Vísir Sunnudagsblað - 23.04.1944, Side 7

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
7
Algernon Charles Swinburne.
Hið fyrsfa af kvæðum Swin-
burnes, sem út var gefið, var
tileinkað Rossetti, og með því
lýsti hann yfir fylgi sínu við
Pre-Rafaelítana þó að hann
væri of sérstæður, til þess að
geta verið með í flókknum, var
hann þeim þó alltaf vinveittur.
Uppistaðan í skáldskap Swin-
burne’s meðan hann var ungur,
var leikritagerð 16. aldar og hið
mikla dálæti lians á Victor
Hugo. Við þetta bætti hann
þjóðfrelsishugmyndum upp-
runnum frá Shelley og ákafri
andvigni við kirkjuna. Á þeim
árum hlaut slík samsetning sem
þessi að bægja frá honum allri
hættu á því að verða mikilsvirt-
ur rithöfundur með hinni eldri
kynslóð.
skáldlegi söluvarningur, fluttur
af orðkyngi i Ijóðum, ágætlega
orktum, fjölskrúðugum og
tígulegri en flest önnur skáld
megna að gera ljóð sín. En kyn-
legast er að sjá, að ljóðin eru
mjög lituð af stíl Gamla testa-
mentisins, að sá maður sem hélt
þvi fram, að heimurinn hafi
orðið Mtlaus við það að Hinn
bleiki maður frá Galileu andaði
á hann, talaði oft tón spámann-
anna og gerði orð þeirra að sín-
um.
Það er ómöglegt að lesa Swin-
burne án þess að hrifast með
af hrifningu hans, og þetta er
hans galdur. Hann töfrar okkur
með ljóðagaldri sinum svo að
dimmir í kring, en kynlegar
sýnir bera.fyrir augu i Mtum og
ljósi, og tónMst ljóðsins sveMur
í sivaxandi hrifningu, svo að
við þurfum ekki og viljum ekki
vita hvort nokkurt vit sé í þessu
öllu saman. Sá sem fær að taka
þátt i vígslum launlielganna,
spyr ekki um rök hversdags-
legra hluta. Við látum okkur
nægja sýnirnar og töfrana, en
varast skyldi að reyna of oft
að kaMa þá fram, þeir mundu
ekki gegna kalMnu. Þess vegna
tókst Swinburne ekki að ná
liærra en í fyrstu ljóðum sínum,
eftir það hafði hann aldrei neitt
nýtt að bjóða.
Samskonar ljómandi hrifn-
ingu, samskonar einstrengings-
legt fylgi við fyrirfram ákveðn-
ar skoðanir, og sterkar tilfinn-
ingar látnar i ljós með ákefð,
er Mka að finna í ritdómum
hans. Þekking lians á bókmennt-
um er frábær, smekkvísi hans
og skyggni á skáldskap einnig
með afbrigðum, og þess vegna
er ákaflega gaman að lesa bók-
menntagagnrýni lians, en það
er ekki mikið að marka hana.
Dálæti og fyrirfram ákveðin
andúð eru áMka öfgafuU, og
stundum finnur hann ástæðu
til að hrífast þar sem aðrir sjá
ekkert merkilegt. Hann á vel
skilið, að greinar hans um bók-
menntir séu lesnar, en ekki að
lagður sé á þær trúnaður skil-
yrðislaust.
Yngri kynslóðin var stórhrif-
in af þessum kveðskap, en eldri
mennirnir og einkum eldri kon-
urnar, létust ekki skilja neitt í
ungdóminum, vissu ekki hvar
þetta ætlaði að Ienda, og héldu
áfram að lesa Tennyson. Swin-
,.burne þótM ekki í húsum hæfur,
fremur en Shelley.
Unga fólkið hafði rétt fyrir
sér í þvi, að einn af hinum feg-
urstu eiginleikum i skáldskap
Swinburne’s væri hinn ljómandi
æskuhugur hans. Fyrstu kvæði
hans eru langbezt, þó að maður
kynoki sér við að fallast á um-
mæli Sir Elmond Gosse’s er
hann segir svo: „Fyrir fertug-
asta ár Swinburnes var komin
undarleg kölkun í kveðskap
hans.“ Sé þetta satt, var þessi
kalkaða gröf samt fögur á að
líta. Eg held að Sir Edmund
hafi fremur haft í huga ritdóm-
arann Swinburne en skáldið, er
hann samdi þennan dóm.
„Meiningarlaus kliður.“ Svo
hljóðaði einn sleggjudómurinn,
og var að vísu réttlátur er S.
brást bogalistin, en annars ekki.
Sjálfur leit hann svo á að
skáldskaparlistin væri fyrst og
fremst faMn i háttum og hrynj-
andi og í þessu birtist skáld-
hugðin. Enginn ljóðasmiður
hefir nokkuru sinni verið jafn
leikandi liagmæltur, og jafn-
framt bundið í hagmælskuna
hina fegurstu skáldhugð.
lÓlán þessa stórskálds var
skortur hans á yrkisefnum og
það Mtið sem honum lá á hjarta,
endurtók hann hvað eftir ann-
að. ÞjóðfreTsi, lofgerð um
Vitcor Hugo, algyðiskennt guð-
leysi (ef þetta fjarstæðuorð er
leyfilegt), óstarhrifning, hafið
og höfuðskepnurnar, óvild til
presta og trúarbragða, áköf
eettjarðarást, þetta var han$
UPPRISAN
Þessi upprisumynd er freskumálverk (fresco) eftir dóminíkajiamuukinn Fra Angelico (1387—
1455). Myndin sýnir konurnar fjóraa' við tóma gröfina, en engill til vinstri bendir á hinn upp-
risna Krist i skýjunum, sem keldur á sigurfána í vinstri hendi. Vinstra megin við engilinn er heil
agur Dóminíkus, stofnandi xnunkareglunnar.
Fótt eitt er vitað um ævi Fra Angelico, hins einstœða kirkjumálara. Hann fæddist í sraóbæn-
um Viccihio í Toskanahóraði og sór munkaeið sinn i Fiesole* kiaustrinu 1408. Þar málaði hann flest-
ar hinar frægustu myndir sinar. Klaustrið var flutt frá Fiesole til San Marco í Flórenz árlð 1436,
og er þar nú hið fræga Jistftsftfn Museo di Ssn Marco. Upprisunxynd þessi prýðir enn vegg þessa
íorna klanstwrs,