Morgunblaðið - 05.06.2003, Síða 2

2 E FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ








































































































NÚR VERINU É
G er að deyja – hægum,
kvalafullum dauðdaga í
þessari óstöðvandi, veltandi
og gluggalausu káetu. Og
mér er svo nákvæmlega
sama, mér er líka skítsama
þó að dallurinn sökkvi.
Þessu helvíti linnir þá
a.m.k.“
Þessar og álíka ógeðfelldar hugsanir veltust
og rugguðu í gegnum huga skrásetjara fyrsta
eina og hálfa sólarhringinn um borð í frystitog-
aranum Frera RE 73 á siglingunni á grálúð-
umiðin og við veiðarnar út af Vestfjörðum. Sjó-
veikin stjórnaði lífi hans og engin leið var að
komast burt, bara eitthvað annað, frá þessum
kringumstæðum þar sem vonleysi og skelfileg
vanlíðan réðu ríkjum.
Var veðrið þá svona hrikalega slæmt? Nei,
kallarnir sögðu að það yrði ekki mikið betra,
nánast sléttur sjór fyrstu dagana. Það var hæg
undiraldan sem fór svona illa með nýliðann. En
nóg um það, af manni bráði – hægt, hægt.
Á sjó
Grálúðumiðin sem stefnt var á eru má segja í
hávestur út af Bjargtöngum, þetta 80–100 sjó-
mílur út, og kallast Hampiðjutorgið. Nafnið er
komið til af því að fyrst
þegar menn reyndu við
grálúðuna þarna upp úr
1980 voru þeir endalaust
að festa og rífa trollin í
botninum og fyrirtækið
sem framleiddi þau var
Hampiðjan í Reykjavík.
Lengst af tíma okkar
á Frera þarna úti vorum
við samskipa 8–11 öðr-
um íslenskum frystitog-
urum. Skipin voru
stundum eins og í hala-
rófu hvert á eftir öðru að
þræða við fyrstu sýn
ósýnilega slóða á hafflet-
inum.
Þegar upp í brúna er komið skýrist myndin
af „leiðakerfi“ skipanna. Þar eru fjölmargir
skjáir þar sem hægt er að átta sig á aðstæðum
öllum. Einn skjárinn sýnir t.d. afstöðu skipsins
í þrívídd til hafsbotnsins og þar sjást dalir,
hólar og hæðir, fjöll og fjallgarðar, á öðrum eru
merktar inn þekktar festur þar sem skip hafa
lent í ógöngum í gegnum tíðina. Á einum stað
mátti t.d. sjá móta fyrir stóru skipi á botninum
og voru uppi vangaveltur um það í brúnni hvort
þarna gæti verið um að ræða hið fræga breska
orrustuskip Hood, sem ekki minna frægt orr-
ustuskip nasista, Bismarck, sökkti einhvers
staðar á þessum slóðum í seinni heimsstyrjöld-
inni.
Á öðrum skjá sjást mismunandi hitalög sjáv-
arins og enn annar er tengdur við nema sem
festir eru við trollið og segja til um ástand þess
niðri við hafsbotn.
Hraðinn þegar togað er á Frera er að með-
altali 3,8 sjómílur en á stími er hann um þrettán
mílur. Freri var smíðaður á Spáni 1973 fyrir
Bæjarútgerð Reykjavíkur og hét þá Ingólfur
Arnarson RE. Ögurvík hf. keypti skipið 1985 og
lét breyta því í frystitogara. Skipið heitir síðan
Freri RE 73. Árið 2000 var það lengt í Póllandi
um 10,2 metra og vinnsludekkið hækkað um 40
cm. Einnig var skipt um vél, sem er af gerðinni
Wärtsilä og er hvorki meira né minna en 5.000
hestöfl.
Á Frera eru 27 menn. Í brúnni eru skipstjóri
og 1. stýrimaður, þrír eru í vélinni, yfirvélstjóri
og 1. og 2. vélstjóri, tuttugu hásetar eru um
borð (að meðtöldum 2. stýrimanni og báts-
manni), sem skiptast á tvær vaktir, stýrimanns-
vakt og bátsmannsvakt. Vaktin er sex klukku-
stundir nema hjá skipstjóra og 1. stýrimanni,
sem skipta sólarhringnum í tvær tólf tíma vakt-
ir. Í messanum ríkir kokkurinn og nýtur að-
stoðar messagutta. Á hvorri hásetavakt eru
fjórir á dekki og sex í vinnslunni neðanþilja.
