Alþýðublaðið - 29.10.1972, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 29.10.1972, Blaðsíða 4
INNLENT LAN RÍKISSJÓÐS ÍSLANDS 1972. 2.FL 1 VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI i mai s. I. var boðið út 300 miiljón króna spari- skírteinalán ríkissjóðs. Af þessari útgáfu eru nú um 200 millj. kr seldar og hefur sala farið vaxandi á ný að undanförnu. Ekki verður gefið út meira af þessum flokki og verður afgangur þréfanna til sölu á næstunni hjá bönkum, bankaútibúum og . sparisjóðum um allt land, auk nokkurra verðbréfasala. Þessi flokkur spariskírteina er bundinn visitölu byggingarkostnaðar frá 1. júlí þessa árs. 2 Spariskírteinin eru tvímælalaust ein bezta fjárfestingin, sem völ er á, þau eru fyrirhafnar- og áhyggjulaus, skatt- og framtalsfrjáls og eina verðtryggða sparnaðarformið, sem í boði er. 3 Sem dæmi um það hve spariskirteinin eru arðbær fjárfesting skal upplýst, að tíu þúsund króna skírteini áranna 1965, 1966 og 1967 eru nú innleyst á rúmlega 41 þúsund, 33 þúsund og 29 þúsund, hvert fyrir sig og hafa því gefið árlegan arð liðlega 22-24 af hundraði. Innlausnarverð spariskírteina hefur rúmlega fjórfaldazt frá 1965, en það mun vera talsvert meira en almenn verðhækkun ibúða i Reykjavik á sama timabili. Skírteini: Gefa nú. Arlegur arður. Frá sept. 1965 kr. 10.000 kr. 41.586 22,6% Frá sept. 1966 kr. 10.000 — 33.032 22,1% Frá sept. 1967 kr. 10.000 — 29.428 24,1% Október 1972. SEÐLABANKI ISLANDS 0 AUGLÝSINGASÍMINN OKKAR ER 8-66-60 0 :di er hljómaveitin Svantríöur. É Á ptötimni eru 9 frumsamt'n lög. 3. Textar eru eftir fíóbert Áma. : 4, Upptakan er gerö / stereo, í Majestíc fíecordmg Studtos, London. 5. Slguröur R. Jónsson aöstoöar á píanó, moog, fiötu, sitar, flautu og'sög. 6, Útgefandi er Svanfriöur. , . ; ; SE KONAN SÍÞREYTT MÁ OFT REKIA ORSðKINA TIL ANDLEGRAR UPPGIAFAR ms 'Sm 11 m I m\ m m H m; Í i S m, M HEILBRIGÐIN ÞREYTAN EÐLILEGAR ORSAKIR Heilsuhraustar manneskjur geta þjáðst af þreytu, en þá er sú þreyta alltaf stundarfyrirbæri. Orsakir þreytunnar geta verið margvíslegar — líkamleg áreynsla, ónógursvefn, óheppilegt mat- aræði, eða tilfinningaleg átök — dauði ástvinar, hjónaskilnaður eða einhver sundurþykkja milli elskenda, stöðumiss- ir, efnahagslegt öryggisleysi, kúgun valdbeiting. En sú þreyta hverfur og manneskjan nær aftur fullri heilsu að nokkrum tímum liðnum, en þó því að- eins að orsök þreytunnar sé úr sögunni. SJUKLEIKI En þreytan getur líka verið einkenni sjúkdóms á byrjunarstigi, blóðleysis, nýrnaveiki, hjartabilunar, liðagigtar, alkohólisma, eiturnautnar og krabba- meins. Þá geturþreytan einnig stafað af umhverfissjúkdómum — vegna íbúðar- þrengsla, óheppilegra skilyrða á vinnu- stað, hávaða eða loftmengunar. Það gefur auga leið, að þegar slíkar orsakir hafa hlotið viðeigandi meðhöndlun, dregur til muna úr þreytunni, ellegar hún hverfur alveg og viðkomandi nær aftur fullri heilsu. »5 , tvf&w. ' \v - ,,t>reyta, sljóleiki, eirðarleysi”? glymur án afláts i auglýsingum i út- varpi og sjónvarpi — og svo dyggi- lega hefur verið þannig að þvi unnið að gróðursetja það i hugsun og til- finningalifi fólksins, að það hefur skotið þar djúpt rótum. Og ávöxtur- inn ereftir þvi. Þegar læknirinn spyr sjúklinginn um vanliðan hans eða sjúkleika, verður svarið furðu oft — einkum ef um konu er að ræða: ,,Ég er svo þreytt... Algerlega fjörlaus... Bókstaflega úttauguð...” Þetta getur að sjálfsögðu verið eðlileg afleiðing of mikillar vinnu, eða komið af óheppilegu fæði og þess háttar. Með öðrum orðum, venjuleg þreyta. En þar getur einnig verið annað og alvarlegra á ferðinni. Þeg- ar læknirinn heyrir. ,,Ég er þreytt- ur...”, getur hann einnig skilið það sem hjálparbeiðni undir rós. Fyrir starf sitt verður hann smám saman snjall leynilögreglumaður, sem lærir til hlitar að spyrja, og ráða af svör- unum fleira og meira en það sem sagt er. ..