Morgunblaðið - 24.04.2003, Blaðsíða 6

6 C FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Fuglar, einkum mávar, erumikið vandamál við Keflavík-urflugvöll og ógna þar flug-öryggi. Vegna þessa hefur
verið reynt að koma í veg fyrir fugla-
varp á þessu svæði. Mávar verpa þar
sem þeir sjá frá sér. Með því að koma
upp gróðri sem byrgir þeim sýn má
koma í veg fyrir varp þeirra. Þetta
hefur sýnt sig að koma að gagni.
„Árið 1997 var byrjað á verkefni
sem byggðist á því að koma upp
sjálfbærum gróðri sem samanstæði
einkum af háum grastegundum og
lúpínu til þess að fá mávana til að
verpa annars staðar,“ segir Guð-
mundur Örn Jónsson, verkfræð-
ingur hjá umhverfisdeild Varnarliðs-
ins á Keflavíkurflugvelli.
„Svæðið sem sáð var í er 660 hekt-
arar, sem er helmingi stærra en
Breiðholtið og Seljahverfi sam-
anlagt. Varnarliðið hefur ráðið verk-
taka sem hafa dreift á megnið af
þessu svæði búfjáráburði, samtals
um 18 þúsund tonnum, grasfræi og
lúpínufræi. Svæðið sem sáð er í er
umhverfis flugbrautirnar en gróð-
ursetningin er mislangt á veg komin.
Þar sem vel sprettur hefur komið í
ljós að mávurinn verpir ekki en aðrar
varnir hafa líka verið teknar upp, svo
sem að hræða fuglinn með hræðslu-
hljóðum máva og hvellum og skjóta
hann, þannig að erfitt er að fullyrða
að árangurinn sé einungis vegna
uppgræðslunnar. Gallinn við þær að-
ferðir að hræða fugl og skjóta hann
er sá að fuglinn lærir á þetta og það
hættir þar með að verða að því gagni
sem þarf.
Loks ber að nefna að stutt hefur
verið við viðgang refa á Keflavík-
urflugvelli, mávar hræðast refi og
verpa ekki í nágrenni við refagreni.
Samhliða þessari uppgræðslu sem
fyrr var nefnd hefur verið unnið að
skógræktarverkefni þar sem reynt
er að finna út hvaða tegundir trjáa
vaxa á þessu svæði. Þær mætti svo
nota í framtíðinni bæði til að fæla
máva frá varpi á svæðinu og einnig
bæta skjól. Hliðarvindurinn þar hef-
ur oft verið til vandræða fyrir flug-
vélar og góð skjólbelti gætu minnkað
hann.
Að þessu tilraunaverkefni í skóg-
rækt hafa komið aðrir aðilar en
Varnaliðið, m.a. Skógrækt ríksisins
og Gróður fyrir fólk í landnámi Ing-
ólfs.
Innan girðingar þreifst
helst jarðlægur einir
„Þrátt fyrir að landið hefði verið
friðað með girðingu fyrir alllöngu áð-
ur en þessar tilraunir hófust var mik-
ið rof í landinu og fátt þreifst þar
nema jarðlægur einir. Menn höfðu
áhyggjur af að erfitt yrði að koma
þarna upp trjágróðri. Helstu þrösk-
uldar voru hvað jarðvegurinn er rýr
eftir margra alda áníðslu og hins
vegar skortir fræbanka fyrir fjöl-
breyttari gróður,“ sagðir Aðalsteinn
Siggeirsson hjá Skógrækt ríksins
sem fyrir hönd Rannsóknarstöðv-
arinnar á Mógilsá hefur komið að
þessari skógrækt á Miðnesheiði.
„Við gerðum þarna 1998 stærstu
samanburðartilraun á víðiklónum
sem gerð hefur verið á Íslandi. Tók-
um rúmlega 100 bestu klónin fyrir
Suðurland og reyndum þau í fyrsta
sinn á þessum stað. Megnið af þessu
var alaskavíðiklón, en einnig 30 klón
af tegund sem heitir jörvavíðir sem
líka er frá strönd Alaska og einnig
mörg innlend víðiklón, m.a. af gulvíði
og loðvíði.
Sunnlenskt birkikvæmi
reynist vel
Um leið gerðum við nokkrar til-
raunir í nágrenninun með birki-
kvæmi til að sjá hvort eitthvert alveg
sérstakt efni þyrfti að nota við þess-
ar aðstæður, – opið úr öllum áttum,
skjólleysi og særok, og það sýndi sig
raunar að allt þetta var ekki svo mik-
ið vandamál, það var hægt að koma
til birki þarna, lausnin var að bera
vel á eða að setja niður lúpínufræ til
þess að láta lúpínurnar bæta jarð-
vegsskilyrði.
Lúpínan er merkileg planta. Til
gamans má geta þess að í nýlegri
stefnumótun Skógræktar ríkisins
var haft við orð að við ættum að hafa
að leiðarljósi að hegða okkur eins og
„dugmikill frumherji í plönturíkinu
sem bætir jarðveg en hopar svo“.
Skógræktin á að búa í haginn fyrir
aðra en draga sig svo fremur í hlé.
Þá má geta þess að á Miðnesheiði
voru einnig gerðar ýmiskonar rækt-
unartilraunir með fleiri tegundir og
með ræktunartæknilegar aðferðir og
allt gerðist þetta árið 1998.
Mælingar dr. Dennis Riege
Síðan höfum við gert mælingar á
viðgangi trjágróðursins þarna og í
haust gerði dr. Dennis Riege einnig
mælingar á gróðrinum þarna. Það
var komið að því að niðurstöður af
öllu saman vantaði. Dr. Riege er
skógarvistræðingur að mennt með
doktorsgráðu frá háskólanum í
Washington í skógarvistfræði. Hann
hafði einmitt verið að vinna að til-
raunum við að koma trjágróðri á
legg við aðstæður sem þar eru taldar
erfiðar, þ.e. í regnskóginum. – T.d. á
gömlum og yfirgefnum túnum þar
sem erfitt var að fá tré til að þrífast.
Við sóttum eftir samstarfi við um-
hverfisdeild Varnarliðsins til að fá
fjármagn til þess að standa straum
af þessari vinnu. Í framhaldi af því
Sitkagreni í sambýli við lúpínu á Miðnesheiði.
Lúpínubreiða á Miðnesheiði.
Svæðið á Keflavíkurflugvelli sem gróðursett hefur verið í, borið á einu sinni en
á svo að bjarga sér sjálft án frekari áburðargjafar.
Rauð svæði sýnir gras og lúpínur, uppgræðslu eftir eitt ár. Græn svæði eru
auðn. Þetta er infrarauð mynd en slíkar myndir sýna blaðgrænu rauða.
Jörvavíðir reynist mjög
vel á Miðnesheiði
Morgunblaðið/Sverrir
F.v. Aðalsteinn Sigeirsson, dr. Dennis Riege og Guðmundur Örn Jónsson.
Á Miðneshe ið i e r ve r ið að rækta lúp -
ínu t i l þess að varna mávavarp i sem
ógnar f lugörygg i og gera skógrækt -
a r t i l raun i r. Guðmundur Örn Jónsson
verk f ræðingur, Aða ls te inn S igge i rs -
son skógf ræðingur og d r. Denn is
R iege skógarv is t f ræðingur ræddu
um þessar t i l raun i r sem umhver f is -
de i ld Varnar l iðs ins s tendur að en í
þe im s íðarnefndu á Skógrækt in
e inn ig s tó ran þát t .
Skógræktar t i l raun i r