Kallinn í brúnni
Sá sem öllu ræður um borð heitir Hannes Ein-
arsson. Hann er búinn að vera til sjós síðan
1966, í 37 ár, og þó að hann sé ekki í baráttu við
Elli kerlingu er hann aldrei kallaður annað en
kallinn af mannskapnum.
Þeir á Frera voru með þeim fyrstu til þess að
hirða hausinn af grálúðunni. Hannes segir það
óhemjuvinnu fyrir mennina að hirða hausana
sem eru frystir um borð, og síðan seldir til Asíu.
Milli þess að kallinn skannar skjáina í brúnni
og fylgist með framvindu mála á dekkinu er
spjallað um það sem stendur sjómönnum nærri,
t.a.m. kvótann. Og þar er ekki komið að tómum
kofunum hjá Hannesi. Hann vill meiri kvóta
eins og flestir sjómenn. „30.000 tonnin [aukin
úthlutun þorskkvóta sem Davíð Oddsson boð-
aði í apríl sl., innsk. blm.] fara ekki til þeirra
sem hafa þurft að skera niður fiskveiðar árum
saman,“ segir Hannes
ákveðinn eins og hann væri
að kalla til strákanna aftur
á dekki. „Ég vil fá samræmi
í úthlutun miðað við kvóta-
eign fyrirtækisins þannig
að kvótinn fari ekki eitthvað
annað. Skipin sem hafa tek-
ið á sig skerðingu ár eftir ár
ættu að fá hann,“ segir
Hannes. „Mér finnst fárán-
legt að nota kvótann sem
einhvers konar bjargráða-
sjóð.“ Kallinn fórnar hönd-
um.
„Menn kaupa ekki kvóta
af græðgi heldur vegna
stanslausrar skerðingar. Og hverjir eru það
sem selja kvóta?“ spyr Hannes og svarar jafn-
harðan: „Ein skýringin er að það eru oftar en
ekki þeir sem hafa orðið svo takmarkaðan
kvóta vegna látlausrar skerðingar að þeir geta
ekki gert út á hann.“ Hann nefnir sem dæmi að
netabátarnir hafi t.d. dottið upp fyrir vegna
þess að kvótinn var orðinn svo lítill fyrir þá.
Fiskveiðistjórnunin, hvað hefur Hannes að
segja um hana? Um það viðkvæma mál segist
hann ekki vilja tjá sig að öðru leyti en því að
ekki sé einleikið hve illa hafi gengið að byggja
upp veiðistofnana.
Og kallinn hristir hausinn þegar talið berst
að umgengni frystitogaranna um auðlindina.
Hann segir slíkar athugasemdir vera tilefn-
islausar. „Eftirlitsmenn frá Fiskistofu koma
um borð og skoða málið og þeir gera nánast
engar athugasemdir,“ segir Hannes.
– En er ekki eitthvert brottkast hjá ykkur?
Hannes er ekki lengi að afgreiða það mál.
„Nei, brottkastið er ekkert á frystitogurunum,“
svarar hann afdráttarlaust og til áréttingar
nefnir hann til dæmis um umgengnina og brott-
kastið að á sínum tíma hafi meira að segja fisk-
úrgangurinn verið hirtur í meltu en því hafi þó
verið sjálfhætt þegar ekkert fékkst fyrir hana.
Hún hafi átt að nýtast í loðdýrafóður.
Fiskveiðistjórnunarkerfið,
kvótinn og það allt
Í messanum og í smók, þær fáu stundir sem
tími gafst til slíks, var margt skeggrætt. Eitt
mál brennur heitast á áhöfnum frystitogaranna
Á grálúðuveið
RE á Hamp
Púlsinn tekinn um borð í frystitogara
Sunnudaginn 25. maí sl. lagði Freri RE 73, frystitogari í
eigu Ögurvíkur hf., úr höfn í Reykjavík. Haldið skyldi á
grálúðuveiðar vestur af Bjargtöngum, á hið svokallaða
Hampiðjutorg, þekkta grálúðuslóð. Með í för var Árni
Hallgrímsson sem ætlaði að skanna lífið um borð og
kynntist bæði sjómönnum og sjóveiki.
Karlinn í brúnni. Hanne
fyrsti stýrimaður og afl
sjó síðan 1974.
Hnýtt fyrir pokann.
Hreinsað úr pokanum.
Úr messanum. Þar er m
Beggi kokkur sér um m
Grálúðan sporðskorin n

 





   

 











  

  

 
 
 

 

!" 
# 


$

 

% 
 

   


&  

  

$ 
 

# 
' 
 

(
 
 

)  

*  
  *
  +,  

-.  

