Pressan - 15.12.1988, Blaðsíða 24

<>íjcr ,tOiTiSósL .ci iuQeb..tífiim:-l
24
bridcpe
„Fyrirgefðu makker. Ég hélt ég
hefði gripið þá glóðvolga," sagði
vestur eftir að hafa doblað andstöð-
una, með rýrum árangri.
„Minnstu ekki á það,“ ansaði fé-
lagi hans. „Ég hefði líka doblað,
það hefðu flestir spilarar gert.“
* G
y ÁD108
65
♦ 953
4» KD4
OMAR
SHARIF
♦ K10765
y 43
♦ ÁKD4
4* 82
♦ -
V KG97
♦ 108762
4* G1097
♦ ÁD98432
y 2
♦ G
4» Á653
N gefur, allir á, og opnar á 1-
hjarta. Suður 1-spaði og 2-hjörtu
frá norður. Suður reyndi fyrir sér
með 3-laufum, en fékk þriðju
hjartameldinguna í hausinn. Þá
gafst hann upp og stökk í 4-spaða.
Nú átti vestur leik. Andstaðan
var komin of hátt í vondri samlegu
og hann sá jú að trompið lá til and-
skotans. Svo hann doblaði.
Vestur spilaði út tígulás og -kóng.
Sagnhafi trompaði og reyndi tromp
á gosa. Hann átti slaginn og tromp-
legan vitnaðist. Það var nú ljóst að
ekki var hægt að hreinsa trompið.
Vestur yrði þá ofan á. Svo suður
trompaði sjálfur tígul. Hjarta á ás
og hjarta á tromp.
Suður var nú kominn niður á 3
troinp en vestur hélt á fjórum. 3
efstu í lauf'i komu næst, vestur
trompaði og spilaði sig út á síðasta
tíglinum. Suður trompaði og spil-
aði lauftaparanum sem vestur var
þvingaður til að trompa og til að
króróna ógæfuna varð hann að
lyktum að spila frá spaða KIO upp
i ÁD suðurs.
Það var beiskur bili að kyngja,
en engu að síður staðreynd, að það
voru OF MÖRG tromp á hendi
varnarspilara sem skiptu sköpum.
skák
Frá miðöldum inn í nútímann
Fimmtánda öldin var öld mikilla
breytinga. Þá kont prentlistin til
sögunnar, líklega fjölþjóðlegasta
uppfinningin fram til þess tíma —
og hin mikilvægasta, sú sem hafði
hvað mest áhrif á líf manna. Öldin
var einnig öld landafundanna,
heimurinn stækkaði og víkkaði,
menn sigldu unt áður ókunn höf og
fundu ný lönd. í hernaði fundu
menn upp mikilvirkari drápstæki
en áður, hraðinn jókst þar sem ann-
ars staðar. Og á þessari öld stekkur
manntaflið inn í nútímann, mann-
gangurinn breytist í það horf sem
við þekkjum nú á dögum. Sumir
telja sig geta tímasett breytinguna
allnákvæmlega, breski sagnfræð-
ingurinn Murray telur liana hafa
orðið á síðasta fjórðungi fimm-
tándu aldar. Sennilega hefur breyt-
ingin þó tekið lengri tima, hún hef-
urekki gerst allsstaðar í senn heldur
breiðst smárn saman út. Engu að
síður er það íhugunarvert að þessi
breyting eða öllu heldur breytingar,
því að hér er um að ræða marghátt-
aðar breytingar á gangi taflmann-
anna, skuli hal'a gerst á tiltölulega
skömmum tíma eftir þúsund ára
kyrrstöðu. Margir fræðimenn álíta
að elsta rituð heimild unt nýja
mannganginn í skák sé handrit sem
geymt er í bókasafni háskólans í
Göttingen og kallað er Göttinger-
handritið. Handritið ber ekkert
nafn en er ritað á latínu. Það hefur
að geyma 30 skákþrautir og 12 tal'l-
byrjanir og er ein þeirra rakin aftur
í 33. leik, svo að kalla má að þarna
sé rituð skák í heilu lagi og er þetta
eitt af elstu dæmurn um slíkt. í
handritinu eru taflstöður sýndar
með myndum. Þar eru taflmennirn-
ir táknaðir með upphafsstöfum sín-
um og af því sést að handritið er
franskt að uppruna. Manntaflið
naut mikilla vinsælda í Frakklandi
á þessum tíma, Karl hertogi af Or-
leans og Karl djarfi hertogi af Bur-
gund voru báðir snjallir skákmenn.
