Morgunblaðið - 31.07.2003, Blaðsíða 4

#
#$#
%

#
#$ %
 
#
#$ %
 
 #
#$ %
 &'(
)('*
)+)')
,'-
,'&
)+.')
,'+
(',
/.',
/'+
.'-
-,'-


$
$
,,
$
!
,
,
$"
!

#


 





0
"1
21



3
 
  3
 
  
3
 
  ./(
./(
..(
.((
)&(
)+(
)/(
).(
)((
)+(
)/(
).(
)((
&(
+(
/(
.(
(
)+(
)/(
).(
)((
&(
+(
/(
.(
(
/((
,4(
,((
.4(
.((
)4(
)((
4(
(
- 
%

 &- 
. /%0 & & (  
#5

#5

#5

, ! "
$ , ! "
$ 
 
%,)+'*
11
 1


 
.&#6 #
 7

.4)
#5

' 8)+(

#5


.&+
#5

1
#

9:

    
%./+'- 1


7 ,(#
#1.(&'*
1
 )(+
#5



..'.1
 --
#5

  
%0

 %0
 %0

 
10


 ,))
./,
)**
)**
)+&
)).
,-/
,./
)+.
, ! "
$ , ! "
$  , ! "
$ 
NÝSKÖPUN er víða möguleg, ekki sízt í sjávarútvegi, þó þar
mætti ætla að við værum lengra komin en í flestum öðrum at-
vinnugreinum. Í skýrslu AVS-stýrihópsins fyrir sjávarútvegs-
ráðuneytið er gert ráð fyrir því að hægt sé að auka verðmæti
sjávarfangs við Ísland um 90 milljarða á áratug, fara úr 130 millj-
örðum 2001 í 240 milljarða árið 2012. Það munar um minna og þar
eru nefndir fjölmargir möguleikar svo sem aukið vinnsluvirði,
fiskeldi og nýjar tegundir.
Nýsköpun er nauðsynlegur þáttur í atvinnulífinu og bezt er
þegar frumkvæði til hennar kemur frá atvinnulífinu sjálfu, þótt
aðstoðar hins opinbera sé stundum þörf. Það er ljóst að þeir sem
lifa og hrærast í sjávarútvegi á Íslandi og hafa jafnframt góð
tengsl og þekkingu á útvegi annarra
landa, vita betur en aðrir hvað hægt
er að gera til að auka tekjur og fjölga
störfum á raunhæfan hátt. Lausnar-
orðið er alltaf hið sama. Það, sem
gera á, verður að skila hagnaði. Það
er enginn vandi að segja að það eigi
að vinna verðmætar afurðir úr úr-
gangi og afskurði. Allir vita að það er hægt, en það þýðir ekki að
allt í einu sé hægt að koma með alla fiskhausa af frystitogurum í
land. Það myndi rústa þann markað, sem þegar hefur unnizt. Sí-
fellt meira af þessum hausum kemur í land vegna þess að útgerð-
armenn hafa fundið leiðir til að koma þeim í verð. Grálúðuhaus-
arnir eru gott dæmi um það.
Hagnaðarvonin er víða og frumkvöðlarnir vita af henni. Það
getur hins vegar tekið tíma að byggja upp nýjar atvinnugreinar
eða skapa ný atvinnutækifæri. Slíkt er vart á færi nema fjár-
sterkra aðila. Fiskeldi Eyjarfjarðr er gott dæmi um þróunarvinnu
sem hefur notið „þolinmóðs“ fjármagns á leið sinni til þess að
verða fremsta fyrirtæki í heimi í framleiðslu lúðuseiða.
Nýrri atvinnugrein er nú að vaxa fiskur um hrygg. Það er
kræklingarækt. Þar hafa frumkvöðlar séð möguleika og sumir
lagt allt sitt af mörkum til að ná árangri. Til þessa hafa kræk-
lingaræktendur verið að læra af biturri reynslu, en eru nú að
byrja að uppskera. Þessi atvinnugrein hefur notið afar lítillar
fyrirgreiðslu í formi áhættufjár eða stofnlána. Engur að síður
hyllir nú undir það að frumkvöðlarnir í Norðurskel í Hrísey geti
orðið stærstu vinnuveitendur eyjarinnar með ræktun á þúsund
tonnum af kræklingi árlega og fullvinnslu hans til útflutnings í
eynni. Það hafa líklega fá byggðarlög tapað hlutfallslega jafn-
mörgum störfum og Hrísey á undanförnum árum. Innan örfárra
ára gæti kræklingaræktin verið búin að skapa þar nokkra tugi
starfa og renna stoðum undir áframhaldandi blómlega búsetu í
eynni. Eyjarskeggjar geta þá þakkað það sjálfum sér og frum-
kvöðlunum í skelinni, sem hafa undantekingarlítið snúið bónleiðir
til búðar af fundum hjá Byggðastofnun og Nýsköpunarsjóði.
BRYGGJUSPJALL HJÖRTUR GÍSLASON
Skeleggir
frumkvöðlar
Innan örfárra ára
gæti kræklinga-
ræktin verið búin
að skapa þar
nokkra tugi starfa.
hjgi@mbl.is



     

 






( 

!"
 ' 
,"  !

