
Ég sá aö manngreyiö baröist
viö aö ná andanum og loks tókst
honum aö hósta upp kjötbitan-
um sem ætlaöi aö kæfa hann. NU
virtist hann skýndilega þurfa aö
flýta sér og hann gaut laumu-
lega til min augunum þegar
hann muldraöi aö nú yröi hann
aö koma sér af staö.
Okkar réttur
Sæmundur
Guðvinsson
blaöamaður
skrifar
„Ég skil vel aö þú getir ekki
andmælt þvi sem ég segi. Þiö
hafiö slæma samvisku þiö Norö-
menn sem komiö fram sem niö-
ingar gagnvart smælingjunum.
En þaö borgar sig ekki aö fara I
stríö við okkur Islendinga.
Sjáöu bara hvernig fór fyrir
Bretum sem voru aö burðast viö
aö stunda hér veiöar I landhelgi.
Allur heimurinn fordæmdi þá
fyrir aö ráöast svona aö bláfá-
tækri þjóösem á vart til hnifs og
skeiðar. NU er útgerö Breta
komin I rúst og ein og hálf
milljón manna atvinnulaus,
allt út af heimsku þeirra i land-
helgismálinu.”
Maöurinn beið nú ekki boö-
anna heldur stóö snöggt upp af
stólnum og klæddi sig i frakk-
ann.
„Ég vissi alltaf aö íslendingar
væru vitlausir, en þaö er greini-
lega miklu meira sem er að
ykkur. . .”
Þá greip ég frammi fyrir hon-
um:
„Elsku vinur, ég var ekki bú-
inn. NU er nefnilega komiö i ljós
aö o lian sem þiö eruð aö vinna i
Noröursjó rennur eftir berg-
göngum frá noröanveröu ís-
landi og þiö eruö þarna aö dæla
upp felenskri oliu. Viö munum. .
»>
Lengra komst ég ekki þvi
Norömaöurinn greip fyrir eyrun
og hljóp æpandi út. Ég veit eldci
af hverju maðurinn lét svona.
Mér fannst ég ekki hafa sagt
annaö en þaö sem hvert manns-
barn á tslandi veit.