Skákin var ntikið iðkuð við hirðina
í Nancy og þaðan hyggur Murray að
handritið sé komið.
Líklega hefur nýi ntanngangur-
inn þó fyrst komið fram á Ítalíu því
að þar stóð skákin tneð hvað mest-
um blóma á þessuin tíma. Þaðan
hefur hann svo breiðst út um Evr-
ópu. Ekki er líklegt að allar breyt-
ingarnar hafi komið sanuímis held-
ur hafi þær komið smám sarnan.
Svo að hrókunin sé tekin sem
' dæmi, þá er vitað að um skeið tíðk-
aðist — að minnsta kosti sumstaðar
— eins konar hálfhrókun: kóngi
GLÐMUNDUR
ARNLAUGSSON
mátti leika tvo reiti frá upphafsreit
sínum einu sinni í hverri skák, t.d.
gat hvítur leikið Kel-c2 eða Kel-g2.
Heimild til þessara leikja virðist
hafa verið bundin svipuðunt skil-
yrðum og nú gilda um hrókun.
Vegna breytinganna á manngangi
eru margar af hinum gömlu skák-
þrautum araba torskildar nútíma-
mönnum. Suinar hafa þó haldið
gildi sínu, einkum þær þar sem
lirókar og riddarar koma við sögu
því að þeir hafa ekki breytt gangi
sínum. Hér kemur ein af því tagi,
snotur og nútímaleg, gæti verið
santin á síðustu öld en er margra
alda gömul.
S iÉi Hí lli
m m m m
'mM. k/Æ ÉíSJ %/Æ.
ii m m m
W
fiS &IÍ M
Hf Wé ft® fpM
w iis m
y/M iow. w/,íí
pp m m m
mm &,/,.%
'////mú, ';,//,;£. /./,./.
% m m m%
Hvitur á að vinna.
Hvítur á lirók yfir en virðist þó ekki
öfundsverður af taflstöðunni:
Annar hrókurinn stendur í upp-
námi og auk þess hótar svartur að
máta.
Góð ráð eru dýr.
Lausnin er I Hli5!
Nú hótar hvítur sjálfur að máta,
svartur verður því aö taka hrókinn:
1 . . . Hxh5 2 Ha6+ Ke5 3 He5 +
og 4 Hxh5.

Fimmtudagur 15. desember 1988
krossqátan
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 PRESSUKROSSGÁTA NR. 12 imn.
Skilafrestur er til 27. desember og utanáskriftin eftirfarandi:
PRESSAN, Árnuíla 36, 108 Reykjavík.
Verðlaunin fyrir 12. krossgátuna eru vel við hœfi sem jólagjöf
fyrir þann heppna, þau eru eitt af öndvegisverkuni íslenskra bók-
ntennta; Tómas Jónsson, inetsölubók eftir Guðberg Bergsson.
Sagan komfyrst útfyrirrúmum tuttugu árum og vaktiþá gríðarlega
athygli, e/tda voru efni hennar, stíll og form með öðrum hœtti en
menn áttu þá að venjast í islenskum bókmenntum. Fyrir rúmu ári
endurútgaf Forlagiö bókina, en hún hafði þá verið ófáanleg í
tuttugu ár, enda aðeins prentuð af henni þúsund eintök á sínum
tima. Cuðbergur ritar sjálfur formála að þessari útgáfu verksins.
Dregið hefur verið í 10. PRESSUKROSSCÁTU og kom upp nafn
Hildar Kristínar Jakobsdóttur, Hvoli, 530 Hvammstanga. Hún fœr
senda bókina Ilminn eftir Þjóðverjann Patrick Suskind. Forlagið'
gaf þessa þekktu skáldsögu um morgðingja út fyrir réttu ári.