Þreyta er einungis einkenni”, segir dr. Richald N. Kohi, læknis- fræðilegur forstjóri Payne geð- sjúkrahælisins i New York, prófess- or i sálfræði við læknaháskólann i Cornell. „Likamleg þreyta er stundarfyrirbæri”, segir hann, ,,það hverfur eftir hvild og svefn i hófleg- an tima. Jafnvel sú þreyta, sem stendur i sambandi við afturbata eft- ir langvarandi veikindi. Andleg þreyta eða tilfinningaleg er mun hættulegri en likamleg”, segir dr. Kohl”, og getur stafað af innri átök- um”. Dr. Elmer Kramer, prófessor i fæðingalækningum og kvensjúkdóm- um við New York Hospital, hefur að sjálfsögðu kynnst mörgum þreytu- sjúklingum af veikara kyninu. ,,Meginorsök kvenlegrar þreytu”, segir hann, ,,er þverrandi áhugi á öllum hlutum, ekkert takmark i hjónabandinu eða starfinu. Konum á öllum aldri getur þótt sem lifi þeirra sé i rauninni ,,lokið” — þrjátiu ára, hálffertugar, þrjátiu og átta. Æskan horfin, að þeim finnst, þær fara að finna fituhnykla hingað og þangað um likamann, þykjast jafnvel verða þess varar að eiginmaðurinn sé far- inn að lita annað. Þær skortir svo allt fjör og framtak. Stúlkan getur þjáðst af þreytu ef hún á sér engan vin, ef henni finnst starfið eða námið leiðin- legt, og konan ef hjónabandið er ekki sem skyldi”. Frá sjónarmiði sálfræðingsins og geðlæknisins og sérhvers læknis er það meginatriðið að nema á brott sjálfa orsök þreytunnar, en það get- ur verið býsna örðugt að komast fyr- ir hana. Venjulega kemur það i hlut heimilislæknisins að spyrja sjúkling- inn spjörunum úr, athuga sem nán- ast alla lifnaðarhætti hans, matar- æði, svefn, starfstilhögun, vin- neyzlu, hvort hann hafi áður þjáðst af einhverjum sjúkdómum, gengið undir uppskurð eða þessháttar. Sið- an fer fram gagnger skoðun, gegnumlýsing lungna og brjósthols, þvaggreining og hjartaritun. Á stundum getur reynst nauðsynlegt að véfengja eða afsanna þreytutil- finningu ,,sjúklingsins”, þvi að margir sem svo nákvæm skoðun leiðir i ljós að séu filhraustir á sál og likama, kvarta samt um stöðuga þreytu. ,,Þá eru það oft hinar lyffræðilegu hækjur, sem þarfnast athugunar” segir dr. Kramer, en svo nefnir hann allskonar töflur, sem nútimafólk er orðið háð að meira eða minna leyti — örfandi töflur, róandi röflur eða svefntöflur”. Þegar fólk tekur inn slikar töflur, neytir auk þess áfengis þá geta skapast samvirk áhrif, sem við þekkjum enn sáralitið til, og geta meðal annars verið mjög skaðleg fyrir hjartað”. öllum læknum, sem láta sjúkling- um sinum i té slikar töflur, ber að á- málga það við þá, að töflurnar eyði. einungis einkennum þreytunnar, en ekki orsökum hennar. Og hver sú manneskja sem telur sig ekki geta án þess verið að styðjast við slikar lyffræðilegar hækjur, þarf að ræða við lækni sinn i fullri einlægni. Neyzla örfandi lyfja getur til dæmis haft það i för með sér að likaminn sé ofreyndur, taugarnar eða heilafrum- urnar, en sé það athugað i tima, læknast það yfirleitt fyrir hvild og svefn. Og svo er það leiðinn — leiðinn á umhverfinu, starfinu, samstarfs- fólkinu, heimilisstörfunum, heimil- inu, makanum. Ef til vill er þessi leiði alvarlegasti og algengasti þreytuvaldurinn. Þó að eiginkonan hafi fengið öll hugsanleg hjálpartæki við heimilisstörfin, nær leiðinn samt sem áður tökum á henni. Ef til vill fremur en áður. Og það þarf ekki eiginkonur til. Það er engu likara en að léttari vinna og auknar tómstund- ir auki á lifsleiðann meðal almenn- ings. Hún er skritin, mannskepnan. Og það er alvarlegt hættumerki, þegar leiðinn nær svo sterkum tök- um á viðkomandi karli eða konu, að þeim finnst að þau geti ekki notið neins lengur, taka að forðast annað fólk, taka ekki þátt i neinskonar mannfagnaði, þjást annað hvort af svefnleysi eða ofsvefni — vilja helzt sofa allan daginn — og hafa ekki neinn áhuga á kynlifi. ,,Fólk, sem stundar kynmök i rikum mæli, verð- ur þreytunni siður að bráð en aðrir”, segir dr. Kohl. Hvort sem einstaklingurinn er annars hneigður fyrir kynmök eða ekki, þá getur leiðinn lagst að þvi, ef það einangrar sig um of frá gagn- stæða kyninu, tilneytt eða af innri or- sökum. Mörgum tekst að losa sig úr viðjum þessa hættulega þreytuvalds, leiðans, með þvi að hrista hann af sér — en öðrum tekst það ekki. Og ef það tekst ekki, segir dr. Koh., ef þér finnst þú of þreyttur til að blanda geði við aðra, fyrir alla muni — reyndu að gera eitthvaðtil að sigrast á leiðanum. Breyta til, stunda likam- lega áreynslu: hvort sem hún er stunduð sem iþróttir eða ekki, þá er hún eitthvert öruggasta ráðið gegn leiðanum, sem við þekkjum. Að koma blóðinu á hreyfingu, fylla lung- un hreinu lofti, taka á — það dreifir ékki einungis huganum, heldur hressir það og skapið. Annars er öll tilbreyting fremur til góðs, þegar leiðinn lætur til sin taka — nýtt um- Framhald á 7. siðu. HÚN GETUR VERIÐ FYRSTA AÐVÖRUN UM ALVARLEG VEIKINDI ) Sunnudagur 29. október 1972 Sunnudagur 29. október 1972 o

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.