Morgunblaðið - 27.11.2003, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. NÓVEMBER 2003 C 3








































































































NÚR VERINU tæki til að tryggja aukið verðmæti
hlutabréfa með öllum tiltækum ráð-
um, t.d. aukinni sameiningu. Fyrir
hinar smærri byggðir geti samruni
sjávarútvegsfyrirtækja hins vegar
verið erfiður. Tekjur dragist gjarnan
saman þar sem veiðiheimildir eru
fluttar til og nýttar þar sem atvinnu-
svæðin eru stærri og nýting þeirra tal-
in betri. Oft nær höfuðstöðvum hins
sameinaða fyrirtækis. Miðstýring
aukist og leiði af sér að frumkvæði
stjórnenda hverfur úr byggðinni.
„Lífsafkoma heilla byggðarlaga bygg-
ist þá á ákvörðunum manna sem eru
fjarlægir byggðunum og eru undir
miklu álagi eigenda um arð og hærra
gengi hlutabréfa.“
Magnús benti einnig á að hagræð-
ing og tækniþróun í sjávarútvegi gætu
einnig talist ógn í byggðarlegu tilliti,
hún hafi í för með sér fækkun starfs-
fólks sem geti haft alvarlegar afleið-
ingar í byggðum þar sem atvinnulíf er
einhæft.
Tækifæri í tækniþróun
Björn Snæbjörnsson, varaformaður
Einingar-Iðju, ræddi einnig fækkun
starfa fiskiðnaðarfólks vegna tækni-
væðingar. Gerði hann ráð fyrir að sú
þróun myndi halda áfram en hinsveg-
ar fælust einnig í henni tækifæri því
aukin tæknivæðing gæti leitt af sér
betur launuð störf. Sagðist hann þann-
ig sjá fyrir sér meiri sérhæfingu fisk-
verkafólks á komandi árum með aukn-
um menntunarkröfum. Þá væri
nauðsynlegt að hækka launin til að
laða starfsfólk að greininni. „Í dag er
almenn umræða um sjávarútveginn
mjög neikvæð og verður ekki til þess
að auka ásókn fólks í að hefja störf í
þessari atvinnugrein. Það er eiginlega
grátlegt að horfa upp á að fyrirtæki
geti með einu pennastriki lagt sveitar-
félag í rúst en staðið eftir með fullar
hendur fjár. Og starfsfólkið, sem hef-
ur unnið hjá fyrirtækinu, kannski ár-
um saman, er að missa allt sitt, þar
sem enga aðra atvinnu er að fá. Einnig
er allt of algengt að þeir sem ráða
ferðinni koma því ekki nægilega vel til
skila, hvað þessi störf eru mikilvæg
fyrir alla landsmenn,“ sagði Björn.
Sátt er sameiginlegt verkefni
Konráð Alfreðsson, formaður Sjó-
mannafélags Eyjafjarðar, deildi einn-
ig áhyggjum af því hversu illa gengur
að laða ungt fólk að sjávarútvegi.
Hann benti á að þrátt fyrir tækni-
væddari skip og ágæt launakjör ís-
lenskra sjómanna færi meðalaldur
þeirra hækkandi því ungu mennirnir
stöldruðu stutt við. Sagði Konráð að
bæði sjómenn og útgerðarmenn ættu