 

!

 


(  
  (!

*#  
 

 
/
  
  

0 


 

   
 

&!


1 

1






/#


 
-








 
 




 *
#
 



 2
* 
# 
 

3
 #


0















  

!
      
    




    ! " ##$
"##
$%&##
%'
##
(##
)(##
*##
+###

!

!

!

!

!

!

!
%
&#'
'$(
(&
(#$
)$
!&&
*+, -  .-- 
*-






 








 
 






,
-.
&#(,
/,#
!
+ 
!




HANN er Íslendingur, fæddur í
Chile, og heitir Hermann Reyes,
kallaður Fernando og er háseti á
frystitogaranum Frera RE.Fern-
ando er meira í vinnslunni neð-
anþilja en skipstjórinn segir hann
líka góðan á dekki. Fernando segir
að þó að í Chile búi mikil fisk-
veiðiþjóð hafi hann aldrei verið til
sjós þar. Hann leynir ekki stolti
sínu þegar hann vekur athygli á því
að Chile hafi verið fyrst til þess að
færa fiskveiðilögsöguna út í tvö
hundruð sjómílur, síðan hafi Perú,
Ekvador og Kólumbía fylgt á eftir.
Fernando kom til Íslands fyrir
tuttugu og þremur árum, „það var
ekki nein framtíð í Chile þá,“ segir
hann, en herforingjastjórn Pinoch-
ets var við völd á þeim tíma.
Tvær bækur og mynd
Fernando er algengt nafn í
spænskumælandi löndum eins og
Chile er og Fernando bendir blaða-
manni stoltur á að dagurinn, sem
við ræddum saman í sólskini og
fögru veðri uppi á netadekki, 30.
maí, væri kenndur við nafnið Fern-
ando. Hann dró upp úr pússi sínu
tvær bækur, aðra þar sem sagt er
frá öðrum Fernando, sem flestir
ættu að kannast við úr sögubók-
unum. Sá Fernando sigldi fyrstur
manna kringum jörðina, Fernando
de Magallanes, eða Magellan eins
og stóð í mannkynssögubók skrá-
setjara forðum tíð. Hin bókin hans
Fernandos bar augljós merki notk-
unar, snjáð og þvæld Biblía í rauðu
bandi þar sem hann geymir mynd
af dóttur sinni.
Fernando fæddist um 150 km frá
höfuðborginni Santiago, í borginni
Valparaiso þar sem búa um 800.000
manns. Og hvað dró hann ungan
manninn hingað norður á hjarann?
Hann vildi frá Chile herforingjanna
og vinur hans og samlandi var bú-
settur hérlendis. Fernando var
átján ár á Akureyri, fyrst í sútun,
en 1987 fór hann fyrst á sjó, frá
Eskifirði, og hefur sótt hann meira
og minna í sextán ár.
Morgunblaðið/Árni Hallgrímsson
Fernando á dekkinu.
Af Fernando
sjósóknara
SKIPIN eru nú flest að koma á miðin eða komin þangað eftir fríið um
sjómannadaginn. Kolmunnaskipin eru byrjuð að fá kolmunna í Rósagarð-
inum og síldarskipin keyrðu norður eftir í síldarsmugunni í gær. Frystitog-
ararnir stefna á Reykjaneshrygginn í úthafskarfann, en þar var góð veiði
síðustu dagana. Það er því allt að komast á skrið á ný.
Með tilkomu Versins á ný hafa orðið ýmsar breytingar frá því sem verið
hefur. Til að auka rými í blaðinu hefur kortið með staðsetningu fiskiskip-
anna verið minnkað og hið vikulega yfirlit yfir afla skipanna verið fært yfir
á netið á mbl.is. Þar er það öllum opið. Til að finna það er fyrst farið á
mbl.is. Síðan er smellt á reitinn Morgunblaðið. Þar neðst til hægri er reitur
sem heitir aukaefni og í honum er svo smellt á aflatölurnar.
Komnir á kolmunna