( 
$   ' 
,  


( 
$!,## ' 
"  ( 
#"
, ' 
, "
#
( 
, ' 

  !
$#

( 
#" " ' 
!! %&
$ ( 
# ' 
,! '(


)(
( 
#, ' 
!
*


)(
( 
!
"# ' 

,", +#

( 
#, ' 
$" , ( 
# " ' 
$! !-
( 


$# ' 
" !
./

( 

   ' 
! % 
0
(  $! ' 2

 


 


 

#

( 
$$$ 
' 

 
 
SKIPVERJAR á Sigurbjörgu BA
155 taka rækjutrollið um borð á
Húsavík. Sigurbjörgin er eitt Kína-
skipanna og það eina sem hefur
stundað rækjuveiðar. Það er búin
að vera mjög góð rækjuveiði upp á
síðkastið, en mikið er þó veitt af út-
hafsrækjukvótanum.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Góð rækjuveiði
MERKUM áfanga var náð í
Skipalyftunni í Vestmannaeyjum í
gærdag en þá var eittþúsundasta
skipinu lyft á athafnasvæði fyrirtæk-
isins. En það verk er aðeins dropi í
hafið og ekki á vísan að róa í við-
gerðum og smíðum.
Skipið sem lyft var í gær er Brynj-
ólfur ÁR, 307 brúttótonna skip, sem
er í almennu viðhaldi. Stefán Jóns-
son, yfirverkstjóri hjá Skipalyftunni,
útskýrir hvernig hlutirnir ganga fyr-
ir sig þegar skip er tekið í lyftuna:
„Við slökum út lyftupalli og skipin
sigla inn og vagninum með lyftupall-
inum er stillt upp undir skipinu. Svo
er hert að og skipinu er lyft upp með
spilum og síðan getum við dregið þau
fram og til baka á svæðinu hjá okkur.
Við förum síðan með skipin af lyftu-
pallinum inn á vinnusvæðið þar sem
unnið er við þau.“
Þyngstu skipin sem hægt er að
lyfta hjá Skipalyftunni vega 1.000
tonn og þau mega ekki vera breiðari
en 11 metrar. Og þar kreppir skór-
inn.
„Þetta tvennt háir okkur veru-
lega,“ segir Stefán. „Skipin eru orðin
þyngri og þau hafa breikkað. Þessi
skip sem við höfum mest þjónustað,
að minnsta kosti í Eyjaflotanum,
hafa flest verið seld upp á land og við
ráðum ekki við þessi stóru skip sem
eftir eru, nótaskipin og önnur, í
slipptöku vegna breiddar og þyngd-
ar.“
Berjast fyrir þurrdokk
Og þess vegna berjast Skipalyftu-
menn um þessar mundir fyrir því að
fá svokallaða þurrdokk til brúks.
„Þurrdokkin virkar þannig að graf-
inn er skurður inn í landið og ramm-
ar hann af. Síðan sigla skipin inn, það
er lokað á eftir þeim og síðan er sjón-
um dælt úr dokkinni.“ Engin slík
dokk er til á landinu. „Við höfum ver-
ið að berjast fyrir því að fá þurrkví
en það hefur ekki gengið nógu vel
hingað til.“
– Berjast fyrir því við hverja?
„Það er nú búið að lofa okkur 60%
ríkisstyrk en við bíðum eftir því að
Vestmannaeyjabær eða Vestmanna-
eyjahöfn sæki formlega um þetta til
samgönguráðuneytisins. Málið er
komið til hafnarstjórnar Vestmanna-
eyja sem hefur málið í sínum hönd-
um í dag og hlýtur að fara að skila
einhverju frá sér,“ segir Stefán og
bætir við að þetta mál hafi verið lengi
á döfinni. „Við teljum að ef af þessu
verður getum við bætt við þó nokkru
af mannskap og höfum öruggari
vinnu því að þessi stærri skip þurfa
að fara í slipp með reglulegu milli-
bili.“
Um þessar mundir starfa 25–30
manns „á gólfinu“ en um 35–40 í allt
hjá Skipalyftunni. „Við erum flest yf-
ir sumartímann þegar mest er um
upptökur. Í fyrra vorum við yfir
sumartímann með 58 manns en við
þurftum að segja upp átta iðnaðar-
mönnum vegna verkefnaskorts í vor
og það hefur aldrei gerst áður.“
Skipalyftan hefur nær eingöngu
unnið við viðgerðir og viðhald en eina
nýsmíðaverkefnið til þessa er Lóðs-
inn í Vestmannaeyjum, 156 brúttó-
tonna skip, smíðað 1998.
Uppsagnir neyðarúrræði
„Við vorum töluvert í lengingum og
að smíða brýr á skip og annað þess
háttar áður en pólsku og kínversku
smíðaverkefnin kollkeyrðu allt. Nú
eru öll þessi stærri verkefni flutt úr
landi þannig að þetta er að drepa
okkur þessa sem höfum lagt á okkur
að læra þetta. Við teljum okkur vera
með jafngóða ef ekki betri vinnu en
Pólverjarnir og Kínverjarnir.“
– Hvað er framundan?
„Það er langt frá því að vera bjart
framundan,“ segir Stefán. Það sé
kropp núna á meðan kvótar skipa og
báta séu að klárast, þá stoppi menn
og fari í allra nauðsynlegasta við-
hald. Hann segir að engin stór verk-
efni liggi fyrir og menn vilji helst
ekki þurfa að segja upp mannskap en
ef engin verði verkefnin neyðist þeir
til að taka til þess óyndisúrræðis.
Þúsundasta skipinu
lyft í Skipalyftunni
Ekki bjart framundan í skipasmíðum og -viðgerðum
Morgunblaðið/Sigurgeir
Stefán Jónsson yfirverkstjóri í Skipalyftunni í Vestmannaeyjum við eitt-
þúsundasta skipið, Brynjólf ÁR.