mikið undir því að sjávarútvegurinn
væri litinn jákvæðum augum. Sagðist
hann ekki í vafa um að mikil átök í
tengslum við kjarasamninga á undan-
förnum árum ættu sinn þátt í nei-
kvæðri ímynd greinarinnar. Verkefni
beggja aðila væri að bæta úr því. Í ljósi
þess að helsta deilumál undangeng-
inna kjarasamninga, fiskverðsmálin,
væru nú í ákveðnum farvegi vonast
Konráð til þess að hægt verði að fá
fram umræðu um aðra þætti kjara-
málanna. „Þar ber hæst mál eins og
uppsagnarfrestur, slysatryggingar
sjómanna, lífeyrismál og fleira sem að
okkar mati er mjög mikilvægt að sam-
komulag náist um. Að mínu mati erum
við hér að tala um eina af mestu ógn-
um sem steðja að útgerðinni í dag en
jafnframt eitt af þeim tækifærum sem
útgerðin stendur frammi fyrir í dag,
tækifæri til að ná sáttum, ná friðar-
samkomulagi við sjómenn,“ sagði
Konráð.
Árni Bjarnason, forseti Farmanna-
og fiskimannasambands Íslands, sagði
að stærsta ógn sjómannastéttarinnar
og sjávarútvegsins væri heimatilbúið
vandamál, en það væri ímynd grein-
arinnar og skortur á skilningi og vilja
á því að bæta þessa brotnu ímynd.
Þannig væri umfjöllun um greinina
nær undantekningarlaust á neikvæð-
um nótum. Því væri eðlilegt að sú kyn-
slóð sem nú er að vaxa úr grasi hefði
ekki áhuga á að starfa eða mennta sig
til starfa á sviði sjávarútvegs. Sagði
Árni að orsökin væri að stórum hluta
sú að stjórnvöld hafi dregið lappirnar í
að sníða af lögum og reglum um stjórn
fiskveiða þá vankanta sem orðið hafi
uppsprettan að bróðurparti þeirrar
neikvæðu umræðu sem allt of lengi
hafi tröllriðið þjóðfélaginu. Hags-
munaaðilar innan greinarinnar hafi
aukin heldur verið óþreytandi að níða
skóinn hver af öðrum.
Árni vék máli sínu einnig að helstu
hagsmunamálum sjómanna. Taldi
hann brýnast að endurskoða verði frá
grunni þá aðferðafræði sem notuð er
til að kveða upp úr með hámarkshlut-
deild sjávarútvegsfyrirtækja í afla-
heimildum. „Of mikil samþjöppun
aflaheimilda leiðir af sér of mikil völd
sem aftur leiðir af sér að þeim sem
völdin eru fengin, hættir gjarnan til að
misnota þau. Þetta virðist vera það
þema sem tröllríður þjóðfélaginu í
dag, ekki bara í útgerð, heldur ekki
síður í fjölmiðlaheiminum, verslun-
inni, bönkunum og reyndar meira og
minna í atvinnulífinu yfirleitt. Raun-
veruleg, gegnsæ grunnregla þar sem
10 % hámarkshluteild eins fyrirtækis í
atvinnurekstri hérlendis væri lögfest,
myndi leggja grunn af lýðræðislegra
þjóðfélagi og betra mannlífi á Íslandi,“
sagði Árni.
mynd
nin
%&&%
'&(
%&&)
'&*
%&&+
'&,
%&&-
'&.
%&&&
'//
(//%
'/(
(//)
'/*
,'   
01

2
- "%  
- %  
- "%(+.  $
/ % 0 

 

 
)/
(+
(/
%+
%/
+
/
3
/ % 0 "%( 123%
'   1 23%
 %  123%
4 ! &$($ !$-5- $($ 6  ($ %5-
33 3   
3

3

3

 

  

 "%  123%
rútvegi fjórðungsins á
tefnuna og heyrði á mönn-
arinnar fyrir þrifum.
hema@mbl.is
Morgunblaðið/Kristján
Frummælendur horfa um öxl. Frá vinstri Jón Eðvald Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Fiskiðjunnar Skagstrendings, Guðbrandur Sigurðsson, for-
stjóri Brims, og Úlfar Steindórsson, stjórnarformaður Primex.Morgunblaðið/Kristján
miðunum kemur frá Norðurlandi.
ÞORSTEINN Már
Baldvinsson, forstjóri
Samherja, rakti á
ráðstefnunni sögu og
stöðu sjávarútvegs á
Norðurlandi. Sagði
hann að norðlenskur
sjávarútvegur hafi á
síðari árum orðið enn
mikilvægari stoð at-
vinnulífs og atvinnu-
framþróunar á Norð-
urlandi en fyrir 10–20
árum og í raun tekið
við af hnignandi iðn-
aði og landbúnaði
sem máttarstólpi at-
vinnulífsins. Það
mætti m.a. sjá á háu
hlutfalli skatttekna sveitarfélaga
af sjávarútvegstengdri starfsemi,
sem og af tölum um verðmæti og
útflutningstekjur á Norðurlandi.
Eins væru á Norðurlandi nokkur
af stærstu og framsæknustu fyr-
irtækjum í íslenskum sjávarút-
vegi.
Þorsteinn benti á að stóriðja
hefði ekki orðið að veruleika á
Norðurlandi og því verði að horfa
til annarra þátta atvinnulífsins
sem vaxtarbrodda og nýsköpunar,
t.d. sjávarútvegs.
„Og þegar talað er
um stóriðju í hefð-
bundnum skilningi,
þykir mér oft sem
stjórnmálamenn
mættu sýna því meiri
skilning hvílík stór-
iðja sjávarútvegur-
inn í raun er,“ og tók
fjölveiðiskipið Vil-
helm Þorsteinsson
EA sem dæmi um
nýsköpun í útgerð,
sókn á fjarlæg mið og
verkefni sem miðar
að aukinni verð-
mætasköpun úr afl-
anum. „Ef við horf-
um til ársins 2002 námu laun og
launatengd gjöld áhafnar skipsins
497 milljónum króna. Ef við ber-
um þetta saman við Norðurál á
Grundartanga þá eru launa-
greiðslur vegna útgerðar Vil-
helms hærri en til þeirra 126
starfsmanna Norðuráls sem
bjuggu á Akranesi það ár. Með
öðrum orðum skapar Vilhelm
meiri tekjur til Eyjafjarðarsvæð-
isins en Norðurál skilar til Akra-
ness,“ sagði Þorsteinn Már.
BJÖRN Valdi-
marsson, markaðs-
stjóri Þormóðs
ramma-Sæbergs, fór
á ráðstefnunni yfir
stöðu og horfur á
mörkuðum fyrir sjáv-
arafurðir. Sagði hann
m.a. að mikil breyting
hefði orðið á kaup-
endahópi margra ís-
lenskra sjávarútvegs-
fyrirtækja á
undanförnum árum,
stóru fyrirtækin
hefðu stækkað og
minni horfið af sjón-
arsviðinu.
Því væri mikilvægt fyrir Íslend-
inga að dreifa kröftum sínum ekki
of mikið í sölu- og markaðsmálum,
enda gætu tiltölulega fáir og stór-
ir söluaðilar náð betri árangri í
markaðsstarfi en mjög margir og
smáir. Það sama mætti reyndar
segja um veiðar og vinnslu. Sjáv-
arútvegsfyrirtækin þurfi að vera
nægilega stór til að geta brugðist
við breytingum á
mörkuðum. Gott
dæmi um það væri
aukin áhersla á land-
vinnslu, nú þegar
framboð á sjófrystum
fiski hefði aukist og
verð lækkað. „Síð-
ustu mánuðir hafa
sýnt okkur hversu
mikil dýnamík er í ís-
lenskum sjávarút-
vegsfyrirtækjum,
frystitogarar fara að
veiða ísfisk og togur-
um er breytt í línu-
skip. Þetta sýnir
hversu frelsið er mik-
ilvægt og pólitísk miðstýring
varasöm. Að undanförnu hefur
mér þó fundist ýmsir fullbráðir á
sér að gefa út dánarvottorð sjó-
frystingar. Hágæða sjófryst flök
eiga til dæmi mjög traustan kaup-
endahóp sem verður til staðar
áfram. Hins vegar er ljóst að
framboð hefur aukist og við því er
verið að bregðast.“
Björn Valdimarsson
Þorsteinn Már
Baldvinsson
Sjávarútvegur
er stóriðja
Ótímabært
dánarvottorð
sjófrystingar